Đà Nẵng và Thừa Thiên - Huế phối hợp bảo tồn, tu bổ di tích Hải Vân Quan

(CL&CS) - Ngày 19/12, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế (tỉnh Thừa Thiên - Huế) phối hợp Sở Văn hoá và Thể thao TP. Đà Nẵng tổ chức lễ khởi công dự án Bảo tồn tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan.

Di tích Hải Vân Quan nằm ở đỉnh đèo Hải Vân, ở độ cao 490m so với mặt nước biển giữa TP. Đà Nẵng và Thừa Thiên - Huế. Ảnh: Thế Sơn

Di tích Hải Vân Quan được xây dựng vào năm 1826 trên đỉnh đèo Hải Vân (còn gọi là Ải Vân, Ngãi Lãnh, Ải Vân Sơn, Ải Lĩnh…), ở độ cao 490m so với mặt nước biển. Di tích thuộc cả hai địa phận thị trấn Lăng Cô (huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế) và phường Hòa Hiệp Bắc (quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng), cách trung tâm TP Huế khoảng 90km về phía Nam, cách trung tâm TP. Đà Nẵng khoảng 28km về phía Bắc.

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, góp phần phục vụ phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Thừa Thiên - Huế và TP. Đà Nẵng, được sự thống nhất của lãnh đạo hai tỉnh Thừa Thiên - Huế và TP. Đà Nẵng, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế phối hợp Sở Văn hoá và Thể thao TP. Đà Nẵng tổ chức lễ khởi công Dự án bảo tồn tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan.

Theo đó, dự án do Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế làm chủ đầu tư với tổng mức đầu tư hơn 42 tỷ đồng từ nguồn ngân sách tỉnh Thừa Thiên - Huế 50%, ngân sách TP Đà Nẵng 50% trên tổng mức đầu tư; Sở Văn hoá và Thể thao TP. Đà Nẵng là đơn vị đại diện phía Đà Nẵng phối hợp điều hành thực hiện dự án. 

Theo quy mô đầu tư và phương án xây dựng, sẽ tháo dỡ toàn bộ các lô cốt phía trên Hải Vân Quan và Thiên Hạ Đệ Nhất Hùng Quan đến nền gốc tích thời Nguyễn. Tu bổ cửa Hải Vân Quan, cửa Thiên Hạ Đệ Nhất Hùng Quan theo các dấu tích nguyên gốc. Phục hồi, thay thế nền cổng lát đá Thanh, hệ thống cối, cổng đá Thanh, tường xây gạch vồ. Gia cố, chống nứt, chống thấm cho các khối xây; phục hồi lan can xây gạch vồ chia ô hộc và trang trí trên nóc theo tư liệu; phục hồi hệ thống cửa ván ghép con tiện gỗ.

Di tích Hải Vân Quan là một trong những điểm du lịch nổi tiếng, được du khách trong và ngoài nước thường hay lui tới tham quan. Ảnh: Thế Sơn

Đối với hệ thống tường thành nhà Nguyễn sẽ được phục hồi bằng đá núi theo dấu vết khảo cổ học và dấu vết trên tường hông Hải Vân Quan và Thiên Hạ Đệ Nhất Hùng Quan. Gia cố toàn bộ hệ thống chân tường thành bằng vữa neo, các vị trí xung yếu gia cố bằng bê tông. Phục hồi thân tường theo các đoạn nguyên gốc được khảo cổ. Phía trong tính từ mặt tường và các khu vực chân móng được gia cố khối xây vữa truyền thống tăng cường khả năng cố kết và chịu lực của tường… Dự án cũng phục hồi nhiều hạng mục của Nhà Trú Sở, nhà Vũ Khố; tuyến bậc cấp từ Hải Vân Quan xuống phía TP Đà Nẵng; tuyến đường Thiên Lý từ Thiên Hạ Đệ Nhất Hùng Quan đi tỉnh Thừa Thiên - Huế; sân đường giữa Hải Vân Quan và Thiên Hạ Đệ Nhất Hùng Quan; kè phân thủy và chống sạt, chống trượt hướng Đông Bắc di tích; các lô cốt; bia Chiến Thắng Đồn Nhất…

Di tích Hải Vân Quan được xây dựng vào năm 1826, là một đồn lũy quân sự trấn thủ tại đỉnh đèo Hải Vân ngay ranh giới giữa tỉnh Thừa Thiên - Huế và TP. Đà Nẵng ngày nay (xưa là ranh giới giữa phủ Thừa Thiên và Quảng Nam).

Hải Vân Quan được xây dựng ở một vị trí hết sức đắc địa, vừa hiểm trở cheo leo, là nơi xung yếu nhất được mệnh danh là "yết hầu" của Kinh đô Huế. Thành lũy này án ngữ trên con đường Thiên lý độc đạo lưu thông từ Kinh đô Huế đến xứ Quảng Nam và ngược lại. Với địa thế như vậy, một căn cứ quân sự vững chắc có thể kiểm soát toàn bộ sự lưu thông giữa hai xứ, một thành lũy quân sự có thể chống cự số lượng địch quân gấp nhiều lần hơn, và với độ cao gần 500m so với mặt biển, có thể quan sát rất rộng về các phía, đặc biệt là toàn bộ vịnh Đà Nẵng. Với cái nhìn chiến lược, triều đình nhà Nguyễn đã dựa vào địa thế tự nhiên để xây dựng một thành lũy đặc thù, phát huy cao nhất tính năng quân sự.

Trong giai đoạn 1945-1975, nhiều hạng mục công trình quân sự được xây dựng thêm ở đây như một số vọng gác, lô cốt hòng trấn giữ con đường huyết mạch này... đặc biệt là trên đỉnh của 2 cổng Hải Vân Quan và Thiên Hạ Đệ Nhất Hùng Quan còn xây thêm những hệ thống pháo đài công sự để quan sát và đặt súng ống. Ngày nay, nhiều công trình như lô cốt, tường bao, hào công sự… vẫn còn hiện diện là những đơn nguyên kiến trúc cần xem xét khi tiến hành công tác tu bổ.

Di tích Hải Vân Quan được Bộ VHTTDL xếp hạng Di tích Quốc gia vào ngày 14/4/2017.

TIN LIÊN QUAN