Ngôi chùa rộng 5ha tráng lệ có kiến trúc độc đáo nhất Tây Nam Bộ, đang là nơi cất chứa báu vật vô giá hơn 100 năm tuổi

Là một đất nước Á Đông, một trong những nét văn hóa đặc sắc ở nước ta là tín ngưỡng đạo Phật. Hiện nay, trên toàn bộ lãnh thổ đất nước có gần 20.000 ngôi chùa, chiếm 36% tổng diện tích. Những ngôi chùa này không chỉ là nơi diễn ra các hoạt động tín ngưỡng, văn hóa mà còn là địa điểm tham quan thú vị với du khách, đặc biệt là du khách nước ngoài.

Trong số đó, có những ngôi chùa nổi bật với câu chuyện lịch sử đằng sau, với nét kiến trúc độc đáo hay với vị trí đặc biệt. Ngôi chùa mang tên Xiêm Cán tại Bạc Liêu là một ví dụ.

Chùa Khmer Xiêm Cán rộng đến 5ha, hơn 136 năm tuổi.

Chùa Xiêm Cán toạ lạc vùng ven biển xã Vĩnh Trạch Đông (TP Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu), cách trung tâm TP Bạc Liêu khoảng 12km. Chùa được xây dựng vào năm 1887, có diện tích khoảng 5ha.

Lúc đầu chùa Xiêm Cán có tên tiếng Khmer là Komphisako, thể hiện sự uyên bác và chiều sâu của trí tuệ Phật pháp. Tên Xiêm Cán của chùa xuất phát từ tiếng Tiêu (tiếng của người gốc Triều Châu, Trung Quốc, hiện đang sinh sống nhiều ở Bạc Liêu) có nghĩa là "giáp nước" bởi địa hình vùng đất này trước đây bên cạnh đình bồi ven biển.

Quần thể kiến ​​trúc chùa Xiêm Cán bao gồm nhiều hạng mục quay mặt dựng về hướng Đông, được xây dựng theo trường phái Phật giáo Nam Tông đặc trưng nhưng mang đậm dấu ấn kiến ​​trúc Angkor-Campuchia.

Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo, mang đậm dấu ấn kiến ​​trúc Angkor.

Điểm ấn tượng đầu tiên khi đến chùa Xiêm Cán là công trình kiến trúc đa dạng của Cổng tam quan, với nhiều phù điêu đắp nổi hoa văn tỉ mỉ. Bao quanh chùa là hàng rào xây kiên cố, hai bên tường rào được điêu khắc hình ảnh Thái tử Tất Đạt Đa và thiếu nữ múa.

Cổng vào của chùa Xiêm Cán.

Ngay bên trong sân chùa đặt một bức tượng Phật trong tư thế nằm (nhập niết bàn). Đây là nơi để khách thập phương dâng hương, cầu nguyện trước khi vào chánh điện.

Nổi bật nhất chính là chính điện của chùa được xây theo dạng hình chữ nhật có chiều rộng 18m, chiều dài 36m, mặt chính quay về hướng Đông. Lối vào chánh điện với 18 bậc thang để đi lên, phía trên là bức phù điêu đắp nổi hình Phật Thích Ca.

Bên trong chính điện ngôi chùa.

Trên vách, trần, cột của chính điện đều được trang trí phù điêu bích họa cầu kỳ, công phu, nhiều màu sắc. Nổi bật các bích họa cỡ lớn kể về cuộc đời đức Phật từ lúc mới sinh ra, cho đến quá trình tu hành đạt thành chánh quả. Tọa lạc trên nền gạch cao 1,5m, vẻ đẹp bên trong chính điện mang một màu sắc rực rỡ, nổi bật và trang nghiêm với 100 cây cột bê tông tròn tạo sự vững chắc cho tòa nhà.

Phần góc mái của mỗi đỉnh đều được đắp khúc đuôi rắn dài, uốn cong, mềm mại và được chạm trổ, điêu khắc tinh xảo bởi rất nhiều hoa văn… là một tuyệt tác khiến nhiều người mê đắm.

Điểm khác biệt của chùa Xiêm Cán khác chính là sự tinh tế, tỉ mỉ trong từng họa tiết, dù là vách tường, mái nhà và trụ cột… tất cả đều được trang trí công phu, nhiều màu sắc. Bên cạnh đó, chùa có đến 115 pho tượng, một bia đá được đập bằng chữ Khmer cổ và một quả chuông có từ năm 1887. Các công trình này cách nhau cả trăm mét, xen giữa là những khoảng sân cùng những hàng cây xanh mát, không gian toát lên vẻ thanh tĩnh và trang nghiêm.

Chùa Xiêm Cán không chỉ nổi tiếng với kiến trúc độc đáo mà còn là nơi lưu giữ và thể hiện nhiều nét đẹp văn hóa trong đời sống tâm linh của cộng đồng người Khmer. Tại đây, những cổ vật có giá trị hàng trăm năm tuổi được trân trọng bảo quản.

Trong khuôn viên của chùa, du khách có thể tìm thấy những kho báu văn hóa như tấm bia đá chạm bằng chữ Khmer cổ, một bộ sách cổ viết trên lá cây dày cỡ 70 trang hay một ngôi nhà gỗ truyền thống đã tồn tại hơn 130 năm - nơi trưng bày các món đồ cổ liên quan đến nghệ thuật, văn hóa và cuộc sống của người Khmer. 

Nơi lưu giữ bộ sách Khmer cổ được viết trên lá cây dày 70 trang với tuổi đời trên 100 năm. 

Chùa Xiêm Cán cũng tạo ra một không gian thanh bình và mát mẻ xung quanh. Các công trình được bao quanh bởi khuôn viên rộng rãi và những hàng cây cổ thụ như cây cọ và cây dầu có tuổi đời hàng trăm năm, tạo ra bóng mát và yên bình cho những người đến thăm chùa.

Theo truyền thống, người Khmer xứ biển thường đến chùa vào 4 ngày của mỗi tháng theo lịch âm (ngày 8, 15, 23, 30) để cầu bình an, phước lành và để cầu cho sự thuận lợi trong cuộc sống và công việc, cũng như để cầu mưa thuận gió hòa cho những chuyến đánh bắt xa bờ.

Tháng 11/2022, chùa Xiêm Cán – ngôi chùa có tuổi đời hơn 136 năm được công nhận là điểm du lịch tiêu biểu Đồng bằng sông Cửa Long. Chùa Xiêm Cán là một biểu tượng khu vực không chỉ với vẻ đẹp kiến trúc, mà còn với vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và thể hiện văn hóa và tâm linh của người Khmer.