Vừa qua, tại Tọa đàm “Nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước, chinh phục người tiêu dùng Việt”, các đại biểu đã thẳng thắn chỉ ra những bất cập trong sản xuất, phân phối và kiểm soát chất lượng, đưa ra định hướng, giải pháp trọng tâm bảo đảm an toàn thực phẩm cho thị trường nội địa.
Theo các đại biểu, ngay tại thị trường trong nước với hơn 100 triệu người tiêu dùng, nhiều thách thức lớn đang đặt ra. Hàng loạt sản phẩm nông sản, thực phẩm bị phát hiện dư lượng hóa chất cấm, giả mạo nhãn mác, không rõ nguồn gốc xuất xứ; tình trạng rau giả mạo sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, sản phẩm kém chất lượng vẫn xuất hiện tại bếp ăn tập thể, trường học, chợ truyền thống, thậm chí siêu thị. Điều này trực tiếp ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng, làm suy giảm niềm tin của xã hội và gây bất lợi cho doanh nghiệp làm ăn chân chính. Chất lượng và an toàn thực phẩm không chỉ là câu chuyện của ngành nông nghiệp, công thương hay y tế mà là vấn đề của toàn xã hội, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân và uy tín quốc gia. Nếu chúng ta không quyết liệt hành động, cái giá phải trả sẽ vô cùng đắt.
Ông Phạm Văn Duy, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường
Theo ông Phạm Văn Duy, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, cho biết công tác bảo đảm an toàn thực phẩm trong nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Nhờ kiểm soát chặt chẽ, các chỉ số giám sát an toàn thực phẩm đã cải thiện rõ rệt, đáp ứng yêu cầu khắt khe từ EU, Nhật Bản, Hàn Quốc. Hiện cả nước có 98,65% cơ sở sản xuất, kinh doanh nông lâm thủy sản được chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm; hơn 99% mẫu thực phẩm giám sát đạt yêu cầu; trên 93% cơ sở ký cam kết tuân thủ quy định. Mỗi năm, ngành tổ chức khoảng 25.000-30.000 lượt thanh tra, kiểm tra, góp phần nâng cao ý thức tuân thủ của doanh nghiệp.
Theo ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương), đến cuối năm 2024 cả nước có 8.274 chợ, 276 trung tâm thương mại và 1.293 siêu thị. Trong đó, siêu thị và trung tâm thương mại thường thuộc doanh nghiệp, tập đoàn lớn nên công tác bảo đảm an toàn thực phẩm được thực hiện nghiêm túc nhằm bảo vệ thương hiệu. Ngược lại, tại chợ truyền thống, phần lớn cơ sở kinh doanh là hộ nhỏ lẻ, nhiều nơi chưa đáp ứng đầy đủ điều kiện an toàn thực phẩm. Các mặt hàng chủ yếu là thực phẩm tươi sống, việc truy xuất nguồn gốc còn hạn chế, trong khi kiến thức về an toàn thực phẩm của tiểu thương chưa đồng đều.
Ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương)
Để khắc phục, Bộ Công thương đã ban hành Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11856:2017-chợ kinh doanh thực phẩm. Tuy nhiên, đây mới là tiêu chuẩn khuyến nghị, chưa phải quy chuẩn bắt buộc, nên việc áp dụng còn hạn chế.
Trước thực trạng trên, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn cho biết Bộ Công thương sẽ triển khai 8 nhóm giải pháp trọng tâm: Thứ nhất, hoàn thiện thể chế pháp luật, hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, thể chế hóa Chỉ thị số 17 của Ban Bí thư; Thứ hai, nâng cao nhận thức, quyết tâm của chính quyền, đầu tư nâng cấp chợ, kiểm soát nguồn hàng, đào tạo hộ kinh doanh nhỏ lẻ; Thứ ba, bố trí ngân sách trung ương, địa phương và khuyến khích xã hội hóa đầu tư cải tạo chợ; Thứ tư, kiểm soát chặt chẽ nguồn thực phẩm đầu vào; Thứ năm, tổ chức lại sản xuất nông nghiệp theo chuỗi quản lý an toàn thực phẩm, đẩy mạnh tập huấn và tuyên truyền thực chất; Thứ sáu, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển hệ thống phân phối hiện đại, kết nối tiêu thụ nông sản an toàn; Thứ bảy, quảng bá, cung cấp thông tin minh bạch về cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm an toàn; Cuối cùng, xây dựng cơ sở dữ liệu công khai, tạo cơ chế giám sát, để người tiêu dùng kết nối trực tiếp với cơ quan chức năng khi phát hiện vi phạm.
Ngoài ra, Bộ Công thương đang xây dựng thông tư hướng dẫn Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (có hiệu lực từ 1/1/2026), trong đó áp dụng “hộ chiếu số” cho từng sản phẩm để tăng cường truy xuất nguồn gốc.
“Các giải pháp vừa quản lý, kiểm tra, giám sát, vừa khuyến khích xã hội hóa công tác giám sát sẽ góp phần nâng cao hiệu quả bảo đảm an toàn thực phẩm, đáp ứng nhu cầu của người dân và yêu cầu quản lý trong giai đoạn mới”, ông Tuấn khẳng định.