Định hướng phát triển hệ thống tiêu chuẩn phục vụ sản xuất thông minh

Trên cơ sở tham khảo một số mô hình nước ngoài về sản xuất thông minh, đồng thời có tính đến thực trạng và trình độ công nghiệp của sản xuất trong nước, để hỗ trợ phát triển từng bước lên sản xuất thông minh, tiêu chuẩn hóa là công cụ hiệu quả để thúc đẩy việc tiếp cận công nghiệp 4.0 và từng bước chuyển đổi sang mô hình sản xuất thông minh trong doanh nghiệp Việt Nam. Định hướng phát triển tiêu chuẩn phục vụ sản xuất thông minh cần ưu tiên các nhóm đối tượng tiêu chuẩn chính sau:

Tiêu chuẩn sản phẩm: vòng đời sản phẩm trong bối cảnh hệ sinh thái sản xuất thông minh bao gồm 6 giai đoạn: thiết kế, quy trình, kỹ thuật sản xuất, sản xuất, sử dụng và dịch vụ, kết thúc sản phẩm và quay lại vòng đời. Các tiêu chuẩn hiện tại, đặc biệt trong các lĩnh vực thiết kế trợ giúp máy tính (CAD), Máy tính hỗ trợ Manufacturing (CAM) và Computer Aided Technology (CAx) thường có kỹ thuật cải tiến nâng cao hiệu quả trong quá trình thiết kế, sản xuất sản phẩm.

Ngoài ra, các tiêu chuẩn này làm tăng độ chính xác của mô hình, giảm chu kỳ đổi mới sản phẩm, góp phần trực tiếp vào sự linh động của hệ thống sản xuất, chất lượng sản phẩm. Những tiến bộ trong lĩnh vực này dẫn đến mô hình phát triển sản phẩm mới được gọi là mô hình dựa trên kỹ thuật, MBE.

Tiêu chuẩn hệ thống sản xuất: Hệ thống sản xuất là tập hợp các máy móc, thiết bị, hệ thống phụ trợ được tổ chức để tạo ra sản phẩm hàng hoá, dịch vụ từ nhiều nguồn tài nguyên khác nhau. Là một trong những thành phần cơ bản cũng như phức tạp nhất của sản xuất thông minh, hệ thống sản xuất có nhiều tiêu chuẩn riêng biệt. Hệ thống sản xuất thường có vòng đời dài hơn nhiều so với vòng đời của sản phẩm mà hệ thống sản xuất đó tạo ra. Các tiêu chuẩn cho hệ thống trên thường đề cập đến tiêu chuẩn lĩnh vực tự động hóa, điều khiển, vận hành và bảo trì hệ thống.

Tiêu chuẩn chuỗi cung ứng: Các tiêu chuẩn cho sự tương tác, kết nối giữa các nhà sản xuất, nhà cung cấp, khách hàng, đối tác và thậm chí đối thủ cạnh tranh bao gồm các tiêu chuẩn mô hình hóa kinh doanh, tiêu chuẩn mô hình hóa sản xuất và các giao thức tương tác tương ứng. Các tiêu chuẩn này là chìa khóa để nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng và sự linh hoạt trong sản xuất. Tập trung vào ba bộ tiêu chuẩn tích hợp sản xuất: Tham chiếu hoạt động của chuỗi cung ứng APICS (SCOR), Tích hợp nhóm ứng dụng mở (OAGIS) và Tích hợp hệ thống kiểm soát doanh nghiệp B2MML MESA. Tiêu chuẩn về hệ thống quản lý tiên tiến: ISO 9001, ISO 22301, 22800, IEC 62443.

Tiêu chuẩn quản lý hệ thống và phát triển nguồn nhân lực: Các tiêu chuẩn đảm bảo chất lượng nguồn lực, kiểm soát các khía cạnh về năng suất/hiệu quả lao động, giám sát/đảm bảo an toàn thông tin, an toàn lao động và kiểm soát/phòng chống tham nhũng, ví dụ ISO 9001, ISO 22301, ISO 22313 ISO 30414,, ISO 31000, ISO 37001, ISO 45001.

Đối với các lĩnh vực sản xuất cụ thể, cần tập trung ưu tiên phát triển các nhóm tiêu chuẩn sau: Thứ nhất, lĩnh vực công nghiệp: Tập trung vào công nghiệp điện tử thông tin (hỗ trợ phát triển mạng 4G, 5G); công nghiệp giao thông vận tải; công nghiệp máy thiết bị, công nghiệp thực phẩm và công nghiệp dệt may; dựa trên cơ sở tự động hóa thông minh, tích hợp vào hệ thống điều khiển-vật lý, để tạo ra các sản phẩm thông minh và có thể dự đoán sản xuất trong tương lai, có thể dự phòng bảo trì và sản xuất ra các giá trị gia tăng khác; tích hợp điện tử hóa/số hóa/công nghệ thông minh hóa/ với sự phát triển hợp lý, sử dụng tài nguyên hiệu quả và yếu tố con người – máy kỹ thuật thông minh thông qua các đối tác kinh doanh và quy trình doanh nghiệp, tạo ra sản phẩm và gia công phù hợp với nhu cầu.

Thứ hai, lĩnh vực dịch vụ: Khung tiêu chuẩn cần ưu tiên, thúc đẩy các mô hình dịch vụ nâng cao chất lượng phục vụ, hỗ trợ dịch vụ thương mại toàn cầu như hệ thống phân phối thương mại/bán lẻ, quản trị chuỗi cung ứng, tự động hóa kinh doanh, dịch vụ khách sạn/bệnh viện thông minh, kết hợp công nghệ dữ liệu lớn/mạng liên kết vạn vật/điện toán đám mây, phát triển các ứng dụng truy xuất nguồn gốc (MSMV, QR Code…) trong kinh doanh dịch vụ.

Thứ ba, lĩnh vực nông nghiệp: Tập trung xây dựng các tiêu chuẩn nhằm phát triển hệ thống thực tế toàn gắn kết các ngành công nghiệp và dịch vụ, tiếp thị, thiết kế, phát triển, sản xuất các liên kết sâu rộng; tích hợp các kênh bán lẻ, dịch vụ hậu cần tự động, phục vụ người tiêu dùng thuận tiện, an toàn, liên tục, phù hợp kinh nghiệm của người tiêu dùng, đẩy cao tổng thể ngành dịch vụ kinh doanh trong quy mô kinh tế; thúc đẩy sản xuất bằng công nghệ tiên tiến và chất lượng cao, tăng tiếp thị, tăng cường niềm tin của người tiêu dùng với sự an toàn của sản phẩm nông nghiệp, chuyển dịch tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng ứng dụng các công nghệ cao.

Ưu tiên xây dựng tiêu chuẩn về quản lý hệ thống chất lượng trong chăn nuôi, trồng trọt thông minh, nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp; hệ thống tin địa lý, phân tích dữ liệu lớn phục vụ trong canh tác/nuôi trồng; hệ thống truy xuất nguồn gốc, thúc đẩy an toàn thực phẩm dự phòng và phục vụ sản phẩm nông nghiệp sạch.