Loại quả để thắp hương ngày Tết lại là vị thuốc quý, mang đến công dụng tuyệt vời cho sức khoẻ

Phật thủ là cây gỗ nhỏ, xanh tốt quanh năm. Lá cây có hình trứng, méo, có răng cưa nhỏ, mọc so le, có gai ngắn mọc ở phía dưới lá. Hoa màu trắng, thời gian ra hoa vào đầu mùa hạ. Quả khi chín có vỏ ngoài màu vàng nâu, có những múi chạy dọc quả và tách ra trông như ngón tay, mùa quả chín thường vào mùa đông.

Quả phật thủ có nhiều cánh múi chụm vào nhau như mười ngón tay Phật nên còn được gọi là bàn tay Phật, thường được đặt ở vị trí trang trọng nhất trong mâm ngũ quả. Loại quả này có quanh năm, thuộc chi cam chanh.

Phật thủ phân bố tự nhiên ở các nước Trung Quốc và Nhật Bản, là giống cây bản địa ở quốc gia này. Ngày nay, phật thủ cũng được trồng nhiều ở nước ta. Người dân thường sử dụng quả để ăn, làm mứt hoặc làm thuốc chữa bệnh. Quả được thu hái về, rửa sạch, thái dọc thành từng miếng mỏng, sau đó đem phơi khô.

Trong Đông y, phật thủ là vị thuốc được dùng phổ biến trong dân gian. Quả phật thủ có vị cay, đắng và chua, tính ôn, quy vào kinh phế và tỳ. Có tác dụng lý khí, cầm nôn mửa, mạnh tỳ, hóa đờm, giúp tiêu hóa, chữa ho. Do đó, thường được dùng trong các trường hợp như đau bụng, biếng ăn, nôn mửa, ho.

Cây, lá, hoa và quả của phật thủ đều có chứa tinh dầu, đặc biệt là ở vỏ quả và một số flavonoid có tên là hesperidin C25H21O15, vitamin (B1, B6, B12, C, E,…), khoáng chất (sắt, kẽm, selen,…). Trong quả phật thủ còn chứa limettin, xitropten C11H10O4 0,007%; ngoài ra còn có diosmin C34H44O15.

Bên cạnh đó, phần thịt của nó có thể dùng để nấu cháo, hầm xương. Vỏ phật thủ sau khi phơi khô có thể dùng để pha trà, pha cùng mật ong, hoặc làm mứt. Uống phật thủ mật ong giúp bổ khí, giảm đờm, hỗ trợ tiêu hóa. Mùi hương từ tinh dầu của phật thủ không chỉ giúp tinh thần trở nên sảng khoái, dễ đi vào giấc ngủ, mà còn hỗ trợ làm đẹp và chăm sóc da rất tốt.

Một số bài thuốc dùng phật thủ

- Sách Y thực bản thảo có phương thuốc Trà phật thủ hoa nhài dùng để điều khí giải uất, hòa vị chỉ thống (giảm đau): Lấy 19g phật thủ khô, 6g hoa nhài, cho vào ấm pha nước sôi hãm từ 5-10 phút, uống lúc ấm. Ngày dùng 1 thang thay nước trà. Phương thuốc này thích hợp với các trường hợp vị khí bất hòa, sườn bụng đau tức, bụng trướng, đầy hơi, chán ăn.

- Ho có đàm, viêm khí quản mãn tính: Nhai cả cùi và vỏ quả phật thủ, nuốt nước hoặc phối hợp với các vị thuốc bán hạ (đã chế với nước gừng) mỗi thứ 6g nấu khô. Nấu sôi khoảng 10 phút với 200ml nước, chia đều uống trong ngày. Có thể thêm đường cho dễ uống.

- Chữa đau dạ dày mãn tính, đau dây thần kinh bụng, dạ dày đầy trướng: Quả phật thủ tươi 15-25g hoặc 6-10g khô, thái lát thật mỏng hoặc tán vụn, pha nước sôi, đậy nắp kín ngâm 10-15 phút, uống nóng. Ngày một thang thay nước trà (Theo sách Thiên phương đại toàn).

- Đau bụng do lạnh: Phật thủ khô 15g, gạo (hoặc gạo lứt) 30g rang thơm. Nấu với 500ml nước, sắc còn 300ml. Chia uống ngày 3 lần.

- Chữa say rượu: Phật thủ tươi 30-50g, sắc uống.