Tháo gỡ điểm nghẽn phát triển kinh tế tư nhân

Trong Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025, Ban Chấp hành Trung ương đã xác định rõ: Kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân. Nghị quyết này đặt mục tiêu phát triển khu vực kinh tế tư nhân trở thành lực lượng tiên phong trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Sau gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ cả về lượng và chất, từng bước khẳng định vai trò trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Tại toạ đàm đối thoại chính sách “Các giải pháp đột phá tháo gỡ các điểm nghẽn phát triển cho khu vực kinh tế tư nhân” ngày 15/8 diễn ra tại Hà Nội, Giáo sư Trần Thọ Đạt (Đại học Kinh tế quốc dân) cho rằng, khu vực kinh tế tư nhân ngày càng khẳng định vai trò và hiện nay được xác định là một trong những động lực quan trọng nhất thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và tạo việc làm trong nền kinh tế.

Bên cạnh bộ phận kinh tế tư nhân chính thức bao gồm các doanh nghiệp đăng ký hoạt động theo luật định, vẫn tồn tại khu vực kinh tế phi chính thức, đóng góp khoảng 20 - 25% GDP nhưng chưa được đánh giá đúng mức trong hệ thống hoạch định chính sách kinh tế - xã hội quốc gia.

Khu vực kinh tế tư nhân đã đóng góp 43% tổng GDP. (Ảnh minh hoạ)

Trong bối cảnh mới của nền kinh tế số, quá trình chính thức hóa, chuyển đổi lao động và chiến lược phát triển bao trùm đòi hỏi cần có cái nhìn toàn diện hơn về khu vực kinh tế phi chính thức, nhận diện đúng vai trò của khu vực này như một bộ phận tất yếu và có khả năng chuyển hóa, tích hợp vào nền kinh tế chính thức nếu có chính sách phù hợp.

Tiến sĩ Trần Văn Thế - Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và phát triển InDel cho rằng, để khắc phục những tồn tại, hạn chế và tạo bứt phá cho phát triển doanh nghiệp tư nhân cần tiếp tục hoàn thiện thể chế theo hướng đồng bộ, minh bạch và ổn định, đặc biệt trong các lĩnh vực doanh nghiệp đang gặp nhiều vướng mắc như: Đầu tư, đất đai, tín dụng và hợp tác công tư. Đặc biệt việc cải cách thủ tục hành chính cần được đẩy mạnh hơn nữa, không chỉ trên danh nghĩa mà đi vào thực chất, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí tuân thủ.

Đến năm 2024, khu vực kinh tế tư nhân chiếm 53,4% tổng vốn đầu tư xã hội, 82,07% tổng lao động trong nền kinh tế, đóng góp 38,6% tổng lợi nhuận trước thuế và 51% tổng thu nhập tạo ra cho người lao động trong khu vực doanh nghiệp. Đặc biệt, khu vực kinh tế tư nhân đã đóng góp 43% tổng GDP và chiếm tới 57% vào mức tăng trưởng GDP năm 2024 - mức đóng góp lớn nhất trong các thành phần kinh tế. Bình quân giai đoạn 2011 - 2024, khu vực này đạt tốc độ tăng trưởng 6,3%/năm, cao hơn mức bình quân chung toàn nền kinh tế (5,48%/năm).

Những con số này khẳng định vững chắc vai trò trung tâm và tiềm năng to lớn của khu vực kinh tế tư nhân, đồng thời đặt nền tảng cho việc nâng tầm vị trí của khu vực này thành động lực chính trong thực hiện mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững của Việt Nam.

Nghị quyết 68-NQ/TW cũng đặt ra các mục tiêu cụ thể đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045, bao gồm: phấn đấu có 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế (tương đương 20 doanh nghiệp/1.000 dân); đóng góp khoảng 55 - 58% GDP và 35 - 40% tổng thu ngân sách nhà nước; tạo việc làm cho 84 - 85% lực lượng lao động; năng suất lao động tăng bình quân 8,5 - 9,5%/năm; có ít nhất 20 doanh nghiệp tư nhân lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Đến năm 2045, mục tiêu là có ít nhất 3 triệu doanh nghiệp, kinh tế tư nhân đóng góp trên 60% GDP và trở thành lực lượng có năng lực cạnh tranh cao trong khu vực và toàn cầu.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, so với kỳ vọng trở thành trụ cột phát triển kinh tế quốc gia, khu vực kinh tế tư nhân vẫn còn nhiều bất cập. Hiện nay, đây là khu vực có hiệu quả kinh doanh, trình độ khoa học công nghệ, năng suất lao động và thu nhập người lao động thấp nhất trong các thành phần kinh tế. Đồng thời, khu vực này đang có dấu hiệu “hụt hơi” trong quá trình phát triển.

Nguyên nhân bắt nguồn từ nhiều “nút thắt” như: nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của kinh tế tư nhân; thể chế và chính sách còn thiếu công bằng và bao trùm; chưa có mô hình liên kết hiệu quả giữa các bộ phận cấu thành trong khu vực tư nhân; năng lực nội tại và khả năng tiếp thu nguồn lực phát triển còn yếu; và những hạn chế về chất lượng đội ngũ doanh nhân.

Những tồn tại này cần được nhận diện rõ và tháo gỡ kịp thời bằng các giải pháp đột phá để tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển thực chất, vững mạnh và đóng góp xứng đáng vào quá trình phục hồi, tăng trưởng kinh tế của đất nước trong giai đoạn mới.