Năm 2014, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận lũy đá cổ này là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Đến nay, đoạn thành lũy được gắn cột cờ, làm hàng rào thép gai cùng một số hạng mục phụ trợ bao quanh thu hút du khách tìm đến check-in.
Chứng nhân lịch sử
Thành lũy dài khoảng 30km, nằm trên sườn phía bắc của dãy Hoành Sơn, kéo dài từ đông sang tây, vắt ngang qua nhiều xã của huyện Kỳ Anh và thị xã Kỳ Anh đến gần tỉnh Quảng Bình. Đây chính là hệ thống lũy đá cổ, được xây dựng vào thời kỳ nội chiến Trịnh - Nguyễn.
Cụ thể, thông tin trên báo Hà Tĩnh cho biết, thành lũy đá cổ ở Kỳ Anh là một đoạn còn lại trong hệ thống lũy cổ Lâm Ấp (thời kỳ Đại Việt - Chăm Pa) do chúa Lâm Ấp là Phạm Văn (345-375) khởi công xây dựng để bảo vệ biên giới. Lũy đá được xây dựng và tu bổ thêm vào thời kỳ chiến tranh Trịnh Nguyễn, do nhà Trịnh ở Đàng Ngoài xây dựng làm phòng tuyến quân sự đề phòng quân Nguyễn từ Đàng Trong đánh ra.
Điểm bắt đầu của lũy đá là chân dốc Đèo Bụt, kéo dài khoảng 1km, men theo sườn núi lên đỉnh đèo thuộc núi Trầm Hương (tên gọi hiện nay) nằm trong dãy Hoành Sơn hùng vĩ. Lũy nằm chắn ngang con đường thượng đạo đã có từ lâu (sau này là đường 22), là trục giao thông huyết mạch của nhân dân vùng núi phía Tây huyện Kỳ Anh và Tuyên Hóa (Quảng Bình).
Đá được xếp chồng lên nhau, tạo thành tầng lớp đan xen
Thành đá được xây dựng hoàn toàn bằng loại đá tự nhiên có ở chính vùng đất này, người dân địa phương gọi là đá son (vì khi mài đá ra có màu đỏ như son), không sử dụng chất kết dính. Đá son mềm và mịn, nếu để lâu ngày các bột đá bị phân hủy tạo thành chất kết dính rất chắc và bền, có độ cứng cao khi trải qua mưa. Thành quay về hướng nam, hiện nay nơi cao nhất còn cao 6m ở bề mặt phía nam, về phía bắc là 3m, mặt thành rộng 3m, chân thành choãi rộng 5m.
Thành quay về hướng nam, hiện nay nơi cao nhất còn cao 6m
Đặc biệt, cứ cách nhau khoảng 3m dưới chân lũy hoặc trên thân lũy lại trổ một lỗ hình vuông dạng phễu, mặt trước có kích thước 1m, mặt sau 0,8m, có công dụng vừa làm lỗ thoát nước, vừa là hỏa hiệu như lỗ châu mai chạy xuyên qua thân lũy. Đây là chi tiết khá thú vị và đang đặt ra cho các nhà nghiên cứu những câu hỏi về công năng sử dụng và mục đích của người xây lũy.
Công trình này xây dựng cực kỳ cẩn thận, chất lượng cao so với những hệ thống thành lũy đá cổ khác đã từng được phát hiện ở nước ta, đồng thời là chứng tích lịch sử thế kỷ XVII-XVIII của chế độ phong kiến Việt Nam. Với kỹ thuật ghép đá công phu và điêu luyện ở trên đèo núi cao, hiện nay lũy đá vẫn tồn tại với thời gian suốt qua hàng mấy thế kỷ mà không hề bị phá hủy.
Nhiều năm gần đây, lũy đá cổ cũng là một địa chỉ thu hút nhiều người đến tham quan, chụp ảnh. Bên cạnh lũy đá độc đáo mang ý nghĩa lịch sử này, khi tới với mảnh đất đầy nắng gió Hà Tĩnh, du khách có thể trải nghiệm du lịch ở một số địa chỉ dưới đây.
Đèo Ngang - Cung đường đèo mạo hiểm tại Hà Tĩnh
Đèo Ngang tọa lạc trên dãy núi Hoành Sơn, là ranh giới giữa hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình.
Đây chính là con đèo mà bạn thường xuyên nghe nhắc đến trong bài thơ của Bà Huyện Thanh Quan: “Bước tới đèo Ngang bóng xế tà/ Cỏ cây chen đá, lá chen hoa…”. Theo đó, đèo cao hơn 250m so với mực nước biển và có tổng chiều dài khoảng 6km.
