Sơn và lớp phủ từ lâu đã không chỉ mang chức năng trang trí mà còn đóng vai trò như một “lá chắn” bảo vệ bề mặt vật liệu trước tác động của thời tiết, độ ẩm, hóa chất và các yếu tố ăn mòn khác. Nhờ lớp màng bảo vệ này, tuổi thọ của công trình, thiết bị và sản phẩm được kéo dài, đồng thời duy trì tính thẩm mỹ và giảm chi phí bảo trì, sửa chữa.
Đặc biệt, trong môi trường nóng ẩm như Việt Nam, nguy cơ nấm mốc tấn công bề mặt sơn rất cao, gây hư hại công trình và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Chính vì vậy, việc kiểm soát chất lượng sơn và lớp phủ theo những tiêu chuẩn kỹ thuật chặt chẽ trở nên cấp thiết. Các tiêu chuẩn không chỉ đảm bảo tính đồng nhất và an toàn của sản phẩm mà còn tạo niềm tin cho người tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng cơ hội xuất khẩu nhờ sự tương thích với hệ thống tiêu chuẩn quốc tế.
Trong bối cảnh đó, sự ra đời của TCVN 14295:2025 – Sơn và lớp phủ - Phương pháp xác định khả năng kháng nấm mốc bằng thử nghiệm gia tốc bốn tuần trên đĩa thạch do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố có ý nghĩa quan trọng, góp phần thiết lập chuẩn mực khoa học để đánh giá, lựa chọn và phát triển các sản phẩm sơn kháng nấm mốc hiệu quả, đáp ứng nhu cầu thực tiễn của cả thị trường trong nước lẫn quốc tế.
Sơn và lớp phủ nên đáp ứng các yêu cầu theo tiêu chuẩn đảm bảo chất lượng, công trình sử dụng bền lâu. Ảnh minh họa
Việc áp dụng phương pháp đĩa thạch gia tốc bốn tuần (là một thử nghiệm mô phỏng môi trường thuận lợi cho nấm mốc phát triển, nhằm kiểm tra xem sơn hoặc lớp phủ có khả năng kháng nấm mốc đến mức nào) giúp rút ngắn thời gian quan sát sinh trưởng của nấm mốc, từ đó giúp doanh nghiệp kiểm soát chất lượng nhanh hơn và sớm phát hiện những sai sót trong công thức hoặc quy trình sản xuất.
Theo tiêu chuẩn này, mẫu sơn được phủ lên bề mặt đĩa thạch đủ tiêu chuẩn, sau đó đặt trong môi trường kiểm soát độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng phù hợp. Trong vòng bốn tuần, tình trạng kháng nấm mốc được theo dõi và đánh giá định kỳ qua hình ảnh trực quan hoặc thang đo chuẩn. Kết quả đánh giá dựa trên mức phát triển bào tử hay nấm, độ che phủ (coverage), hình thái bề mặt... và so sánh với các mức tiêu chuẩn để đưa ra xếp hạng kháng nấm mốc.
TCVN 14295:2025 có nội dung phần nào tương đương với chuẩn quốc tế ASTM D5590-17, cho thấy hướng tiếp cận của tiêu chuẩn Việt Nam đã cập nhật được nhiều thực tiễn tiên tiến. Điều này tạo thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu và hy vọng dễ dàng hòa nhập với thị trường quốc tế.
Để áp dụng hiệu quả TCVN 14295:2025, người sử dụng cần tham khảo các tiêu chuẩn liên quan như TCVN 2094:1993 (phương pháp gia công màng), TCVN 4851:1989 (chuẩn nước sử dụng trong phòng thí nghiệm), TCVN 7764:2007 (hóa chất – mức độ tinh khiết), cùng các tiêu chuẩn ISO về độ dày màng sơn, phơi nhiễm ánh sáng,… Nhờ vậy, kết quả thử nghiệm kháng nấm mốc có cơ sở rõ ràng và khả năng so sánh cao với các phép thử khác.
Lợi ích khi áp dụng tiêu chuẩn này đó là giúp doanh nghiệp sản xuất sơn, vật liệu hoàn thiện dễ dàng đưa mẫu ra thị trường với chứng nhận đã kiểm nghiệm kháng nấm mốc, nâng cao uy tín sản phẩm. Đảm bảo sản phẩm chống ẩm, chống nấm mốc hiệu quả, tăng tuổi thọ công trình và giảm chi phí bảo trì.
Giúp quản lý chất lượng, kiểm định và công bố hợp quy, đồng thời có cơ sở kỹ thuật vững chắc để cấp chứng nhận phù hợp cho sản phẩm sơn trên thị trường.
Lưu ý, tiêu chuẩn không đề cập đến các biện pháp an toàn khi thử nghiệm; vì vậy, đơn vị thực hiện thử nghiệm phải tự xây dựng và tuân thủ quy tắc an toàn phòng thí nghiệm (ví dụ như sử dụng găng tay, khẩu trang, phòng thí nghiệm có hệ thống hút khí độc), đảm bảo sức khỏe người thử và tuân thủ quy định môi trường.
Việc ra đời TCVN 14295:2025 phản ánh sự quan tâm của cơ quan quản lý trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm xây dựng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Có thể thấy rằng trong tương lai, tiêu chuẩn sẽ tiếp tục được kết nối với các quy định về thân thiện môi trường, an toàn sức khỏe nhằm hướng tới sản phẩm sơn không chỉ bền, mà còn an toàn với người sử dụng và với hành tinh.