Trong thời đại công nghệ bùng nổ, nhiều người tin rằng các thiết bị thông minh là phương tiện giúp cuộc sống trở nên thuận tiện hơn và kết nối tốt hơn. Tuy nhiên, một góc nhìn trái ngược đến từ ông Đặng Lê Nguyên Vũ, Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên, đã chỉ ra rằng không phải ai cũng đồng tình với sự lấn át của công nghệ trong đời sống hàng ngày.
Trong một cuộc phỏng vấn với Tạp chí Đẹp nhiều năm trước, ông Đặng Lê Nguyên Vũ đã bày tỏ quan điểm rằng công nghệ không chỉ không kết nối con người mà thậm chí còn “cắt đứt” mối quan hệ giữa họ. Ông chỉ trích việc mọi người ngồi cạnh nhau nhưng lại mải mê với điện thoại, chụp ảnh và đăng tải lên mạng xã hội để tương tác trong không gian ảo thay vì giao tiếp trực tiếp. Ông gọi đó là một sự "khùng" khi con người biến phương tiện, cụ thể là công nghệ, thành mục đích cuối cùng của cuộc sống.
Ý kiến của ông Vũ đã gây tiếng vang lớn trong cộng đồng và nhận được sự đồng tình từ nhiều người, khi xã hội hiện đại ngày càng chứng kiến sự phụ thuộc lớn vào các thiết bị điện tử. Cảnh tượng cả gia đình ngồi cùng nhau nhưng mỗi người lại mải mê với điện thoại hay các nhóm bạn gặp nhau mà vẫn đắm chìm trong thế giới ảo đã trở nên quá quen thuộc. Chiếc điện thoại, dù ban đầu là công cụ kết nối, dần dần trở thành rào cản vô hình ngăn cách con người với thế giới xung quanh.
Không chỉ riêng ông Đặng Lê Nguyên Vũ, nhiều nhân vật nổi tiếng khác cũng có quan điểm tương tự về việc quản lý sử dụng công nghệ trong gia đình. Điển hình như Bill Gates, nhà sáng lập Microsoft, và vợ cũ Melinda Gates, đã áp dụng những quy tắc nghiêm ngặt về việc sử dụng thiết bị công nghệ đối với các con. Các con của họ không được phép sử dụng iPhone, iPad hay thậm chí máy tính cho đến khi đủ 14 tuổi. Melinda Gates từng chia sẻ rằng, mặc dù các con không hài lòng với quy định này, nhưng bà tin rằng điều này sẽ giúp chúng nhận ra lợi ích của việc tránh xa công nghệ và phát triển tốt hơn trong tương lai.
Thực tế này đặt ra một câu hỏi lớn về sự cân bằng giữa công nghệ và đời sống. Trong khi công nghệ giúp cải thiện cuộc sống theo nhiều cách, việc sử dụng quá mức hoặc không kiểm soát cũng có thể làm mất đi những giá trị cốt lõi của sự kết nối thực sự giữa con người với nhau. Những quan điểm từ ông Đặng Lê Nguyên Vũ hay gia đình Gates cho thấy rằng đôi khi, việc đặt ra giới hạn đối với công nghệ là cần thiết để duy trì một cuộc sống hài hòa và lành mạnh hơn.
Không chỉ Bill Gates, Steve Jobs, nhà sáng lập Apple, cũng có quan điểm tương tự về việc giới hạn các con sử dụng thiết bị công nghệ tại nhà. Thật khó tin khi con cái của một trong những người sáng lập ra iPhone và iPad lại bị cấm sử dụng những sản phẩm công nghệ này. Theo cuốn tiểu sử của Steve Jobs do nhà văn Walter Isaacson viết, ông luôn ưu tiên dành thời gian chất lượng cho gia đình, đặc biệt là vào bữa tối. Gia đình Jobs thường quây quần bên bàn ăn lớn, trao đổi về sách, lịch sử và các chủ đề khác mà không có sự xuất hiện của bất kỳ chiếc iPhone, iPad hay máy tính nào. Jobs luôn nhấn mạnh rằng những khoảnh khắc này là thời gian để kết nối thực sự giữa các thành viên trong gia đình.