Từ trên đèo nhìn xuống, bạn sẽ được chiêm ngưỡng khung cảnh bạt ngàn núi rừng, như được hòa mình vào đất trời. Chính nhờ cảnh quan này mà đèo Ngang được mệnh danh là một trong tứ đại đỉnh đèo của Việt Nam, là địa điểm check-in mà bất cứ phượt thủ nào cũng ao ước được một lần đặt chân đến.
Biển Thiên Cầm - Bờ biển đẹp nhất Hà Tĩnh
Được đánh giá là một trong những địa điểm du lịch Hà Tĩnh thu hút nhiều khách du lịch nhất, biển Thiên Cầm sở hữu nét đẹp rất riêng với đường dài và cong hình cánh cung, nối liền giữa núi Voi và núi Thiên Cầm với tổng chiều dài khoảng 3km. Chính vì vậy, ngoài cái tên Biển Thiên Cầm, địa danh này còn gắn liền với tên gọi Cung Đàn Biển.
Biển Thiên Cầm nằm cách trung tâm thành phố khoảng 20km về phía Nam, không quá khó để di chuyển đến đây. Thời điểm thích hợp nhất để tham quan biển Thiên Cầm là vào tháng 5 - tháng 7, đây là mùa biển lặng sóng, thời tiết ấm áp, thuận lợi để bạn tham gia các hoạt động dưới nước cũng như nghỉ dưỡng.
Chùa Hương Tích - Điểm đến du lịch tâm linh
Chùa Hương Tích tọa lạc tại núi Hương Tích (xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc). Ngôi chùa được cho là xây dựng vào khoảng thế kỷ 13, thời nhà Trần. Tương truyền rằng địa danh này gắn liền với truyền thuyết Thần Hổ giải cứu công chúa Diệu Thiện. Chùa Hương Tích chính là ngôi chùa được liệt kê vào danh sách 21 thắng cảnh đẹp nhất Việt Nam.
Để đến được chùa, bạn có thể lựa chọn cung đường trekking qua các rừng thông, rừng trúc… vừa được ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên, vừa được nghe tiếng suối nước róc rách reo, rất thư thái. Ngoài ra, bạn vẫn có thể lên đến chùa bằng hệ thống cáp treo.
Khu du lịch sinh thái hồ Trại Tiểu
Khu du lịch Hồ Trại Tiểu là một khu du lịch nổi tiếng của Du lịch Hà Tĩnh. Nới đây với không gian lãng mạn thu hút nhiều du khách đến trải nghiệm. Địa danh hồ Trại Tiểu thuộc xã Mĩ Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, một công trình thủy lợi có sức chứa 15,6 triệu m3 nước phục vụ cho tưới tiêu, điều hòa thủy lợi trong vùng.
Khu du lịch hồ Trại Tiểu khá rộng với diện tích lên đến 21km2, điểm nhấn chính là hồ nước rộng lớn, một khu vực có sức hấp dẫn lôi cuốn du khách lạ thường. Xung quanh hồ được bao bọc bởi rừng núi xanh rì, không gian vô cùng trong lành tươi mát
Di tích Ngã Ba Đồng Lộc
Khu di tích Ngã Ba Đồng Lộc là nơi lưu giữ ký ức, cũng là nơi lưu giữ chiến tích oanh liệt của thế hệ cha anh bảo vệ tự do độc lập của đất nước. Chính tại nơi này vào ngày 24 tháng 07 năm 1968, khi tiểu đội 552 đang thực hiện nhiệm vụ san lấp hố bom do quân địch vừa rải xuống để thông đường cho đoàn xe của quân ta thì 10 cô gái thanh niên xung phong đã vĩnh viễn nằm lại đất mẹ trong làn đạn bom ác liệt.
Đề ghi nhớ sự kiện này và sự hy sinh thầm lặng nhưng vô cùng cao cả của những liệt sĩ, các công trình tưởng niệm đã được xây dựng như Tượng đài Chiến Thắng, Bia tưởng niệm Thanh niên xung phong toàn quốc, Nhà truyền thống Thanh niên xung phong toàn quốc, khu mộ 10 nữ anh hùng Ngã Ba Đồng Lộc, Tháp chuông Đồng Lộc…Đây sẽ là một điểm đến vô cùng ý nghĩa khi bạn đến với Hà Tĩnh.