Kiểm soát súng tại Mỹ sau vụ thảm sát Orlando

Trong thông điệp liên bang lần thứ 20 của mình hôm 12/6 (giờ địa phương), Tổng thống Mỹ Barack Obama đã lên án cuộc xả súng kinh hoàng tại hộp đêm Pulse ở Orlando lúc 2 h sáng cùng ngày. Ông nhấn mạnh, cả chủ nghĩa khủng bố lẫn kiểm soát súng nên là nội dung của cuộc bàn luận sau vụ giết người hàng loạt này!

Ông Obama từng tuyên bố: “Chúng ta phải truy lùng các tổ chức khủng bố và tấn công chúng một cách mạnh mẽ. Chúng ta phải chống lại chủ nghĩa cực đoan, nhưng chúng ta cũng phải bảo đảm rằng không phải là dễ dàng cho ai đó có thể có vũ khí để làm hại người dân nước này sau khi họ quyết định thực hiện điều đó!”

Ông thúc giục quốc hội phải hành động để kiểm soát súng, vì sau 10 năm kể từ ngày được ban hành, lệnh cấm vũ khí tấn công đã hết hạn vào năm 2004. “Hãy khôi phục lệnh cấm vũ khí tấn công, để những kẻ khủng bố gặp nhiều khó khăn hơn trong việc sử dụng vũ khí để giết chúng ta" - ông Obama nói sau cuộc gặp với đội ngũ an ninh quốc gia sau vụ thảm sát.

Vị tổng thống sắp mãn nhiệm kêu gọi nước Mỹ hành động để những sát thủ tiềm năng không thể sở hữu súng quá dễ dàng, như trong trường hợp của Omar Mateen, một công dân Mỹ và là thủ phạm xả súng tại hộp đêm Pulse của người đồng tính nam tại Orlando, khiến cho ít nhất 50 người thiệt mạng và 53 người khác bị thương.

Nhiều nghị sĩ Mỹ thuộc đảng Dân chủ cũng kêu gọi các biện pháp kiểm soát súng. Thượng nghị sĩ Chris Murphy (thuộc bang Connecticut) lên án các thành viên khác của quốc hội về việc im lặng một cách quá đáng trước việc kiểm soát súng.

"Tôi biết nỗi đau buồn mà quá nhiều cộng đồng - Newtown, Oregon, Aurora, San Bernardino, và bây giờ Orlando - phải chịu đựng và tôi chỉ có thể hy vọng rằng, các nhà lãnh đạo của nước Mỹ sẽ làm một cái gì đó để ngăn chặn việc một cộng đồng khác được thêm vào danh sách này” - Murphy nói trong một tuyên bố.

Ông nhấn mạnh, "quốc hội đã trở thành đồng lõa trong những vụ giết người bằng sự im lặng quá đáng, vô lương tâm của mình".

Hạ nghị sĩ Ted Deutch (cũng của Đảng Dân chủ ở bang Florida), kêu gọi Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan hãy “bịt kín lỗ hổng luật pháp đang tạo điều kiện cho những người trong danh sách theo dõi khủng bố có thể mua súng trường tấn công”.

Theo Reuter, nhiều nghị sĩ đảng Dân chủ tại Thượng viện đang cố gắng để khôi phục lại một đề nghị tái lập lệnh kiểm soát vũ khí sau khi đề nghị này không được ủng hộ trong tháng 12 năm ngoái, khi đã xảy ra một vụ xả súng tại San Bernardino, California ngày 2/12, bởi các chiến binh được thôi thúc từ tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).

