Nhà thờ lớn Hà Nội có tên đầy đủ chính thức là Nhà thờ Chính tòa Thánh Giuse, nằm ở số 40, ngay ngã ba giao giữa ba con phố: Nhà Chung, phố Nhà Thờ và phố Lý Quốc Sư, thuộc quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội.
Đây không chỉ là nơi diễn ra các sinh hoạt tín ngưỡng của giáo dân thuộc tổng giáo phận Hà Nội mà là điểm đến tham quan của du khách khi ghé thăm thủ đô.
Nhà thờ lớn Hà Nội do thực dân Pháp xây dựng trên đất cũ của chùa Báo Thiên – ngôi chùa dưới thời vua Lý Thánh Tông.
Vào thế kỷ 18, chùa Báo Thiên bị phá dỡ, trở thành địa phận họp chợ của dân Đại Việt. Sau đó, giáo hội Công giáo được chính quyền giao lệnh xây nhà thờ. Ban đầu chỉ làm tạm bằng gỗ. Đến cuối thế kỷ 19 (năm 1884), nhà thờ được thi công khang trang hơn bằng gạch nung, do Giám mục Puginier thiết kế và giám sát thi công. Đến năm 1887 nhà thờ hoàn thành và lễ khánh thành được tổ chức vào đúng dịp Giáng sinh năm đó.
Mặc dù cái tên “khai sinh” của nhà thờ là Nhà thờ Chính tòa Thánh Giuse nhưng người dân Hà Nội đã quen gọi với cái tên thân thương hơn là Nhà thờ lớn Hà Nội. Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, biến cố thời gian, công trình nhà thờ lớn đã lặng lẽ nhìn thấy sự “thay da đổi thịt” của thủ đô suốt 3 thế kỷ qua.
Nhà thờ lớn Hà Nội mang phong cách cách tân Gothic của thế kỷ 19 với các tháp và trục đối xứng điển hình của Châu Âu. Công trình kiến trúc đặc biệt này có chiều dài 64,5m với tháp chuông cao đến 31,5m. Lúc bấy giờ, đây là một công trình kiến trúc độc đáo và hoành tráng nhất nhì khu phố cổ Hà Nội nói riêng và thủ đô Hà Nội nói chung. Từ hồ Gươm đi theo hướng tây, du khách có thể dễ dàng nhận ra nhà thờ lớn Hà Nội từ xa bởi bởi những mảng tường xám đen, nổi bật giữa nền trời trong xanh của Hà Nội.
Bên trong nhà thờ, những hàng cửa kính màu và nhiều bức tranh treo tường với chủ đề tôn giáo càng nhấn mạnh và làm nổi bật phong cách kiến trúc châu Âu. Bên cạnh đó, nhiều chi tiết trang trí mang phong cách truyền thống của Việt Nam được trang trí dọc lối đi, trên tường, trên bệ thờ tạo nên những nét điểm xuyết ấn tượng cho toàn bộ không gian.
Bên cạnh đó, một điểm thu hút nhiều du khách nữa ở bên trong nhà thờ chính là Cung thánh. Cung thánh được trang trí theo lối truyền thống dân gian, tuy đơn giản nhưng ấn tượng và bắt mắt. Giữa Cung thánh là tượng Thánh Giuse bế Chúa Giêsu, 2 bên Cung thánh có bàn thờ Đức mẹ và nhiều bức tượng thánh khác.
Phía bên dưới Thánh đường là những băng ghế đỏ kéo dài, có bàn quỳ để giáo dân làm lễ trong thánh đường. Nhà thờ lớn Hà Nội có sức chứa lên đến hàng nghìn người. Vào các dịp lễ lớn như Giáng sinh, nơi đây thu hút đông đảo du khách khắp nơi và các giáo dân về đây tham quan và hành lễ.
Sau nhiều năm tạm ngưng, các buổi thánh lễ tại nhà thờ lớn Hà Nội đã bắt được tổ chức lại từ năm 1990. Các buổi lễ thánh tại nhà thờ luôn thu hút đông đảo người dân trong tất cả các ngày trong tuần.
Mặc dù giữa đất thủ đô hoa lệ, nhiều công trình kiến trúc độc đáo mọc lên nhưng nhà thờ lớn vẫn là một điểm nhấn đặc thù, một nốt trầm xao xuyến trong bản hòa ca kiến trúc của thành phố Hà Nội, khiến nơi đây trở thành một địa điểm không thể bỏ qua đối với du khách.