Theo Tiến sĩ Hong Yongxiang từ Đài Loan, Trung Quốc, lối sống hàng ngày và đặc biệt là những thói quen lặp đi lặp lại có ảnh hưởng lớn đến tuổi thọ của mỗi người. Những thói quen tích cực có thể giúp một người sống lâu hơn, thậm chí làm giảm nguy cơ mắc các bệnh và tăng tuổi thọ. Ngược lại, những thói quen tiêu cực có thể làm giảm tuổi thọ một cách đáng kể, thậm chí đến mức không ngờ đến.
Tiến sĩ Hong đã tổng hợp 5 yếu tố chính làm giảm tuổi thọ dựa trên nghiên cứu từ nhiều quốc gia khác nhau trong nhiều năm và đánh giá chúng theo mức độ ảnh hưởng. Ông nhấn mạnh rằng, để sống lâu và khỏe mạnh, việc tránh xa những thói quen này là cực kỳ quan trọng, đặc biệt khi hầu hết chúng có thể được thay đổi và cải thiện.
1. Không kiểm soát cân nặng
Nếu bạn đang có thói quen không quan tâm đến việc kiểm soát cân nặng, bạn nên xem xét thay đổi ngay. Theo Tiến sĩ Hong Yongxiang, các nghiên cứu cho thấy rằng sự thừa cân và béo phì có mối liên hệ chặt chẽ với nguy cơ tử vong từ mọi nguyên nhân. Béo phì trong vòng 5 năm làm tăng gấp đôi nguy cơ tử vong, và nguy cơ này tăng 3 lần đối với những người béo phì trong 15 năm so với những người có cân nặng bình thường.
Béo phì cũng gây suy giảm hệ miễn dịch, tăng viêm và tăng nguy cơ mắc nhiều vấn đề sức khỏe khác, đặc biệt là các bệnh mãn tính như tăng huyết áp, bệnh tim, cholesterol cao, tiểu đường, bệnh mạch máu não, bệnh túi mật, viêm xương khớp và ngưng thở khi ngủ. Béo phì cũng tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư như ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư đại trực tràng và ung thư nội mạc tử cung.
Để duy trì cân nặng ở mức lý tưởng, tốt nhất là duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) ở mức trung bình. Theo Hiệp hội đái đường các nước châu Á (IDI & WPRO), chỉ số BMI từ 18.50 đến 22.9 kg/m2 được coi là cân nặng bình thường. Còn theo phân loại quốc tế của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chỉ số BMI từ 18.5 đến 24.9 được coi là bình thường, từ 25 đến 29.9 là thừa cân và từ 30 trở lên là béo phì.
2. Hút thuốc trực tiếp và hút thuốc thụ động
Mặc dù chúng ta đều biết rằng hút thuốc lá có hại cho sức khỏe, nhưng ít người thực sự hiểu được tác động tiêu cực đó gây ra như thế nào và làm thế nào nó rút ngắn tuổi thọ của chúng ta.
Theo Tiến sĩ Hong Yongxiang, một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hút một điếu thuốc mỗi ngày sẽ rút ngắn tuổi thọ của bạn đến 13,8 phút, trong khi hút một gói (20 điếu thuốc) mỗi ngày có thể làm giảm tuổi thọ của bạn đi tới 10 năm. Các nghiên cứu cũng cho thấy rằng, tuổi thọ trung bình của người hút thuốc thường ít hơn so với những người không hút thuốc từ 5-8 năm. Hút thuốc tăng tỷ lệ tử vong từ 30-80%, chủ yếu là do các bệnh ung thư (đặc biệt là ung thư phổi), tắc nghẽn phổi mãn tính, và các bệnh tim mạch... Mức độ tăng nguy cơ này phụ thuộc vào tuổi bắt đầu hút thuốc, nghĩa là càng hút thuốc sớm thì nguy cơ càng cao.
Hơn nữa, hút thuốc không chỉ ảnh hưởng đến tính mạng của bản thân mà còn gây hại cho những người xung quanh. Theo Tiến sĩ Hong, những người tiếp xúc với khói thuốc thụ động mỗi tuần trên 10 giờ có nguy cơ tử vong do tắc nghẽn phổi cao gấp 1,42 lần so với người không tiếp xúc.
3. Ngồi lâu một chỗ
Tiến sĩ Hong đã chỉ ra rằng có nhiều nghiên cứu chứng minh thói quen ngồi lâu một chỗ đem lại hậu quả tiêu cực cho tuổi thọ. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), "Ngồi lâu có thể dẫn đến béo phì, tiểu đường, cao huyết áp, ung thư và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Ước tính có khoảng 2 triệu người mất mạng mỗi năm do thói quen này".