Phản đối từ phe Cộng hòa tại quốc hội

Vũ khí quân dụng được sử dụng trong các cuộc thảm sát Hôm thứ Tư, 15/6, FBI cho biết công dân Mỹ Mateen đã thực hiện vụ xả súng bằng một khẩu súng trường mà hắn mua hồi đầu tháng 6. Đây là loại súng trường Sig Sauer MCX, một phiên bản của súng trường AR-15 và tương tự như M-16 được sử dụng bởi quân đội Hoa Kỳ. Vũ khí quân sự cũng được sử dụng trong các vụ giết người hàng loạt khác, bao gồm vụ việc tàn sát 14 người tại San Bernardino, vụ giết 20 học sinh lớp 1 và 6 người lớn tại một trường tiểu học ở Newtown và vụ tàn sát 12 người tại một rạp chiếu phim ở bang Colorado. FBI cho rằng, vụ thảm sát tại hộp đêm ở Orlando và giết người hàng loạt trong một buổi tiệc ở San Bernardino năm ngoái đã được những người thôi thúc bởi các chiến binh thuộc tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng. Trung tâm chính sách chống bạo lực Hoa Kỳ, khẩu súng trường mà Mateen sử dụng ở Orlando là loại vũ khí được lựa chọn cho các vụ giết người hàng loạt. VOA dẫn lời Josh Sugarmann, Giám đốc điều hành Trung tâm, nói: “Quốc hội nên cấm nó và những vũ khí tương tự.” Các loại vũ khí tấn công khai hỏa nhanh đã được sử dụng bởi các tay súng trong các vụ bắn giết trong năm qua ở Orlando, Florida, San Bernardino, California, và Garland, Texas.

Những nỗ lực trong quốc hội Mỹ để kiềm chế việc phổ biến vũ khí đã đạt được một số ủng hộ sau vụ nổ súng giết người hàng loạt trong quá khứ, nhưng rồi thất bại trước sự vận động của Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA) cho quyền mua bán và sở hữu súng.

Cuộc tấn công sát hại 20 trẻ em và 6 người lớn tại một trường tiểu học ở Connecticut vào tháng 12/2013 đã dẫn đến một đề nghị kêu gọi kiểm tra nhân thân đối với những người bán súng và cấm vũ khí tấn công. Tuy nhiên, đề nghị này thất bại trong tháng 4/2014 khi không đạt đủ số phiếu ủng hộ tại Thượng viện.

Sau vụ thảm sát Orlando, phát ngôn viên của NRA đã không đưa ra bình luận về những lời kêu gọi tăng cường kiểm soát súng.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Ron Johnson, một đảng viên Đảng Cộng hòa bang Wisconsin, cho biết việc kiềm chế sử dụng súng sẽ hạn chế quyền tự do của người Mỹ mà không chắc chắn ngăn chặn được các cuộc tấn công.

Ông Johnson nói với CNN rằng, Mateen đã không thực hiện hành vi khủng bố nào trong một vài năm sau khi được đưa ra khỏi danh sách theo dõi. “Thách thức lớn đối với chúng ta và vấn đề gây nhiều tranh cãi là, bạn sẽ làm gì với những người chưa phạm tội đó?"

Trả lời một phóng viên về việc liệu các nghị sĩ Đảng Cộng hòa có tiếp tục chống lại việc khôi phục luật kiểm soát súng hay không, lãnh tụ Đảng Dân chủ tại Thượng viện Harry Reid nói, ông đoán là chỉ có Thượng nghị sĩ Mark Kirk ủng hộ.

Ông Kirk là đảng viên Đảng Cộng hòa duy nhất đã ủng hộ Đảng Dân chủ trong vấn đề siết chặt sử dụng súng vào cuối tháng 12 năm ngoái.

Theo VOA, đề xuất kiểm soát súng của ông Obama và những người khác lần này có vẻ không có cơ hội tốt hơn so với những lần trước - cũng sau những vụ giết người hàng loạt - để được Quốc hội thông qua.

VOA dẫn lời Philip Cook, một giáo sư tại Đại học Duke ở Bắc Carolina, có thể "cá" rằng quốc hội sẽ tiếp tục không làm gì về kiểm soát súng. “Đảng Cộng hòa kiểm soát quốc hội, và hầu hết các viên chức được bầu của đảng đều phản đối các dự luật kiểm soát súng mới.” - ông Cook nói.

