Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo hành lang pháp lý cho đổi mới sáng tạo

 Động lực then chốt

Trong tháng 10-2025, ngành khoa học và công nghệ tiếp tục khẳng định vai trò là động lực then chốt của tăng trưởng kinh tế, góp phần quan trọng vào chuyển đổi số quốc gia và phát triển bền vững. Bộ KH&CN đã trình Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ ban hành 1 Nghị quyết, 7 Nghị định, 7 Quyết định quan trọng, bao quát hầu hết các lĩnh vực trọng tâm của ngành.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương chủ trì buổi họp báo

Nổi bật, Nghị quyết số 307/NQ-CP ngày 6/10/2025 đã bổ sung dự án Luật Trí tuệ nhân tạo vào chương trình Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội khóa XV, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc xây dựng khung pháp lý đầu tiên cho lĩnh vực trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Cùng với đó, 7 Nghị định mới tập trung hướng dẫn chi tiết các nội dung của Luật khoa học và công nghệ và Đổi mới sáng tạo, từ cơ chế tự chủ, tài chính, quỹ đầu tư mạo hiểm, nhân lực, giải thưởng khoa học, đến chương trình nhiệm vụ khoa học và công nghệ và hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.

Ở cấp Bộ, Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành 5 Thông tư chuyên ngành, tập trung vào các lĩnh vực trọng yếu như an toàn hạt nhân, tiêu chuẩn kỹ thuật, dữ liệu số và chuyển đổi số. Trong đó, đáng chú ý có Thông tư hướng dẫn đánh giá sơ bộ an toàn hạt nhân cho địa điểm nhà máy điện hạt nhân, quy định về kiểm toán kỹ thuật đối với chữ ký điện tử và dịch vụ tin cậy, và quy định quản lý, kết nối, chia sẻ dữ liệu trên Hệ thống thông tin quốc gia về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Các quy định mới góp phần hoàn thiện khung pháp lý, chuẩn hóa quy trình kỹ thuật, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực khoa học,công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Đột phá trong chính sách thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Tại cuộc họp báo, ông Chu Thúc Đạt, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo đã giới thiệu những điểm mới của Nghị định số 268/2025/NĐ-CP, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo liên quan đến hoạt động đổi mới sáng tạo; khuyến khích doanh nghiệp tham gia nghiên cứu, phát triển công nghệ; công nhận trung tâm đổi mới sáng tạo, hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo; và công nhận cá nhân, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, cùng các quy định về hạ tầng, mạng lưới và hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.

Quang cảnh buổi họp báo

Ông Chu Thúc Đạt nhấn mạnh, điểm đột phá lớn nhất của Nghị định 268 là việc lần đầu tiên hoạt động “đổi mới sáng tạo” được đưa vào trong nội dung điều chỉnh của luật, đặt ngang hàng với khoa học và công nghệ. Điều này thể hiện sự thay đổi căn bản trong tư duy phát triển - từ chỗ tập trung vào nghiên cứu sang hướng ứng dụng, thương mại hóa và tạo ra sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới.

Nghị định 268 quy định chi tiết các hoạt động đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, khuyến khích đầu tư vào công nghệ chiến lược, phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo lấy doanh nghiệp làm trung tâm, và hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo ở cả cấp bộ, ngành và địa phương. Đây là bước cụ thể hóa định hướng của Chính phủ trong việc lấy doanh nghiệp làm “chủ thể trung tâm” của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Một điểm mới đáng chú ý khác là cơ chế hỗ trợ tài chính linh hoạt thông qua phiếu hỗ trợ tài chính (voucher), giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn, đồng thời khuyến khích người tiêu dùng thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới. Ngoài ra, Nghị định còn đề xuất ưu đãi thuế, hỗ trợ lãi suất vay, hình thành thị trường giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, và thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia cùng quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương để nuôi dưỡng các dự án tiềm năng.

Theo ông Chu Thúc Đạt, Nghị định 268 không chỉ tạo hành lang pháp lý đầy đủ mà còn thúc đẩy mô hình “ba nhà”: Nhà nước - Nhà trường - Nhà doanh nghiệp cùng tham gia vào hoạt động đổi mới sáng tạo. Nhà nước đóng vai trò kiến tạo và đầu tư hạ tầng; các trường đại học, viện nghiên cứu đảm nhiệm nhiệm vụ đào tạo, chuyển giao tri thức; còn doanh nghiệp là chủ thể thực thi và thụ hưởng chính sách.

Việc mỗi địa phương và mỗi bộ, ngành có ít nhất một trung tâm đổi mới sáng tạo được xác định là yêu cầu bắt buộc, nhằm hình thành mạng lưới kết nối, chia sẻ dữ liệu, kinh nghiệm và nguồn lực trong toàn quốc. Các trung tâm này sẽ vừa là “bệ phóng” cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, vừa là “điểm kết nối” giữa nghiên cứu, thị trường và chính sách công.

Tiếp tục hoàn thiện chính sách, thúc đẩy phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Theo kế hoạch, trong tháng 11-2025, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục hoàn thiện 5 dự án Luật trình Quốc hội xem xét, gồm: Luật Chuyển đổi số, Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi), Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi) và Luật Trí tuệ nhân tạo

Bộ cũng sẽ đẩy nhanh tiến độ xây dựng các Nghị định và Thông tư hướng dẫn thi hành các luật đã được thông qua tại kỳ họp thứ 9, đồng thời triển khai các đề án trọng điểm như: Phát triển sở hữu trí tuệ; Chiến lược phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình; Đề án đào tạo, phát triển nguồn nhân lực năng lượng nguyên tử; Đề án thống kê, đánh giá tỷ trọng đóng góp của công nghệ sinh học trong nền kinh tế...

Với việc ban hành Luật và Nghị định mới, cùng các chính sách hỗ trợ đồng bộ, ngành khoa học và công nghệ đang từng bước xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, địa phương làm hạt nhân và Nhà nước làm điểm tựa chính sách hướng tới mục tiêu đưa đổi mới sáng tạo trở thành động lực phát triển quốc gia trong kỷ nguyên số.