Theo quy định của Luật GDNN, Luật Giáo dục năm 2019, người học tốt nghiệp THCS đi học trình độ trung cấp (TC), có thể học thêm văn hóa THPT để liên thông lên trình độ cao hơn và Bộ trưởng Bộ GD&ĐT có trách nhiệm ban hành thông tư quy định về khối lượng kiến thức văn hóa THPT mà người học phải tích lũy. Tuy nhiên, đến nay Bộ GD&ĐT vẫn chưa ban hành được Thông tư này.
Trong thực tế, để các trường trung cấp (TC), cao đẳng (CĐ) (hay còn được gọi là trường nghề) tiếp tục giảng dạy nội dung văn hóa THPT cho người học nghề theo quy định của Luật GDNN, Bộ GD&ĐT đã có Công văn số 2691/BGD ĐT-GDDH ngày 23/6/2017 cho phép các trường tạm thời áp dụng nội dung chương trình văn hóa THPT theo quy định tại Thông tư số 16/2010/TT-BGDĐT ngày 28/6/2010 quy định về chương trình khung trung cấp chuyên nghiệp. Tuy nhiên, Thông tư này đã hết hiệu lực thi hành.
Do vậy, trước năm 2018, tại nhiều địa phương, Sở GD&ĐT đã cho phép các trường (TC nghề, CĐ nghề, TC chuyên nghiệp, CĐ) được tổ chức giảng dạy chương trình giáo dục thường xuyên (GDTX) cấp THPT (học 7 môn văn hóa bắt buộc).
Người học, sau khi hoàn thành chương trình được tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT để nhận được Bằng tốt nghiệp THPT. Ngoài ra, người học có bằng tốt nghiệp trung cấp nếu đã học xong khối lượng kiến thức văn hóa THPT (4 môn) theo quy định tại Thông tư số 16/2010/TT-BGDĐT thì cũng được tham dự kỳ thi đại học.
Tuy nhiên, kể từ năm 2019, Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo các sở GD&ĐT không cho phép các cơ sở GDNN được tổ chức giảng dạy chương trình GDTX cấp THPT mà chỉ được giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT theo quy định của Luật Giáo dục năm 2019 (tức là chỉ được dạy chương trình 4 môn học) để chỉ liên thông từ trung cấp lên cao đẳng trong hệ thống GDNN, chứ không liên thông lên đại học (ĐH).
Tại Công văn số 2672/BGD ĐT-GDTX ngày 20/6/2019 về việc tăng cường quản lý, nâng cao chất lượng hoạt động tại các trung tâm GDTX, trung tâm GDNN-GDTX, cũng như các văn bản hướng dẫn, trả lời tại các địa phương, Bộ GD&ĐT đã quy định việc thực hiện chương trình GDTX cấp THPT để tham dự kỳ thi lấy bằng tốt nghiệp THPT phải do các trung tâm GDTX chủ trì thực hiện.
Thực tế ở nhiều địa phương, trong những năm gần đây, số học sinh tốt nghiệp THCS vào học GDNN ngày càng đông, trong số đó có đến trên 80% có nhu cầu học văn hóa THPT để tham dự kỳ thi quốc gia và lấy bằng tốt nghiệp THPT. Nhiều cơ sở GDNN ở các địa phương đã không được tiếp tục thực hiện giảng dạy chương trình GDTX cấp THPT. Nhiều UBND tỉnh như Bắc Giang, Lạng Sơn, Thái Nguyên,... đã có văn bản kiến nghị về việc này đều được Bộ GD&ĐT trả lời việc giảng dạy chương trình GDTX cấp THPT phải do các trung tâm GDTX thực hiện. Các trường TC, CĐ phải liên kết với trung tâm GDTX, chứ không được quyền tự tổ chức giảng dạy mặc dù trước đây đã được sở GD&ĐT cho phép.
Để tháo gỡ khó khăn cho các trường, Bộ LĐTB&XH đã có Công văn số 4066/LĐTBXH-TCGDNN ngày 16/10/2020 về việc giảng dạy văn hóa THPT cho học sinh tốt nghiệp THCS vào học trình độ trung cấp, đề nghị Bộ GD&ĐT cho phép các trường trung cấp, trường cao đẳng đã được sở GD&ĐT các địa phương đồng ý cho giảng dạy văn hóa THPT được tiếp tục giảng dạy văn hóa THPT cho người học của trường mình.
Tuy nhiên, ngày 2/11/2020, Bộ GD&ĐT đã có Công văn số 4656/BGD ĐT-GDTrH về việc giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT trong các cơ sở GDNN. Theo đó, Bộ GD&ĐT chỉ đồng ý để các cơ sở GDNN thực hiện giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT cho học sinh theo học trình độ trung cấp để liên thông lên trình độ cao đẳng, chứ không đồng ý để các trường giảng dạy chương trình GDTX cấp THPT cho người học.
Đại diện hai Hiệp hội cho rằng, hiện nay, hàng trăm trường TC, CĐ có đủ điều kiện và đã được sở GD&ĐT ở các địa phương cho phép giảng dạy văn hóa THPT (bao gồm cả chương trình GDTX cấp THPT) trước đây vẫn không được giảng dạy chương trình này. Quan điểm này chưa đúng với quy định của Luật Giáo dục năm 2019.
Từ tình hình trên, hai Hiệp hội đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ GD&ĐT cho phép các trường TC, CĐ đã được sở GD&ĐT các địa phương đồng ý cho giảng dạy chương trình GDTX cấp THPT được tiếp tục giảng dạy chương trình này cho người học đến khi có quy định mới; Bộ GD&ĐT sớm ban hành thông tư quy định khối lượng kiến thức văn hóa THPT và việc giảng dạy văn hóa THPT trong các cơ sở GDNN.
Hai Hiệp hội cho rằng kiến nghị này để thúc đẩy việc phân luồng người học sau trung học vào GDNN theo Chỉ thị số 10-CT/TƯ ngày 5/12/2011 của Bộ Chính trị và Quyết định số 522/QĐ-TTg ngày 14/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ, góp phần phát triển nguồn nhân lực qua đào tạo cho quốc gia./.
Hồng Liên