Quan điểm trái ngược của 2 ứng viên tổng thống

Câu hỏi liệu có nên giới hạn việc mua súng tại Mỹ đã trở thành một đề tài gây tranh cãi giữa ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump và đối thủ của ông bên Đảng Dân chủ, Hillary Clinton, trong cuộc đua để trở thành chủ nhân Nhà Trắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11 tới.

Bà Clinton kêu gọi tăng cường kiểm soát súng và cho rằng lệnh cấm sở hữu vũ khí tấn công cần được phục hồi. Hồi đầu tuần này, bà kêu gọi thực hiện một số biện pháp, bao gồm: Cấm bán vũ khí quân sự, kiểm tra nhân thân tốt hơn và cấm bởi những người thuộc danh sách "cấm bay" mua súng do những lo ngại về sự hỗ trợ của họ cho chủ nghĩa khủng bố.

VOA dẫn lời bà Clinton: "Nếu bạn quá nguy hiểm để bị cấm lên máy bay thì có nghĩa là bạn quá nguy hiểm để bị cấm mua một khẩu súng ở Mỹ!"

Trong khi đó, ông Trump cho biết, ông ủng hộ việc ngăn chặn người dân từ các quốc gia có số lượng lớn những kẻ khủng bố đến Hoa Kỳ, nhưng không ủng hộ một luật mới về kiểm soát súng.

“Người ta đã cấm sở hữu súng quân sự ở Pháp, nơi có luật kiểm soát súng chặt chẽ nhất trên thế giới và 130 người đã bị sát hại dã man bởi những kẻ khủng bố Hồi giáo máu lạnh!”- ông Trump ám chỉ các cuộc tấn công vào một điểm hòa nhạc, các nhà hàng và một sân vận động tại thủ đô Paris hồi tháng 11 năm ngoái.

Theo Reuters, ông Trump xem cuộc xả súng ở Orlando vừa qua, giết chết ít nhất 50 người và làm bị thương 53 người khác, như là một minh chứng vì sao người Mỹ cần súng và cáo buộc rằng Clinton, đối thủ của ông trong cuộc bầu cử ngày 8/11 tới, muốn "chỉ những kẻ xấu và những kẻ khủng bố được sở hữu súng".

Trong một bài phát biểu tại Manchester, New Hampshire, ông Trump nói, ông sẽ họp với Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA), nơi ủng hộ ông, để “thảo luận về việc bảo đảm người Mỹ có những phương tiện để tự bảo vệ mình trong thời đại khủng bố!”

Sát thủ Mateen từng bị FBI điều tra Reuters dẫn lời Giám đốc Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) James Come: Tay súng trong vụ tấn công Florida, Omar Mateen, sinh ở New York, đã được liệt vào danh sách theo dõi khủng bố trong khi bị FBI điều tra trong khoảng một năm kết thúc vào tháng 5/2014, nhưng sau đó hắn được thả vì các nhà điều tra không tìm thấy chứng cứ buộc tội. Hồi đầu tuần, Thượng nghị sĩ Dân chủ Bob Casey (bang Pennsylvania) đã giới thiệu dự luật cấm bất cứ ai bị kết án về một “hate crime” (tội ác phát sinh từ lòng thù hận, các định kiến về sắc tộc, tôn giáo hay tình dục) dù ở mức độ nhẹ cũng không được phép mua hoặc sở hữu vũ khí. Hiện nay, chỉ những người phạm tội này ở mức đại hình mới bị cấm như vậy. Trang vox.com thực hiện một thống kê cho thấy từ năm 1968 tới nay, tức trong 48 năm, đã có 1,17 triệu người Mỹ thiệt mạng vì bạo lực liên quan tới súng. Trong khi đó, số lính Mỹ tử trận trong giai đoạn này chỉ là 67.000 và trong cả Thế chiến thứ hai là 400.000.

Quang Hưng