Thị trường carbon – Động lực mới cho tăng trưởng xanh tại Việt Nam

Trong bối cảnh toàn cầu đang đẩy mạnh chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào giữa thế kỷ, thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ kinh tế quan trọng giúp cân bằng giữa tăng trưởng và bảo vệ môi trường.

Tại Việt Nam, việc hình thành và vận hành thị trường carbon không chỉ là yêu cầu tất yếu để thực hiện các cam kết quốc tế về khí hậu, mà còn mở ra cơ hội mới để doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư xanh. Tuy nhiên, để thị trường này thực sự trở thành “động lực mới” cho tăng trưởng xanh, Việt Nam cần sớm hoàn thiện thể chế, nâng cao tính minh bạch và xây dựng cơ chế vận hành hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế của nền kinh tế.

Đó là nội dung được các chuyên gia trao đổi, chia sẻ tại hội thảo “Tăng cường năng lực, phổ biến kiến thức cho cộng đồng, doanh nghiệp về việc tạo tín chỉ và tham gia trao đổi bù trừ tín chỉ carbon” do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp với các đơn vị tổ chức sáng ngày 12/11.

PGS.TS Phạm Quang Thao - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam 

Phát biểu tại hội nghị, Theo PGS.TS Phạm Quang Thao - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam nhấn mạnh, biến đổi khí hậu đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, trở thành một trong những thách thức nghiêm trọng nhất của thế kỷ XXI. Thực hiện cam kết tại Hội nghị COP26, Việt Nam đặt mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, thể hiện quyết tâm đồng hành cùng cộng đồng quốc tế trong ứng phó với biến đổi khí hậu.

Ông cho rằng, hoạt động này góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế vận hành và làm rõ lợi ích kinh tế - xã hội - môi trường khi tham gia thị trường carbon, tạo nền tảng quan trọng để thúc đẩy hình thành và vận hành hiệu quả thị trường carbon tại Việt Nam trong thời gian tới. Đồng thời, việc cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác về thị trường carbon sẽ giúp cộng đồng và doanh nghiệp chủ động hơn trong tham gia giao dịch tín chỉ carbon, hướng tới một thị trường minh bạch, công bằng và hội nhập quốc tế.

Nhấn mạnh việc xây dựng và phát triển thị trường carbon trong nước là công cụ kinh tế quan trọng, thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng xanh và bền vững, bà Phạm Thị Xuân, Phó Chủ tịch thường trực Hội nước và Môi trường Việt Nam cho biết, hiện Việt Nam đang hoàn thiện cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon phù hợp với điều kiện trong nước, hướng tới một thị trường minh bạch, công bằng và hội nhập quốc tế.

Bà Phạm Thị Xuân, Phó Chủ tịch thường trực Hội nước và Môi trường Việt Nam

Để phát huy tối đa tiềm năng, việc hoàn thiện chính sách, xây dựng năng lực giám sát và tăng cường hợp tác quốc tế là những yếu tố then chốt giúp Việt Nam hội nhập sâu vào thị trường carbon toàn cầu, đồng thời giữ vững cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Tại hội thảo, các chuyên gia đã chia sẻ nhiều nội dung chuyên sâu, góp phần làm rõ bức tranh tổng thể về thị trường tín chỉ carbon ở Việt Nam, chẳng hạn như:

Thái Thị Thanh Minh - Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội phân tích thực trạng khung pháp lý hiện nay, cho rằng Nghị định 06/2022/NĐ-CP và các văn bản liên quan mới dừng ở khung sườn, cần sớm hoàn thiện quy định chi tiết về cơ chế giao dịch, thanh toán, định giá và quản lý sàn giao dịch carbon. Bà kiến nghị thành lập cơ quan quản lý thị trường carbon quốc gia, thống nhất quản lý sổ đăng ký tín chỉ, đồng thời bảo đảm tính minh bạch, toàn vẹn và tránh tính toán kép trong hoạt động tín chỉ carbon.

Hà Quang Anh đến từ Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tập trung giới thiệu cơ chế trao đổi và bù trừ tín chỉ carbon theo Nghị định 119/2025/NĐ-CP, trong đó nêu rõ hai cấp độ: cơ chế trong nước và cơ chế quốc tế theo Điều 6 Thỏa thuận Paris. Ông nhấn mạnh, từ nay đến năm 2028 Việt Nam sẽ hoàn thiện khung pháp lý và thí điểm sàn giao dịch carbon, tiến tới vận hành chính thức từ năm 2029 - mở ra cơ hội để các doanh nghiệp tham gia cơ chế bù trừ phát thải tự nguyện, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.

PGS.TS Mai Văn Trịnh - Viện trưởng Viện Nông nghiệp môi trường, Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam thông tin về các hoạt động giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp, đặc biệt là các mô hình canh tác lúa phát thải thấp, tưới khô - ướt xen kẽ (AWD) và ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong sản xuất lúa. Ông cho biết, việc triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long sẽ là cơ sở thực tiễn để tạo tín chỉ carbon trong lĩnh vực nông nghiệp, đóng góp quan trọng vào mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

Tất cả các ý kiến tham luận đã cung cấp nhiều thông tin khoa học, thực tiễn, làm rõ vai trò, cơ chế và kinh nghiệm xây dựng thị trường carbon trong nước và quốc tế; cơ hội, thách thức và những bước chuẩn bị để doanh nghiệp tham gia hiệu quả vào thị trường tín chỉ carbon.

Những nội dung thảo luận này có ý nghĩa quan trọng, góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế vận hành và làm rõ lợi ích kinh tế, xã hội, môi trường khi tham gia thị trường carbon, là nền tảng quan trọng thúc đẩy hình thành và vận hành hiệu quả thị trường carbon tại Việt Nam trong thời gian tới.