Qua hàng ngàn năm lịch sử hình thành, Trung Quốc đã chứng kiến sự xuất hiện của nhiều bậc nhân tài kiệt xuất. 10 nhân vật dưới đây được coi là những vĩ nhân sở hữu trí thông minh tuyệt đỉnh nhất
1. Thủy tổ Đạo gia – Lão Tử
Tương truyền rằng Lão Tử sống vào thế kỷ VI TCN. Trong sử sách Trung Quốc, ông được nhắc đến là một nhân vật vĩ đại ảnh hưởng sâu sắc đến lịch sử, văn hóa và tôn giáo Trung Hoa.
Mặc dù Lão Tử chỉ là một con người bình thường, nhưng khi nhìn từ khía cạnh văn hóa và tôn giáo, ông lại được xem như một vị thần - người đã đặt nền móng cho Đạo giáo.
"Đạo đức kinh" là tác phẩm nổi tiếng của Lão Tử, giữ vị trí cao trong văn hóa, được mô tả như một kho tàng tri thức, một cuốn bách khoa toàn thư và là tác phẩm xuất sắc nhất về triết học Trung Quốc.
Ngoài triết học, "Đạo đức kinh" cũng chứa đựng nhiều kiến thức về văn học, mỹ học, chiến thuật, xã hội học, đạo đức, thiên văn và dưỡng sinh.
Lão Tử luôn theo đuổi lối sống thanh tịnh. Ông cũng là tác giả của học thuyết "vô vi" và nhiều triết lý về cuộc sống khác.
Qua hàng ngàn năm, triết lý của Lão Tử đã đi sâu vào trong văn hóa, cách sống, tư duy và cách mà người Trung Quốc nhìn nhận thế giới và cuộc sống. Tư tưởng của ông không chỉ gắn liền với văn hóa Trung Quốc, mà còn đóng góp quan trọng vào kho tàng văn hóa của nhân loại.
2. Bách gia chi tổ - Khương Tử Nha
Khương Tử Nha tên thật là Khương Thượng, tự là Tử Nha. Ông là khai quốc công thần của nhà Chu vào thế kỷ 12 TCN. Ông không chỉ đóng vai trò như một công thần khai quốc của nhà Chu mà còn là người sáng lập đất nước Tề, từ thời Tây Chu tới thời Chiến Quốc.
Với vai trò quan trọng như vị quân chủ đầu tiên của Tề, ông đã được vinh danh với các danh hiệu như "Tề Thái Công", "Khương Thái Công", "Thái Công Vọng" và "Lã Vọng".
Nhiều người truyền tai nhau ông đã sống tới 139 tuổi. Trong những ngày sơ khai của Tây Chu, Chu Văn Vương đã bổ nhiệm ông làm Thái sư và tôn trọng ông với danh hiệu "Sư thượng phụ".
Khi còn phò tá Chu Vương, ông đã đưa ra chiến lược "Tiễn thương" giúp nhà Chu đánh bại nhà Thương.
Sau chiến thắng trước Thương, Khương Tử Nha đã được bổ nhiệm làm Thống soái. Ông không chỉ là một thiên tài về quân sự và chính trị mà còn tác động mạnh mẽ đến văn hóa Trung Quốc.
Các triều đại sau đó đã ghi nhận vai trò quan trọng của ông trong lịch sử dân tộc. Các hệ tư tưởng triết học như Nho giáo, Đạo giáo và binh pháp đều lấy tư tưởng của ông làm nền tảng. Chính vì thế, ông được tôn xưng "Bách gia chi tổ".
3. Khai quốc công thần nhà Hán – Trương Lương
Trương Lương (250 – 186 TCN), tên chữ là Tử Phòng, người dân tộc Hán. Ông là một trong những mưu sĩ chủ chốt của Hán Cao Tổ Lưu Bang. Trương Lương cùng với Hàn Tín, Tiêu Hà được tôn làm "Hán sơ tam kiệt".
Lịch sử ghi nhận Trương Lương là một nhà chiến lược gia tài ba và là cánh tay phải đắc lực của Lưu Bang, giúp ông thắng lợi trong trận chiến giữa Hán và Sở, đặt nền móng cho triều đại nhà Hán.
Trong suốt cuộc đời mình, Trương Lương sống khiêm tốn, không theo đuổi danh vọng hay quyền lực. Khi về già, ông quyết định từ bỏ chức vụ và lựa chọn cuộc sống dạo chơi khắp nơi. Sau khi qua đời, ông được phong làm Văn Thành hầu.
