Đưa ngành lúa gạo Việt Nam phát triển bền vững

Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường Ngô Phong đã tổng lược lại diễn biến tình hình sản xuất và giá giao trong và ngoài nước trong hai tháng đầu năm 2025. Theo đó, về tình hình sản xuất lúa từ 2020-2024 và Kế hoạch năm 2025, theo đó, lấy thống kê trong năm 2024, với diện tích 7,1 triệu ha năng suất đạt 60,9 tạ/ha và cho sản lượng là 43,27 triệu tấn thóc. Theo kế hoạch, tổng diện tích gieo cấy năm 2025, dự kiến 7,03 triệu ha, năng suất ước đạt 61,6 tạ/ha, sản lượng ước đạt: 43,14 triệu tấn, giảm 323 nghìn tấn so với năm 2024.

Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường Ngô Phong

Thông tin về cân đối cung cầu lúa gạo năm 2025, ông Ngô Phong cho biết, ước sản xuất cả năm vùng ĐBSCL đạt 3,8 triệu ha, năng suất bình quân ước 63,09 tạ/ha; sản lượng ước đạt 24,057 triệu tấn. Trong đó, tiêu thụ nội địa, giống, thức ăn chăn nuôi khoảng 8,9 triệu tấn gạo; Phục vụ cho xuất khẩu: 15,177 triệu tấn lúa, tương đương 7,588 triệu tấn gạo…

Thông tin về tình hình xuất khẩu gạo, Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường thông tin, Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) dự báo tháng 2/2025: Sản lượng gạo toàn cầu dự kiến đạt 532,7 triệu tấn, mức cao kỷ lục, nhưng giảm nhẹ so với dự báo trước đó. Tổng cung gạo toàn cầu đạt 712,15 triệu tấn, cao hơn 9,2 triệu tấn so với năm trước. Tiêu thụ toàn cầu ước đạt 530,5 triệu tấn, tăng so với năm trước, chủ yếu do Trung Quốc và Indonesia. Tồn kho cuối kỳ dự báo 181,6 triệu tấn, giảm nhẹ nhưng vẫn cao hơn năm trước.

Thương mại gạo năm 2025 đạt 58,5 triệu tấn, tăng 450.000 tấn so với dự báo trước nhưng thấp hơn năm 2024. Ấn Độ, Kazakhstan tăng xuất khẩu, trong khi Argentina, Mỹ bị hạ dự báo. Nhập khẩu tăng tại Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Sri Lanka, Mỹ... Giá gạo giảm trên toàn cầu, trong đó Thái Lan giảm 10-11%, Việt Nam giảm 6%, Nam Mỹ và Mỹ cũng giảm, nhưng gạo Mỹ vẫn đắt hơn Nam Mỹ. Về xu hướng trong thời gian tới, sản lượng cao tiếp tục gây áp lực giảm giá, trong khi nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc, Indonesia có thể hỗ trợ thị trường.

Theo ông Ngô Công Thức, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, chia sẻ: năm 2024, tỉnh xuất khẩu 587.000 tấn gạo (340 triệu USD), và 2 tháng đầu năm 2025 đạt 29.900 tấn (15,2 triệu USD). Ông đề xuất Chính phủ hỗ trợ mời gọi các tập đoàn đầu tư vào chuỗi sản xuất – tiêu thụ tại ĐBSCL, kết hợp chính sách ưu đãi để doanh nghiệp tham gia sâu hơn. "An Giang cũng mong Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) kết nối xây dựng vùng nguyên liệu chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu", ông Thức nói.

Phó Chủ tịch VFA Đỗ Hà Nam kiến nghị Ngân hàng Nhà nước cung cấp gói tín dụng lãi suất thấp, kéo dài thời gian vay để doanh nghiệp trữ gạo, chủ động giá bán thay vì bán thô ồ ạt. Ông Nam nhấn mạnh: "Trữ hàng chiến lược sẽ giúp biến thách thức thành cơ hội." VFA cũng đề xuất áp dụng giá sàn xuất khẩu 500 USD/tấn theo Nghị định 107/2018/NĐ-CP, đồng thời siết chặt kiểm tra các doanh nghiệp thương mại để đảm bảo chất lượng chuỗi cung ứng.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân đánh giá cao thành tựu năm 2024 với 9,18 triệu tấn gạo xuất khẩu (5,75 tỷ USD). Ông khẳng định: "Dù giá giảm đầu năm 2025, nền tảng sản xuất và kinh nghiệm thị trường là bệ đỡ để bứt phá". Bộ Công Thương sẽ đẩy mạnh đàm phán mở rộng thị trường mới, ưu tiên gạo chất lượng cao, đồng thời nghiên cứu kích hoạt dự trữ quốc gia và giá sàn để bình ổn giá.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cho biết Bộ sẽ trình Chính phủ ban hành công điện về điều hành lúa gạo 

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh: "Biến động giá là điều tất yếu, nhưng Việt Nam có đủ năng lực ứng phó. Chúng ta không chỉ dừng ở việc ổn định giá mà còn phải nâng cao giá trị, xây dựng thương hiệu gạo bền vững để vươn xa toàn cầu." Ông Duy cho biết Bộ sẽ trình Chính phủ công điện điều hành cung cầu lúa gạo trong ngày 4-5/3, với các giải pháp ngắn hạn như trữ hàng, xúc tiến thương mại, và dài hạn như đầu tư chế biến sâu, phát triển vùng nguyên liệu gắn với tiêu chuẩn quốc tế.

Ngành lúa gạo Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ quan trọng: vượt qua thách thức ngắn hạn để vươn tới mục tiêu dài hạn. Với sản lượng ổn định, chính sách hỗ trợ và sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, địa phương và doanh nghiệp, lúa gạo không chỉ là nguồn sống của hàng triệu nông dân mà còn là biểu tượng cho khát vọng phát triển bền vững của Việt Nam trên thị trường quốc tế.