Trong bối cảnh thế giới liên tục biến động, thị trường cạnh tranh ngày càng gay gắt và yêu cầu chất lượng luôn được chú trọng, bài toán năng suất lao động đang trở thành thách thức lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Đặc biệt trong thời đại công nghệ số 4.0 phát triển mạnh mẽ như hiện nay, việc ứng dụng khoa học công nghệ được xem là hướng đi tất yếu để doanh nghiệp duy trì hiệu quả sản xuất và tạo ra giá trị gia tăng bền vững.
Mặt khác, áp lực nâng cao năng suất và chất lượng đang đặt doanh nghiệp trước yêu cầu phải thay đổi cách thức sản xuất và quản trị. Việc duy trì mô hình sản xuất truyền thống không còn phù hợp khi chi phí gia tăng, tiêu chuẩn kỹ thuật ngày càng khắt khe và chuỗi cung ứng toàn cầu liên tục dịch chuyển.
Ngày càng nhiều doanh nghiệp áp dụng mô hình sản xuất thông minh
Theo thống kê của Bộ Khoa học và Công nghệ, hàng trăm nhiệm vụ nghiên cứu - phát triển công nghệ đã được triển khai, tập trung vào các công nghệ lõi như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn, robot tự động hóa và điện toán đám mây. Nhờ đó, nhiều doanh nghiệp trong các lĩnh vực cơ khí, điện tử, chế biến thực phẩm, bao bì, dệt may, logistics và nông nghiệp công nghệ cao đã bắt đầu tích hợp công nghệ số vào dây chuyền sản xuất và quản trị.
Việc đưa các giải pháp như tự động hóa, số hóa quy trình, trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu vào sản xuất đã giúp nhiều doanh nghiệp rút ngắn thời gian xử lý công việc, giảm sai sót và hạn chế lãng phí. Đáng chú ý, nhiều dây chuyền sản xuất đã giảm mạnh tỷ lệ sai lỗi, đồng thời tăng năng suất từ 20 - 60% tùy theo lĩnh vực. Việc thay thế các khâu kiểm tra thủ công bằng hệ thống thị giác máy giúp phát hiện lỗi vi mô nhanh hơn, chính xác hơn, góp phần giảm tỷ lệ sản phẩm hỏng và tiết kiệm chi phí nguyên vật liệu.
Một điểm đáng chú ý khác là sự hình thành các mô hình “nhà máy thông minh phiên bản Việt Nam”. Tại đây, dữ liệu từ cảm biến được thu thập liên tục và phân tích theo thời gian thực, giúp doanh nghiệp chuyển từ quản lý dựa trên kinh nghiệm sang quản trị dựa trên dữ liệu. Một số doanh nghiệp đã ứng dụng mô hình mô phỏng số và digital twin để dự báo hỏng hóc, tối ưu bảo trì và giảm thời gian dừng máy, qua đó nâng cao hiệu quả khai thác thiết bị.
Thực tiễn tại nhiều doanh nghiệp Việt Nam cho thấy, đầu tư công nghệ đã mang lại những chuyển biến rõ rệt về năng suất. Trong lĩnh vực dược phẩm, Công ty Cổ phần Traphaco từng bước ứng dụng hệ thống quản lý sản xuất, truy xuất dữ liệu và chuẩn hóa quy trình vận hành. Việc kết hợp công nghệ với các công cụ quản trị giúp doanh nghiệp giảm phụ thuộc vào lao động thủ công, kiểm soát tốt hơn chất lượng và nâng cao hiệu quả sử dụng nhân lực trên toàn chuỗi giá trị.
Ở ngành chế biến, sản xuất thực phẩm đồ uống, Vinamilk là ví dụ tiêu biểu cho việc đầu tư dây chuyền tự động hóa và hệ thống quản lý thông minh tại các nhà máy. Nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại trong khâu sản xuất, đóng gói và kiểm soát chất lượng, doanh nghiệp không chỉ gia tăng sản lượng mà còn duy trì sự ổn định, đồng đều của sản phẩm, qua đó nâng cao năng suất lao động và giảm chi phí vận hành.
Trong lĩnh vực cơ khí ô tô, THACO đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ sản xuất tiên tiến, robot hóa và số hóa quản trị nhà máy. Việc đồng bộ công nghệ từ thiết kế, sản xuất đến logistics giúp doanh nghiệp tối ưu dòng chảy sản xuất, giảm thời gian chờ đợi và nâng cao hiệu suất lao động trong toàn hệ thống.
Có thể thấy, việc đầu tư cho nhà máy thông minh không đơn giản là đổi mới công nghệ, mà còn là chiến lược dài hạn nhằm củng cố vai trò của Việt Nam như một trung tâm sản xuất của khu vực, đồng thời thu hút các dòng vốn đầu tư có giá trị gia tăng cao. Ngược lại, các doanh nghiệp chậm thích ứng với quá trình chuyển đổi số có nguy cơ mất dần lợi thế cạnh tranh.
Trong bối cảnh nền kinh tế hướng tới tăng trưởng dựa trên chất lượng và hiệu quả, công nghệ đang trở thành trụ cột của chiến lược nâng cao năng suất lao động. Những chuyển động từ các doanh nghiệp Việt Nam cho thấy, khi công nghệ được triển khai bài bản và gắn chặt với quản trị, năng suất không chỉ được cải thiện mà còn tạo động lực cho đổi mới và phát triển bền vững. Nâng cao năng suất thông qua công nghệ vì thế không còn là xu hướng, mà đã trở thành yêu cầu tất yếu. Doanh nghiệp nào sớm tái cấu trúc mô hình sản xuất, đầu tư đồng bộ cho công nghệ và con người sẽ là những đơn vị có khả năng bứt phá và giữ vững vị thế trong giai đoạn cạnh tranh mới của nền kinh tế.