Tác phẩm "Sử ký" trong chương về "Lưu Hầu thế gia" đã miêu tả chi tiết về cuộc đời và sự nghiệp của Trương Lương. Năm xưa Hán Cao Tổ Lưu Bang khi ở Lạc Dương Nam Cung đã công nhận:
"Bày mưu kế ở trong màn trướng, quyết định thắng lợi ở ngoài ngàn dặm, đó là công của Tử Phòng".
4. Ngọa Long tiên sinh – Gia Cát Lượng
Gia Cát Lượng (181 – 234), tên chữ là Khổng Minh, hiệu Ngoại Long, được biết tới với vai trò mưu sĩ của Lưu Bị vào thời Tam Quốc và là Thừa tướng nhà Thục Hán sau này.
Ông nổi tiếng là chính trị gia kiệt xuất, nhà quân sự đại tài, cũng là nhà văn, nhà thư pháp nổi tiếng.
Cả cuộc đời, Gia Cát Lượng đã cống hiến hết mình cho triều đại Thục Hán. Ông để lại những tác phẩm văn chương quý giá như "Xuất sư biểu" và "Giới tử thư".
Ông không chỉ nổi tiếng với tư duy chiến lược mà còn là chủ nhân của hàng loạt phát minh như mộc ngưu lưu mã, đèn Khổng Minh và nỏ Liên châu.
Bởi sự sáng tạo và trí tuệ của mình, Gia Cát Lượng đã trở thành biểu tượng cho trí thức và sự thông thái, được thế hệ sau nhớ đến và ngợi khen qua nhiều tác phẩm nghệ thuật.
5. Đại sư phong thủy – Viên Thiên Cương
Viên Thiên Cương là nhà thiên văn học, nhà chiêm tinh, tiên tri, tướng số, phong thủy nổi tiếng trong lịch sử Trung Hoa.
Ông từng làm quan dưới thời nhà Tùy và thời nhà Đường. Viên Thiên Cương được nhiều người biết tới với giai thoại xem tướng cho Nữ hoàng Võ Tắc Thiên.
Tương truyền rằng, Viên Thiên Cương biết thuật "phong giám", có thể nghe tiếng gió, xem hướng gió mà đoán được điềm lành, điềm dữ. Không chỉ vậy, ông còn tinh thông nhân tướng học, lục nhâm, ngũ hành…
Ông cũng là tác giả của các tác phẩm nổi tiếng như "Lục nhâm khóa", "Ngũ hành tương thư", "Thôi bối đồ", "Viên Thiên Cương xưng cốt ca"…
Cao Dục Tường, Người sáng tạo nên lịch Âm – Dương, đánh giá về Viên Thiên Cương rằng: "Tên như trăng sáng che thiên thu, danh như sấm xuân chấn cổ kim".
6. Danh thần thời Đường Thái Tông – Ngụy Trưng
Ngụy Trưng (580 – 643), tự Huyền Thành, là người gốc Hà Bắc, làm quan dưới thời nhà Đường. Ông được biết tới với vai trò là một nhà chính trị, nhà sử học lỗi lạc.
Ngụy Trưng từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Gián nghị đại phu và Tả quang lộc đại phu, được Hoàng đế phong làm Trịnh Quốc công và thụy Văn Trinh. Lịch sử Trung Quốc ghi nhận ông là một trong những quan giỏi nhất thời đại.
Ông đã để lại nhiều tác phẩm xuất sắc, bao gồm "Tùy thư", "Lương thư", "Trần thư", "Tề thư" và "Trinh Quán chánh yếu". Trong số đó, "Gián Thái Tông thập tự sơ" - một bộ tuyển tập các lá thư khuyên nhà vua - được coi là tác phẩm tiêu biểu nhất.
Nguyên tắc của Ngụy Trưng khi làm là nguyện làm hiền thần chứ không làm trung thần. Mặc dù những lời khuyên của ông đôi khi khiến Đường Thái Tông phẫn nộ, nhưng cuối cùng, ông vẫn được nhà vua trọng dụng vì lòng dũng cảm và sự hi sinh vì quốc gia.
Đường Thái Tông từng khen ngợi Ngụy Trưng:
"Trước Trinh Quán, người cùng với Trẫm bình định thiên hạ không ai có thể sánh kịp là Phòng Huyền Linh, sau Trinh Quán, người tận tâm tận lực, thẳng thắn khuyên can, làm an quốc gia, lợi dân chúng, làm rạng rỡ công nghiệp của Trẫm, được coi là đạo của thiên hạ, chỉ có Ngụy Trưng".
