ISO 50001 – Chuẩn mực quản lý năng lượng toàn cầu và ứng dụng tại nhiều quốc gia

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng và nguồn tài nguyên năng lượng ngày một khan hiếm, việc sử dụng năng lượng hiệu quả trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của các quốc gia và tổ chức trên thế giới. Quản lý năng lượng không còn là khái niệm xa lạ mà đã trở thành yêu cầu thiết yếu trong chiến lược phát triển bền vững.

Để hỗ trợ các tổ chức thiết lập hệ thống quản lý năng lượng hiệu quả, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) đã ban hành tiêu chuẩn ISO 50001. Đây là tiêu chuẩn quốc tế nhằm giúp các tổ chức cải thiện hiệu suất năng lượng một cách có hệ thống, đồng thời giảm thiểu chi phí vận hành và phát thải khí nhà kính. Kể từ khi ra đời, ISO 50001 đã được áp dụng rộng rãi tại hàng trăm quốc gia, trở thành công cụ quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và thúc đẩy phát triển xanh.

ISO 50001đã có sự đóng góp đáng kể cho sự phát triền bền vững của doanh nghiệp và ngày càng được quan tâm trên toàn thế giới. Mặc dù, việc áp dụng ISO 50001 nhiều khi là một thách thức không nhỏ đối với các doanh nghiệp khi phải nâng cao không những năng lực quản lý mà còn cả năng lực và hạ tầng kĩ thuật với chi phí đầu tư đáng kể.

Tại Việt Nam, việc áp dụng ISO 50001 mới chỉ ở giai đoạn đầu, song đã có nhiều tín hiệu tích cực. Bộ Công Thương thông qua Dự án sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (VEEIE) đã hỗ trợ nhiều doanh nghiệp tiếp cận ISO 50001, đặc biệt trong ngành dệt may, chế biến thực phẩm và thép.

Công ty Thép Hòa Phát đã triển khai thành công ISO 50001 trong nhà máy

Một số doanh nghiệp tiêu biểu như Công ty May 10, Dệt Phong Phú, Công ty Thép Hòa Phát đã triển khai thành công ISO 50001, mang lại hiệu quả rõ rệt về mặt chi phí và uy tín thương hiệu. Ngoài ra, các tổ chức quốc tế như GIZ (Đức), UNIDO (Liên Hợp Quốc) cũng đang phối hợp hỗ trợ đào tạo và tư vấn cho doanh nghiệp Việt Nam.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn cần có chính sách khuyến khích mạnh mẽ hơn, như hỗ trợ tài chính, giảm thuế, hoặc tích hợp ISO 50001 vào tiêu chí chấm điểm tín dụng xanh để tăng tốc độ triển khai.

Trong khí đó trên thế giới các quốc gia con số doanh nghiệp đã áp dụng ISO 50001 ngày một tăng cao và đã có những hiệu quả đáng kể trong vấn đề tiết kiệm năng lượng.

Đức là một trong những nước đầu tiên áp dụng ISO 50001 rộng rãi, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp và sản xuất. Chính sách năng lượng quốc gia (Energiewende) khuyến khích mạnh mẽ các tổ chức áp dụng tiêu chuẩn này thông qua ưu đãi thuế và tài chính.

Hay tại Nhật Bản với lịch sử quản lý năng lượng hiệu quả từ sau khủng hoảng dầu mỏ, Nhật Bản đã tích cực áp dụng ISO 50001 để tối ưu hóa hoạt động doanh nghiệp, đặc biệt trong các tập đoàn lớn như Toyota hay Panasonic.

Còn tại Trung Quốc, Delta Electronics – nhà cung cấp các giải pháp quản lý nhiệt và năng lượng đã báo cáo giảm mức tiêu thụ điện năng năm 2020 giảm 10,51 triệu kWh so với cùng kì. Điều này tương đương với việc giảm 10,2 nghìn tấn khí thải carbon và tiết kiện được 1,2 triệu USD.

Hay tại Ấn Độ, Nhà máy Nhiệt điện Dahanu ở Maharashtra dự kiến sẽ tích lũy khoản tiết kiệm hàng năm khoảng 96,4 triệu rupi tương đương 1,7 triệu USD từ việc nâng cao hiệu quả năng lượng và quản lý nhờ áp dụng ISO 50001 .

Tại Áo, khu đô thị Bad Eisenkappel, với 2.400 cư dân, kì vọng mức tiêu thụ năng lượng sẽ giảm gần 25% với mức tiết kiệm chính đạt được bằng cách cập nhật nhà máy nước thải và giảm mức tiêu thụ năng lượng 86000kWh, tương đương 16.000 bảng Anh.

Tập đoàn BSI đã công bố một nghiên cứu tình huống cho thấy, Đại học Shefield Hallam ở Anh đã giảm 11% lượng khí thải carbon sau khi được chứng nhận ISO 50001. Điều này mang lại khoản tiết kiệm hàng năm hơn 100.000 bảng Anh.

Bộ Năng lượng và Biến đổi khí hậu của Vương Quốc Anh đã trở thành cơ quan Chính phủ trung ương đầu tiên đạt được chứng nhận phù hợp theo các yêu cầu của ISO 50001, với niềm tin rằng quản lý năng lượng có hệ thống sẽ dẫn đến việc giảm năng lượng đáng kể cà do đó giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế – ISO đã tuyên bố rằng họ tin tưởng ISO 50001 có thể ảnh hưởng tới 60% mức sử dụng năng lượng của thế giới. ­Đến nay, con số đó có thể đã tăng lên gấp nhiêu lần.

Như vậy ISO 50001 là một công cụ hữu hiệu để giúp các tổ chức kiểm soát, giảm thiểu chi phí năng lượng và đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu. Với sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức quốc tế, tiêu chuẩn này có tiềm năng lan tỏa mạnh mẽ trong thời gian tới.