Hranice Abyss, hay còn gọi là "Hranická propast" trong tiếng Czech, được xem là hang động nước ngọt sâu nhất trên thế giới tính đến hiện nay, theo báo cáo của Live Science. Các nhà địa chất ước tính rằng độ sâu của hang có thể vượt quá một kilomet bên dưới bề mặt Trái Đất, gấp hơn hai lần độ sâu của hang động nước ngọt đứng thứ nhì thế giới.
Hranice Abyss đã làm lung lay những quan niệm lâu nay trong khoa học về cách các hang sâu được hình thành. Theo truyền thống, người ta cho rằng những hang động như vậy hình thành từ dưới lên, khi nước ngầm ấm giàu axit từ lòng đất dâng lên và hòa tan lớp đá nền.
Tuy nhiên, nghiên cứu năm 2020 được công bố trên tạp chí Geophysical Research: Earth Surface đã đưa ra một góc nhìn hoàn toàn mới. Thay vì hình thành từ dưới lên, Hranice Abyss có vẻ như được tạo ra theo cách nước đã bào mòn dần từ trên xuống. Sự khác biệt này mở ra những câu hỏi thú vị và gợi ý về sự đa dạng trong quá trình hình thành hang động tự nhiên.
Hành trình khám phá Hranice Abyss bắt đầu từ năm 2016, khi các nhà khoa học lần đầu tiên tiến hành nhiều chuyến lặn khám phá bên trong hang. Để vượt qua những giới hạn của con người, nhóm nghiên cứu sau đó triển khai một phương tiện điều khiển từ xa (ROV) nhằm khám phá những ngóc ngách mà thợ lặn không thể tiếp cận.
Thiết bị này đã đo được độ sâu tối đa là 473,5m, giúp Hranice Abyss chính thức trở thành hang động nước ngọt sâu nhất thế giới, vượt qua hang Pozzo del Merro sâu 392m ở Ý. Tuy nhiên, điều đáng tiếc là độ sâu này vẫn bị giới hạn bởi chiều dài của cáp liên lạc sợi quang kết nối với ROV, khiến việc khám phá tiếp tục sâu hơn trở nên khó khăn.
Năm 2020, các nhà nghiên cứu đã quyết định tiến xa hơn với việc sử dụng phương pháp chụp ảnh địa chấn kết hợp đo lực hấp dẫn để nghiên cứu độ sâu thực sự của hang động. Kết quả đầy kinh ngạc: Hranice Abyss có thể sâu hơn gấp đôi so với độ sâu được ghi nhận trước đó, thậm chí đủ để chứa vừa tòa nhà cao nhất thế giới – tháp Burj Khalifa với chiều cao 828m. Điều này cho thấy rằng Hranice Abyss không chỉ đơn giản là một hang động mà là một vùng sâu thẳm, ẩn chứa nhiều bí mật vẫn chưa được khám phá hết.
Miệng hang Hranice Abyss là một khoang dốc nghiêng với một hồ nước nhỏ ở đáy. Phần dưới nước của hang có dạng hình trụ thẳng đứng không đều, đường kính từ 10-30 m, tạo nên hình ảnh một cột nước khổng lồ sâu hút. Nhiệt độ nước dao động từ 14,5-18,8 độ C tùy theo mùa trong năm, cho thấy một môi trường nước ổn định và khác biệt với điều kiện bề mặt.
Bên cạnh đó, nghiên cứu mở rộng cũng tiết lộ rằng đáy của Hranice Abyss có liên kết với hố sụt Carpathian Foredeep gần đó. Hố sụt này cách miệng hang khoảng 1,2km và hình thành cách đây khoảng 19 triệu năm. Nó chứa đầy trầm tích, điều này khiến cho hố sụt không còn có thể thấy rõ trên mặt đất ngày nay. Kết nối giữa hai địa điểm này là minh chứng cho một lịch sử địa chất phong phú và phức tạp của khu vực.
Hranice Abyss được hình thành sau khi hố sụt Carpathian Foredeep xuất hiện, vào khoảng 14 đến 16 triệu năm trước. Khi đó, nước từ mặt đất đã thẩm thấu qua các lớp đá dễ hòa tan như đá vôi, bào mòn và tạo ra một khoang rỗng ngày càng sâu. Quá trình này dần dần tạo nên một kênh dẫn nước từ mặt đất chảy xuống đáy hố sụt. Tuy nhiên, sau khi trầm tích chặn kín miệng hố sụt, nước không thể thoát ra ngoài và bắt đầu tích tụ, hình thành nên một hồ nước ngầm bên trong hang động mà chúng ta thấy ngày nay.
Hranice Abyss không chỉ là một kỳ quan thiên nhiên mà còn là một thách thức và nguồn cảm hứng cho giới khoa học. Việc nghiên cứu và khám phá những bí ẩn nằm sâu dưới lòng đất giúp chúng ta hiểu thêm về các quá trình địa chất và sự hình thành của Trái Đất. Câu chuyện về Hranice Abyss mở ra hy vọng về việc khám phá thêm những kho báu tiềm ẩn trong lòng đất, giúp chúng ta khám phá và hiểu rõ hơn về hành tinh xanh của mình. Hang động này không chỉ ghi dấu ấn bằng sự sâu thẳm mà còn bằng câu chuyện phong phú của hàng triệu năm biến đổi địa chất và khả năng thách thức những giới hạn khoa học truyền thống.
*Theo Live Science