Siêu công trình thủy lợi có đập đất cao nhất Việt Nam, nằm trong vùng lõi của Vườn Quốc gia đa dạng sinh học bậc nhất cả nước

Công trình thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang nằm ở huyện Vũ Quang (tỉnh Hà Tĩnh) là dự án trọng điểm quốc gia do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn làm chủ đầu tư. Đây được xem là một siêu công trình thủy lợi của miền Trung và là hồ chứa lớn thứ 3 toàn quốc (775 triệu m3), chỉ sau Cửa Đạt (tỉnh Thanh Hóa) và Dầu Tiếng (tỉnh Tây Ninh). Công trình được vận hành vào giữa năm 2018.

Công trình đầu mối hồ chứa nước Ngàn Trươi có hai hợp phần: công trình đầu mối và công trình thủy điện 15MW. Hồ chứa nước Ngàn Trươi và đập dâng được xây dựng trên sông Ngàn Trươi do Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 4 làm chủ đầu tư với giá trị đầu tư 1.938 tỷ đồng.

Đại diện Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 4 cho biết, công trình là một kỳ tích, được thực hiện trong điều kiện hết sức khó khăn, phải bạt núi ngăn sông. Nhưng bằng sự quyết tâm, sau hơn 8 năm, công trình đã hoàn thành. Đây có thể coi là kỳ tích của ngành thủy lợi nói riêng và đất nước nói chung.

Đập chính hồ Ngàn Trươi có nhiệm vụ tích nước và điều tiết lũ cho vùng hạ du với dung tích phòng lũ 157 triệu m3. Với cao trình đỉnh đập 57,8m, chiều cao tối đa 64,8m, dài 363m, hồ chứa nước Ngàn Trươi được xem là đập đất thủy lợi cao nhất Việt Nam.

Nhờ dung tích hồ chứa “khổng lồ”, công trình thủy lợi Ngàn Trươi có nhiệm vụ cấp nước cho sản xuất công nghiệp, điều tiết tưới 32.585ha đất nông nghiệp của 8 huyện, thị xã và gần 6.000ha nuôi trồng thuỷ sản. Công trình được bố trí hệ thống xả điều hòa mực nước lòng hồ 7 cửa, với lưu lượng thiết kế hơn 2.400m3/s.

Phía dưới thân đập chính là cống xả, lượng nước này được tận dụng vào việc sản xuất điện với công suất máy 15MW, cấp nước sinh hoạt, làm giảm lũ cho vùng hạ du, đặc biệt là vùng Hương Khê, Vũ Quang, Đức Thọ của tỉnh Hà Tĩnh. Dọc hai bên vai đập và thân đập chính được gia cố bằng hệ thống dầm bê tông chịu lực, chống sạt lở đất, đảm bảo an toàn cho quá trình vận hành.

Vùng hạ du hồ có đường dây tải điện 500KV Bắc-Nam, tuyến đường sắt Bắc-Nam, đường Hồ Chí Minh. Đây là các công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia.

Không chỉ vậy, gần như toàn bộ 408km2 diện tích lưu vực của hồ Ngàn Trươi và lòng hồ Ngàn Trươi nằm gọn trong vùng lõi Vườn Quốc gia Vũ Quang. Đây được đánh giá là một vùng đất có tiềm năng, lợi thế rất lớn để phát triển với loại hình du lịch sinh thái.

Giai đoạn 2016-2020, thống kê sơ bộ cho thấy, lượng khách du lịch đến với huyện Vũ Quang và nhu cầu vào thăm quan lòng hồ Ngàn Trươi tăng rõ rệt. Bên cạnh đó, nơi đây còn là một mắt xích quan trọng để liên kết với các điểm du lịch khác trong toàn tỉnh và các tỉnh bạn; là điểm nhấn quan trọng trên tuyến du lịch liên kết với nước bạn Lào qua Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo.

Ngày 24/1/2019, Thủ tướng Chính Phủ ban hành Quyết định số 124/QĐ-TTg trong đó xếp hồ Ngàn Trươi là 1 trong 4 công trình thủy lợi thuộc loại đập, hồ chứa nước quan trọng đặc biệt của quốc gia.

Sau khi hồ Ngàn Trươi chính thức đưa vào vận hành khai thác, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1605/QĐ-TTg ngày 13/11/2019 quy định Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Cả, bao gồm các hồ: Bản Vẽ, Khe Bố, Chi Khê, Nậm Nơn, Nậm Mô, Bản Ang, Bản Mồng, Nhạn Hạc A, Châu Thắng, Ngàn Trươi và Hố Hô.