Đại Bảo tháp Mandala Tây Thiên (xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc) là kiệt tác kiến trúc Phật giáo Kim Cương Thừa đầu tiên tại Việt Nam. Đây là hạng mục chính trong quần thể kiến trúc văn hóa nghệ thuật thực hành tâm linh Đại Bảo Tháp Mandala Tây Thiên, mở cửa đón du khách thập phương từ năm 2012.
Thiết kế Bảo tháp được phỏng theo đàn tràng Mandala theo đúng lời Đức Phật dạy trong Kinh điển về cách kiến lập vũ trụ, thể hiện một tổng thể đối xứng về không gian. Kiến trúc nghệ thuật này là sự thể hiện mang tính biểu tượng của tình yêu thương và lòng từ bi của Đạo Phật.
Bảo tháp cao 29m, được dựng trên một chân đế có đường kính rộng 60m, nằm trên một vùng đất phong quang bằng phẳng, ba bề được các rặng núi Tam Đảo ôm bọc và phía trước xa xa có đôi Mắt Rồng làm án sơn.
Tháp có cấu trúc gồm 3 tầng, trong đó, tầng 1 là không gian chính, nơi thực hiện các nghi lễ tôn giáo và cũng là nơi thờ chư Phật bản tôn. Các bức tượng được các nghệ nhân từ Nepal và các nghệ nhân đúc đồng Việt Nam tạo tác.
Tầng 2 là nơi dành cho du khách thập phương chiêm bái cầu nguyện. Tầng này bài trí một cây truyền thừa với hơn một trăm chư Phật, Bồ Tát được an vị trên các cành nhánh của cây. Lan can của tầng 2 được gắn rất nhiều Kim luân chuyển chú cho các phật tử đi nhiễu và chuyển luân để viên mãn mọi tâm nguyện.
Lòng tháp rộng lớn chia làm 2 tầng gồm: tầng tứ diện ở chân tháp và tầng vòng. Cột trụ chính ở chân tháp còn được gọi là cây đời sống, nêu biểu cho đời sống của Đức Phật và cột của vũ trụ.
Dưới gốc cây thờ 5 pho tượng Ngũ Trí Phật cao 2m, hướng ra 5 phương theo phong cách của Kim Cương Thừa uyển chuyển mềm mại và vô cùng tinh xảo. Đây là những pho tượng Phật theo trường phái Kim Cương Thừa đầu tiên được nghệ nhân Việt Nam thiết kế và đúc bằng đồng vàng nguyên chất.
Vòng quanh bầu tròn của Bảo tháp là 8 am nhỏ được thờ Tứ Trí Phật (Phật Bảo Sinh, A Súc Bệ, A Di Đà, Bất Không Thành Tựu) và Tứ Đức Bồ Tát (Quán Thế Âm, Văn Thù, Phổ Hiền, Di Lặc). Tiếp theo là 13 tầng thu nhỏ của đỉnh Tháp tượng trưng cho 13 quả vị viên mãn của con đường thành tựu chính đẳng, chính giác.
Các biểu tượng của Bảo tháp có thể giúp khơi dậy tình yêu thương, lòng vị tha, sự hòa hợp, mang tới sự chữa lành thân tâm, các đau khổ tinh thần và cảm xúc, đồng thời mang lại hòa bình và an lạc cho nhân loại.
Đại Bảo tháp cũng là một bảo tàng nghệ thuật Phật giáo, nơi chứa đựng nhiều loại hình nghệ thuật như điêu khắc, đúc đồng, hội họa, thư pháp, âm nhạc, sắp đặt, qua nhiều chất liệu khác nhau gồm đồng, vàng, đá quý, sắt, gỗ… nhằm tăng sức biểu cảm thẩm mỹ.
Với sự phát triển và giao thoa của các truyền thống Phật giáo, ngay tại Việt Nam, Mandala hay tinh túy nghệ thuật kiến trúc Phật giáo Kim Cương thừa đã được thể hiện sống động, trực quan với tính mỹ thuật và trình độ biểu đạt nghệ thuật tâm linh sâu sắc.