Bộ VHTT&DL vừa có Quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đối với thắng cảnh cổng Tò Vò ở thôn Tây An Vĩnh, đặc khu Lý Sơn.
Theo Quyết định do Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng ký ngày 9/9/2025, khu vực bảo vệ di tích được xác định theo biên bản và bản đồ khoanh vùng các khu vực bảo vệ di tích trong hồ sơ.
Thắng cảnh Cổng Tò Vò, ở thôn Tây An Vĩnh, đặc khu Lý Sơn. Ảnh: TL
Quyết định nêu rõ, UBND các cấp nơi có di tích được xếp hạng trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình, thực hiện việc quản lý nhà nước đối với di tích theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.
Trước đó, vào tháng 6/2025, UBND tỉnh Quảng Ngãi có Tờ trình đề nghị Bộ VHTT&DL xem xét, quyết định xếp hạng và cấp bằng xếp hạng di tích quốc gia đối với thắng cảnh này.
Cổng Tò Vò là một vòm đá tự nhiên, có chiều dài gần 8m, chiều cao phụ thuộc mực nước thủy triều, nhưng thường ở khoảng 5-6m (so với mặt cầu phía trên), 2,5m-3,5m (so với mặt cầu phía dưới) khi thủy triều xuống.
Thắng cảnh cổng Tò Vò được hình thành từ hoạt động phun trào dung nham của núi lửa Giếng Tiền (Lý Sơn), tạo ra tầng bazan dày ở vị trí cổng Tò Vò.
Trải qua thời gian, tầng đá bazan cổng Tò Vò bị phá vỡ và chịu ảnh hưởng mài mòn của sóng biển liên quan quá trình biển tiến đã phá vỡ vào lớp đá ở giữa có độ gắn kết yếu hơn so với lớp đá ở trên, tạo thành mức hõm, lỗ rỗng giống cổng đá có hình dạng tổ tò vò.
Chính vẻ đẹp hoang sơ, độc đáo, riêng biệt, duy nhất và độ nhận diện cao nên thắng cảnh cổng Tò Vò là một trong những thắng cảnh nổi tiếng của tỉnh Quảng Ngãi và Việt Nam.
Nằm trong không gian văn hóa biển, cùng các giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể gắn liền dấu tích lịch sử, sự tiếp biến văn hóa của ba lớp cư dân Sa Huỳnh - Champa - Đại Việt, tri thức dân gian về nghề thủ công truyền thống, ẩm thực, nghệ thuật trình diễn dân gian ca cổ, di sản tư liệu Hán Nôm... thắng cảnh cổng Tò Vò hội tụ đầy đủ các giá trị lịch sử văn hóa, khoa học thẩm mỹ, giá trị dịch vụ - du lịch, giá trị kinh tế.
Vì vậy, việc thắng cảnh cổng Tò Vò được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia sẽ là cơ sở quan trọng, là động lực phát triển kinh tế, du lịch, văn hóa của tỉnh Quảng Ngãi và cả nước.