"Gỡ vướng" cho ở xã hội
Theo ông Trương Anh Tuấn, bất động sản là một trong những "thước đo" cho sự phát triển kinh tế - xã hội, trong đó nhà ở xã hội phải là một trụ cột chứ không thể chỉ dừng lại ở khẩu hiệu. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy phân khúc nhà ở xã hội vẫn gặp nhiều rào cản.
Đầu tiên là cơ chế ưu đãi chưa đủ lực hút. Nhiều dự án bị chậm tiến độ do vướng mắc pháp lý, chưa được địa phương hỗ trợ về giải phóng mặt bằng hay đầu tư hạ tầng. Thêm nữa, quỹ đất nhà ở xã hội hiện còn bị đặt ở vị trí xa trung tâm, hạ tầng yếu, không thuận tiện giao thông. Quỹ đất do doanh nghiệp sở hữu nếu muốn chuyển đổi mục đích để phát triển nhà ở xã hội thì chưa có hướng dẫn cụ thể về quy trình, giá trị đất… dẫn tới ách tắc triển khai.
Ông Tuấn còn cho hay, các thủ tục liên quan đến nhà ở xã hội – từ chủ trương đầu tư đến cấp phép xây dựng - hiện còn phức tạp, thiếu đồng bộ, khiến thời gian thực hiện dự án kéo dài, nhiều nơi mất hơn 2 năm để hoàn tất giải phóng mặt bằng.
Một điểm nghẽn khác là nguồn vốn chưa được khơi thông khi nhiều gói tín dụng hỗ trợ chỉ mang tính ngắn hạn chưa có tính bền vững do thiếu sự đa dạng nguồn vốn và thiếu vốn từ ngân sách nhà nước.
“Lãi suất vay thương mại cao, thời hạn vay ngắn khiến cả nhà đầu tư lẫn người mua nhà đều chùn bước”, theo lời ông Tuấn.
Ngoài ra, còn tình trạng mua bán suất chênh lệch nhà ở xã hội, cùng một số địa phương vẫn chưa quan tâm và đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và 5 năm của địa phương.
Liên quan đến nguồn tiền để xây nhà ở xã hội, ông Tuấn cho rằng, cần phải tính tới các nguồn vốn khác ngoài việc đi vay từ các tổ chức tín dụng, trong đó bao gồm kênh chứng khoán, quỹ đầu tư bất động sản.
“Nên chăng cũng nghiên cứu tính tới việc người có thu nhập thấp trong loại đối tượng được hỗ trợ về nhà ở, ngay từ đầu, sẽ đóng một khoản kinh phí vào quỹ thường xuyên, để sau này được mua nhà ở xã hội. Như vậy, có thể có một nguồn vốn đóng lâu dài để dùng cho việc đầu tư lâu dài thì phù hợp hơn”, ông Tuấn gợi ý.
Ngoài việc để ở thì khu vực xung quanh phải có những tiện ích khác để đảm bảo những nhu cầu thiết yếu cho người dân.
Để tháo gỡ cho thị trường bất động sản, ông Tuấn cho biết, Hiệp hội Bất động sản Việt Nam đã kiến nghị với Trung ương, địa phương một loạt giải pháp, với mục tiêu biến nhà ở xã hội thành một trụ cột trong chính sách an sinh.
Trong đó, đề nghị các địa phương xác định rõ nhu cầu thực tế về nhà ở xã hội, nhà ở phù hợp với thu nhập dân cư, đặc biệt nhóm lao động trẻ và người thu nhập thấp. Việc lập kế hoạch phát triển nhà ở xã hội cần có chỉ tiêu rõ ràng theo từng năm và giai đoạn 5 năm, lồng ghép vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội như một tiêu chí an sinh quan trọng.
Hiệp hội cũng đề xuất, Trung ương và các địa phương cần ban hành các chính sách ưu đãi mạnh hơn để thu hút doanh nghiệp và hỗ trợ người dân tiếp cận nhà ở xã hội.
Song song, bố trí ngân sách đầu tư hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội thiết yếu trong dự án để giảm giá thành nhà, giúp nhà đầu tư tiêu thụ nhanh và tái đầu tư hiệu quả.
Người trẻ có nhu cầu ổn định nhà cửa
Trong bối cảnh nhu cầu nhà ở của người dân, đặc biệt là người trẻ dưới 35 tuổi - ngày càng tăng cao, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương và chính sách nhằm phát triển thị trường bất động sản ổn định, lành mạnh, cũng như thúc đẩy mạnh mẽ các chương trình phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, người thu nhập thấp.
Luật sư Trương Anh Tuấn cũng cho rằng, với người dưới 30 tuổi phần lớn chưa tích lũy về kiến thức xã hội, còn phải tiếp tục học tập trong cuộc sống. Còn người trên 40, 50 tuổi thường đã có nhà hoặc có điều kiện tốt hơn để tiếp cận thị trường nhà ở.
Mốc 35 là điểm “giao thoa” giữa nhu cầu ổn định gia đình, sự cần thiết về nhà ở rất lớn, nhưng khả năng tài chính thấp, do đó cần được ưu tiên hỗ trợ.
“Qua các mốc trên, thấy rằng từ mốc ổn định gia đình, ổn định nhà ở, sẽ dẫn tới sự "an cư, lạc nghiệp", từ đó, mới có thể phát triển gia đình, sinh nhiều con, từ đó, phát triển dân số, tránh bị già hóa, lão hóa, và tiếp tục phát triển kinh tế, an ninh, trật tự xã hội, phát triển đất nước, dân tộc”- Luật sư Tuấn nói.
Nhu cầu nhà ở của người ở độ tuổi dưới 35 thường nằm trong nhóm yếu thế của xã hội, cần hỗ trợ về nhà ở xã hội. Trong các nhóm về hỗ trợ nhà ở xã hội thì cả 12 nhóm trong Điều 76 Luật Nhà ở về đối tượng cần hỗ trợ nhà ở xã hội, thì độ tuổi này gần như nằm ở tất cả các nhóm. Đáp ứng tốt về nhu cầu nhà ở xã hội nói chung cũng giải quyết được sự cần thiết về nhu cầu nhà ở cho nhóm đối tượng ở độ tuổi dưới 35 này.
Từ góc nhìn pháp lý, Luật sư Trương Anh Tuấn, cũng cảnh báo một số rủi ro pháp lý mà người trẻ cần lưu ý khi vay mua nhà.
Ông nói: "Rủi ro lớn nhất là mất khả năng trả nợ. Khi đó, ngân hàng sẽ thu hồi tài sản với mức giá thấp hơn nhiều so với giá trị thực tế. Ví dụ, tài sản trị giá 100 đồng nhưng ngân hàng có thể chỉ định giá 80 đồng và thu hồi chưa đến 50 đồng".
Luật sư Tuấn khuyến nghị, người trẻ cần có quỹ dự phòng tài chính để đảm bảo thanh toán đúng hạn, tránh mất trắng tài sản đã tích góp.