7. Ngọc Tuyền lão nhân – Gia Luật Sở Tài
Gia Luật Sở Tài (1189-1243), tự Tấn Khanh, hiệu là Trạm Nhiên cư sĩ, còn được biết tới với danh xưng Ngọc Tuyền lão nhân. Ông là một tướng lĩnh nổi tiếng, cũng là đại thần Mông Cổ dưới thời Thành Cát Tư Hãn.
Trong gần 30 năm làm quan, Gia Luật Sở Tài đã đạt tới chức Trung Thư lệnh và được Đại hãn đặc biệt trọng dụng.
Vào thời kỳ đầu lập quốc, ông có công lớn trong việc hỗ trợ Đại Hãn xây dựng chính sách và hệ thống pháp luật. Ông là tác giả của cuốn "Tiện nghi nhất thập bát sự" - từng được vua coi là bộ luật của đất nước.
Về mặt pháp , Gia Luật Sở Tài ông chủ trương quân dân phân trị, tổ chức khoa cử để tuyển chọn nhân tài, phóng thích các thành phần tri thức của Hán tộc. Ông tin tưởng vào việc "dùng Nho trị quốc, dùng Phật trị tâm", chấp pháp công bằng, án tử hình phải được thông báo và phê duyệt, không được quyền giết người một cách tùy tiện.
Tư tưởng và chế tài pháp luật của ông đã tạo ra một tác động sâu rộng đối với hệ thống pháp luật thời nhà Nguyên.
8. Mưu sĩ nhà Tống – Triệu Phổ
Triệu Phổ (921-991), tên chữ là Tắc Bình, ông nổi tiếng với vai trò mưu sĩ, khai quốc công thần nhà Bắc Tống và là quân sư của Triệu Khuông Dẫn.
Năm 15 tuổi, Triệu Phổ theo cha rời quê nhà Lạc Dương. Từ nhỏ ông đã được học tập tác phong của các vị quan lại.
Ông cũng là tác giả của kế "Hoàng bào gia thân", "Dùng rượu tước binh quyền", giúp nhà Tống lấy được cơ đồ mà không đổ máu.
Ông theo Triệu Khuông Dẫn từ thời niên thiếu, sau này làm quan gần 30 cho nhà Tống rồi qua đời ở tuổi 71.
9. Thần cơ diệu toán – Lưu Bá Ôn
Lưu Bá Ôn (1311-1375), tên thật là Lưu Cơ, tự là Bá Ôn. Ông là khai quốc công nhần của nhà Minh, đồng thời là một nhà văn, nhà thơ nổi tiếng.
Tương truyền Lưu Bá Ôn tinh thông kinh sử, hiểu thiên văn, tường binh pháp. Ông có công lớn trong việc phò tá Chu Nguyên Chương lập nên triều Minh.
Sự mưu trí và tài năng của ông thường được người đời sau so dánh với Gia Cát lượng. Cũng bởi vậy mà dân gian lưu truyền câu nói: "Tam phân thiên hạ Gia Cát Lượng, nhất thông thiên hà Lưu Bá Ôn".
Trên phương diện văn học, Lưu Bá Ôn cùng Tống Liêm và Cao Khải được mệnh danh là "Tam đại văn thơ thời đầu nhà Minh".
Ông được người đời sau suy tôn là "thần cơ diệu toán". Cho đến ngày nay, người đời vẫn ca ngợi: "Thông binh pháp ai hơn Tôn Võ – Giỏi thiên văn phải kể Lưu Cơ".
10. Đệ nhất mưu sĩ Đại Thanh – Phạm Văn Trình
Phạm Văn Trình (1587-1666), tự là Hiến Đấu, là khai quốc công thần, mưu sĩ nức tiếng thời nhà . Ông xuất thân từ gia đình danh thần Phạm Trong Yêm thời Bắc Tống và đã từng làm quan dưới triều Minh.
Sinh thời, ông đã sử dụng trừ Viên Sùng Hoán, bày mưu thu phục Hồng Thừa Trù và góp phần giúp dân tộc Mãn chiếm lĩnh Trung Nguyên, mở đầu cho triều Thanh. Sau này, trở thành công thần khai quốc và được Hoàng đế triều Thanh tôn làm "Tể phụ".