Tương tự, Mark Zuckerberg, người sáng lập Facebook, dù có công việc gắn liền với công nghệ và mạng xã hội, vẫn duy trì một lối sống cân bằng. Ông giới hạn thời gian sử dụng mạng xã hội của bản thân, không lướt mạng quá một giờ mỗi ngày. Ngoài ra, Zuckerberg còn chú trọng đến các hoạt động khác như chạy bộ, đọc sách và chăm sóc gia đình. Đặc biệt, mặc dù là người tạo ra Facebook, Zuckerberg không cho con mình sử dụng ứng dụng dành cho trẻ em mà công ty ông phát triển.
Chris Anderson, cựu biên tập viên của Wired và CEO của công ty sản xuất máy bay không người lái 3D Robotics, cũng chia sẻ quan điểm về tác hại tiềm ẩn của công nghệ. Ông đã chứng kiến sự nguy hiểm của các nội dung độc hại trên mạng như khiêu dâm, bạo lực và nghiện điện thoại. Vì vậy, Anderson và vợ quyết định hạn chế cho các con tiếp xúc với công nghệ, không muốn chúng bị cuốn vào vòng xoáy như nhiều người khác.
Alex Constantinople, CEO của OutCast Agency, tiết lộ rằng con trai út của bà không được phép sử dụng thiết bị công nghệ, và hai con lớn chỉ được phép dùng điện thoại 30 phút mỗi tối vào những ngày đi học. Những giới hạn này nhằm bảo vệ con trẻ khỏi sự phụ thuộc và những nguy cơ tiềm ẩn của công nghệ.
Một ví dụ thú vị khác là trường Waldorf, một trong những trường tư danh giá nhất ở thung lũng Silicon, nơi nhiều gia đình công nghệ giàu có cho con theo học, lại có chính sách cấm học sinh dưới 11 tuổi mang thiết bị điện tử đến trường. Điều này cho thấy, ngay cả ở trung tâm của ngành công nghệ thế giới, người ta vẫn thận trọng trong việc bảo vệ trẻ em khỏi sự ảnh hưởng quá lớn của thiết bị công nghệ.
Mặt trái của công nghệ ngày càng phát triển
Mặt trái của công nghệ ngày càng trở nên rõ ràng khi nó không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an ninh và bảo mật thông tin cá nhân. Theo trung tâm y tế học thuật Mayo Clinic, việc sử dụng quá nhiều thiết bị công nghệ có thể gây hại cho thị lực, dẫn đến nhức mắt, mờ mắt và thậm chí là các triệu chứng đau đầu, khô, ngứa, nóng rát mắt. Hội chứng thị giác màn hình - một hiện tượng phổ biến do việc sử dụng điện thoại và máy tính liên tục trên hai giờ mỗi ngày - đang trở thành vấn đề lớn cho những người phụ thuộc vào thiết bị công nghệ.
Ngoài ảnh hưởng tới thị lực, thói quen sử dụng thiết bị công nghệ trước khi đi ngủ có thể gây mất ngủ. Ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại và máy tính làm chậm quá trình giải phóng melatonin, một loại hormone điều hòa chu kỳ giấc ngủ. Điều này không chỉ khiến người dùng khó ngủ mà còn ảnh hưởng xấu đến não bộ, gây ra các vấn đề như giảm tập trung, khả năng ghi nhớ và thậm chí có thể tổn hại đến mô não.
Theo nhà tâm lý học Doreen Dodgen-Magee, trung bình một người trưởng thành ở Mỹ dành hơn 11 giờ mỗi ngày để tương tác với thiết bị công nghệ. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý mà còn làm thay đổi cấu trúc não, tương tự như những người nghiện ma túy và rượu. Những người nghiện internet, đặc biệt là game thủ, thường bỏ qua ăn uống, ngủ nghỉ và công việc để chơi game. Não bộ của họ xuất hiện những bất thường ở các vùng xử lý cảm xúc, điều tiết sự chú ý và ra quyết định, dẫn đến tình trạng sức khỏe tâm lý nghiêm trọng.
Bên cạnh đó, lối sống ít vận động do lạm dụng thiết bị công nghệ cũng là nguyên nhân dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe thể chất. Tổ chức Y tế Thế giới đã chỉ ra rằng lối sống ít vận động là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh về tim mạch, tiểu đường, ung thư và béo phì. Khoảng 60% đến 85% người dân trên toàn thế giới - bất kể ở quốc gia phát triển hay đang phát triển - đều gặp phải vấn đề này.