Một nghiên cứu của Đại học Sydney ở Úc cũng đã chỉ ra rằng so với những người ngồi dưới 4 giờ mỗi ngày, những người ngồi từ 8-11 giờ có nguy cơ tử vong cao hơn 15%. Người ngồi nhiều hơn 11 giờ mỗi ngày có nguy cơ tử vong tăng đến 40% so với nhóm ngồi ít hơn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, ngồi trên ghế sofa xem TV liên tục có thể rút ngắn tuổi thọ trung bình 22 phút mỗi giờ.
Chỉ cần ngồi trong 30 phút, tốc độ lưu thông máu trong cơ thể giảm tới 70%. Điều này có nghĩa là máu trở nên đặc hơn, dễ dẫn đến tắc nghẽn mạch máu, gây cao huyết áp và xơ cứng động mạch, cũng như tăng nguy cơ mắc các vấn đề như nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực và đột quỵ. Ngoài ra, thói quen ngồi lâu còn tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường lên gấp 2,5 lần và nguy cơ mắc ung thư lên tới 21%.
Tiến sĩ Hong cũng lưu ý rằng thói quen ngồi lâu không thể được bù đắp bằng việc tập thể dục. Nói cách khác, ngay cả khi duy trì thói quen tập thể dục hơn 150 phút mỗi tuần, những người thường xuyên ngồi lâu vẫn có nguy cơ cao mắc các bệnh trên.
4. Cô đơn
Nhiều người có thể bất ngờ khi biết rằng cảm giác cô đơn cũng nằm trong danh sách những yếu tố có thể cắt ngắn tuổi thọ một cách nhanh chóng nhất. Khi trải qua mọi điều một mình mà không có sự hỗ trợ hay chia sẻ kịp thời, cả thể chất và tinh thần đều có thể bị ảnh hưởng tiêu cực.
Các nghiên cứu cho thấy trạng thái tâm lý cô đơn có thể làm tăng nguy cơ tử vong của một người lên đến 26%. Sự cô đơn kéo dài có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch, làm tăng nguy cơ tử vong của những người cô đơn lên đến 32% so với dân số tổng thể. Ngoài ra, tỷ lệ tử vong tăng do cô đơn chủ yếu liên quan đến bốn nguyên nhân: thiếu thói quen sống lành mạnh, thiếu nguồn lực xã hội, áp lực tâm lý và thiếu sự giám sát từ xã hội.
Tạp chí của Hiệp hội Lão khoa Hoa Kỳ năm 2021 cũng công bố kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng những người thường cố gắng chịu đựng cảm giác cô đơn có tuổi thọ ngắn hơn từ 3-5 năm so với người bình thường. Họ cũng có nguy cơ cao hơn về lão hóa về tim mạch, não bộ và đột quỵ. Điều quan trọng là cảm giác cô đơn có thể xuất hiện ngay cả khi bạn sống cùng gia đình hoặc bạn bè.
5. Thức khuya, thiếu ngủ
Thói quen thức khuya không chỉ là một thói quen không tốt mà còn là một yếu tố có thể gây tăng nguy cơ tử vong. Tiến sĩ Hong đã chỉ ra rằng tổng hợp từ nhiều nghiên cứu, người hay thức khuya có tỷ lệ tử vong cao hơn khoảng 10% so với những người có giấc ngủ đủ và chất lượng. Các nghiên cứu tương tự cũng cho thấy những người ngủ ít có tỷ lệ tử vong cao hơn, ví dụ như người ngủ dưới 6 giờ mỗi ngày có nguy cơ tử vong cao hơn khoảng 12%.
Thức khuya và thiếu ngủ kéo dài ảnh hưởng xấu tới cơ thể theo nhiều cách khác nhau. Bao gồm: làm rối loạn đồng hồ sinh học, suy giảm hệ miễn dịch, tăng tốc độ lão hóa, tăng khả năng viêm nhiễm và ung thư, rối loạn hormone, suy giảm chức năng não bộ và nội tạng, tăng cân, trầm cảm, tăng nguy cơ đột quỵ… cùng với rất nhiều bệnh mãn tính khác.
Tuy nhiên, không phải ngủ càng nhiều thì càng tốt, thậm chí ngủ nhiều còn làm tăng nguy cơ bệnh tật và đoản thọ. Tốt nhất là nên ngủ ít nhất 6 giờ và không ngủ quá 9 giờ một ngày để duy trì sức khỏe và sống thọ. Quan trọng là đảm bảo 80% thời gian ngủ vào ban đêm và nên đi ngủ trước 23 giờ hàng ngày, tốt nhất là ngủ vào khoảng 21 - 22 giờ.
Nguồn: Skypost, Family Doctor