Nan giải xử lý tro bụi ở nhà máy nhiệt điện than

Áp lực lớn từ xử lý tro, xỉ

Theo thống kê của Tổng cục Năng lượng (Bộ Công thương), hiện có 19 nhà máy nhiệt điện than (công suất đạt 14.300 MW) đang vận hành và tiêu thụ khoảng 42 triệu tấn than/năm. Ước tính lượng tro, xỉ, thạch cao thải ra hàng năm hơn 14,4 triệu tấn. Tổng số diện tích làm bãi thải khoảng 700 ha. Ngoài ra còn có 12 nhà máy (11.700 MW) đang xây dựng và 12 nhà máy đã và đang phê duyệt đầu tư (12.900 MW) với tổng số than tiêu thụ 63 triệu tấn/năm và lượng tro xỉ thải ra khoảng 14,7 triệu tấn/năm. Diện tích bãi thải xỉ khoảng hơn 1.100 ha. Như vậy, tính đến năm 2022-2023, Việt Nam sẽ có 43 nhà máy, tiêu thụ khoảng 110 triệu tấn than và thải ra khoảng 29 triệu tấn tro xỉ/năm.

Theo tính toán, để có công suất 36.000 MW vào năm 2020, các nhà máy nhiệt điện cần 67 triệu tấn than/năm, và để làm ra 75.000 MW công suất năm 2030, các nhà máy nhiệt điện cần tới 171 triệu tấn than/năm. Tổng lượng tro xỉ trung bình chiếm 25% đến 60% lượng than nhiên liệu, tùy thuộc vào chất lượng than và hiệu quả đốt cháy (công nghệ).

Về nguyên tắc, tro xỉ có thể được sử dụng như phụ gia sản xuất xi măng, sản xuất bê tông, gạch không nung và các loại vật liệu xây dựng khác. Tuy nhiên, do trong tro xỉ còn chứa lượng lớn than chưa kịp cháy hoặc cháy chưa triệt để (than dư), có thể lên đến 20-30%, cho nên để tái sử dụng tro xỉ phải qua công đoạn tuyển để tách lượng than này ra, cần phải đầu tư thêm dây chuyền tuyển than từ tro xỉ.

Hiện nay, công nghệ tuyển than dư từ tro xỉ chưa được phổ biến rộng rãi nên việc tái sử dụng tro, xỉ rất hạn chế. Nước ta đang đối mặt với vấn đề môi trường từ việc phát triển các nhà máy nhiệt điện than.Đến năm 2030, phải quản lý các bãi chứa tro, xỉ với diện tích hơn 28.000 ha. Việc xả thải tro, bụi từ các nhà máy nhiệt điện than cũng là nguyên nhân gây hiệu ứng nhà kính làm biến đổi khí hậu.

Tro xỉ tại Nhà máy Nhiệt điện than Duyên Hải (Trà Vinh).

Cần nhiều cơ chế hỗ trợ

Theo các chuyên gia, nguồn chất thải tro xỉ rất có giá trị trong việc sản xuất các sản phẩm vật liệu không nung và dùng trong các ngành công nghiệp như sản xuất xi măng, bê tông, gốm, sứ, gạch, vật liệu nhẹ, phân bón, nhựa đường hoặc san lấp... Thậm chí các nhà khoa học thế giới đã nghĩ đến dùng tro bay để chế tạo xe bọc thép siêu nhẹ hoặc thu dọn dầu loang. Việc này vừa mang lợi ích kinh tế hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm, hạn chế nhập khẩu nguyên vật liệu xây dựng, vừa tiết kiệm được đất làm hồ, bãi chứa và quan trọng hơn là việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Nhiều nước trên thế giới đã áp dụng thành công, tuy nhiên để làm được điều này không đơn giản mà cần phải có cơ chế, chính sách hỗ trợ từ Nhà nước.

Theo Phó GS-TS Trương Duy Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học Kỹ thuật Nhiệt Việt Nam, tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện ở các nước là nguyên liệu quý phục vụ sản xuất gạch, xi măng còn ở Việt Nam lại bị coi là chất thải, nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. Nhìn nhận tro xỉ là chất độc hại thì không đúng mà phải coi nó là nguồn nguyên liệu quý cho sản xuất phục vụ xây dựng.

Phó GS-TS Trương Duy Nghĩa cũng kiến nghị Bộ Công thương, Bộ Xây dựng có giải pháp cụ thể yêu cầu tất cả nhà máy nhiệt điện phối hợp trong việc tái sử dụng tro, xỉ có thể quy định bằng pháp lệnh để ràng buộc chứ không phải doanh nghiệp thích thì làm, không thì thôi như hiện nay.

Đồng quan điểm này, ông Nguyễn Hữu Phiên, Giám đốc Công ty Nhiệt điện Duyên Hải (Trà Vinh) cũng cho biết, liên quan đến vấn đề xử lý tro bụi hiện nay, ông đang đề xuất Bộ Xây dựng xem xét, sớm ban hành tiêu chuẩn tro, xỉ nhà máy nhiệt điện than để tái sử dụng tro, xỉ làm làm vật liệu xây dựng gạch, xi măng, bê tông, san lấp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ nhằm tận dụng tro, xỉ tại nhà máy nhiệt điện than làm vật liệu có ích.

 Hà Văn

Nên đọc

Phát triển nhiệt điện than phải gắn với bảo vệ môi trường

Lộ diện nguy cơ Nhiệt điện Duyên Hải 1 tàn phá môi trường miền Tây

Nhiều dự án nhiệt điện than ở miền Tây đe dọa môi trường

Quyết chế tạo thành công thiết bị nhà máy nhiệt điện