Mặt khác, việc rò rỉ thông tin cá nhân qua các nền tảng công nghệ cũng đang trở thành một mối nguy lớn. Các ứng dụng như Facebook, Instagram được thiết lập để thu thập thông tin người dùng, thậm chí nghe lén cuộc trò chuyện. Điều này gây ra những mối đe dọa về bảo mật, khiến nhiều người, đặc biệt là giới siêu giàu, không muốn sử dụng các thiết bị này. Những vụ rò rỉ thông tin cá nhân có thể dẫn đến việc kẻ xấu mạo danh người nổi tiếng để thực hiện các hành vi lừa đảo.
Một ví dụ điển hình là vụ tấn công tài khoản Twitter của Bill Gates và cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, khi những kẻ lừa đảo sử dụng danh tiếng của họ để yêu cầu người theo dõi đầu tư vào tiền ảo. Mặc dù Twitter đã nhanh chóng khắc phục sự cố, nhưng không ai biết được bao nhiêu người đã mất tiền vì nghe theo lời dụ dỗ từ những kẻ mạo danh.
Kết nối gia đình, xóa bỏ rào cản tiêu cực
Trong thời đại công nghệ số, việc duy trì sự kết nối giữa các thành viên trong gia đình và bảo vệ trẻ em khỏi những tác động tiêu cực từ thiết bị điện tử đã trở thành một vấn đề cấp thiết. Nhiều tỷ phú và chuyên gia công nghệ, những người am hiểu về tác động của công nghệ, thường áp dụng cách tiếp cận thận trọng khi cho con cái tiếp xúc với các thiết bị này. Một ví dụ điển hình là Melinda Gates, người đã lựa chọn cho con mình học tại trường Waldorf - một ngôi trường đặc biệt tại Thung lũng Silicon, nơi mà các thiết bị điện tử hoàn toàn không được phép sử dụng.
Thay vì dán mắt vào màn hình, học sinh tại Waldorf được khuyến khích tham gia các hoạt động thực tế như dọn dẹp, nấu ăn, may vá và chơi đùa ngoài trời. Đáng chú ý, đây là ngôi trường mà con em của nhiều nhân viên tại các tập đoàn công nghệ lớn như eBay và Google theo học, minh chứng rõ ràng cho sự cảnh giác của những người trong ngành về tác động tiêu cực của công nghệ đối với trẻ nhỏ.
Đối với trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị các bậc phụ huynh nên ưu tiên những hoạt động tương tác trực tiếp như đọc sách, kể chuyện và chơi cùng con, thay vì cho trẻ tiếp xúc quá sớm với các thiết bị điện tử. WHO cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của giấc ngủ đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ, đề xuất trẻ em ở độ tuổi này cần được ngủ từ 10 đến 14 giờ mỗi ngày để đảm bảo sức khỏe.
Một báo cáo từ New York Times chỉ ra rằng trẻ dưới 10 tuổi dễ bị “nghiện” điện thoại hơn các lứa tuổi khác, do đó, việc thiết lập các quy tắc cụ thể về thời gian sử dụng thiết bị điện tử là cần thiết. Các bậc phụ huynh nên đặt ra những giới hạn chặt chẽ, không để trẻ tự do sử dụng mà thiếu sự giám sát. Đặc biệt, vào cuối tuần, thời gian sử dụng thiết bị điện tử của trẻ cũng cần được giới hạn từ 30 đến 120 phút để ngăn chặn việc lạm dụng công nghệ.
Một thói quen cần tránh là để trẻ sử dụng điện thoại trước khi đi ngủ. Ánh sáng xanh từ màn hình có thể gây rối loạn giấc ngủ, dẫn đến những hậu quả không tốt cho sức khỏe của trẻ. Theo CNN, phụ huynh nên thiết lập các khung giờ cố định để con sử dụng thiết bị điện tử. Ngoài những khung giờ này, cha mẹ nên khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động thể chất và trải nghiệm cuộc sống ngoài trời để giúp trẻ khám phá thế giới thực.
Trong bối cảnh học trực tuyến ngày càng phổ biến, việc trẻ em ngồi nhiều giờ liền trước màn hình máy tính cũng làm tăng nguy cơ gặp phải các vấn đề sức khỏe như mỏi mắt, đau lưng và căng thẳng tâm lý. Để hạn chế những tác động này, cha mẹ cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng phù hợp cho con, đồng thời theo dõi sát sao việc sử dụng internet để đảm bảo sự an toàn cho trẻ.
*Tổng hợp