Cung đèo hữu tình dài gần 20km, là đèo có độ dốc lớn nhất miền Nam, dân phượt "run tay" vẫn quyết phải 1 lần chinh phục

Ngày từ tên gọi, đèo Ngoạn Mục hấp dẫn bất kỳ ai đam mê khung cảnh thiên nhiên hũng vĩ. Nằm trên Quốc lộ 27, nối liền 2 tỉnh Ninh Thuận và Lâm Đồng, đèo Ngoạn Mục hay còn có tên đèo Sông Pha là tuyến giao thông huyết mạch, cửa ngõ giữa các tỉnh Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ.

Con đèo này có lịch sử hình thành từ cuối thế kỷ 19. Sau khi Yersin phát hiện ra Đà Lạt năm 1893, năm 1897 trong kế hoạch xây dựng thành phố này viên toàn quyền Doumer đã phái một nhóm nghiên cứu thực địa nhằm lập bản đồ mở tuyến đường từ Phan Rang lên Đà Lạt.

Lộ này phác thảo một hướng đường bộ qua đèo Bellevue, tức đèo Ngoạn Mục ngày nay và một hướng đường sắt răng cưa được xây dựng đến năm 1917. Đèo Ngoạn Mục được coi là con đường được hình thành trong vất vả, giữa lam sơn chướng khí và sự rình rập của thú dữ cùng những toán lục lâm thảo khấu. Gần một thế kỷ trôi qua, con đường đèo này được mở rộng qua 2 lần sửa chữa lớn của Pháp và Nhật và quá trình tu sửa liên tục của nhà nước Việt Nam trong những năm qua.

Với chiều dài 18,5km từ độ cao 200m ở điểm thấp nhất lên tới 980m ở đỉnh, có độ dốc trung bình trên 9 độ, Ngoạn Mục là đèo có độ dốc lớn nhất ở các tỉnh phía Nam. Trên đèo Ngoạn Mục có 4 đoạn cua khuỷu tay rất gấp, con đường uốn lượn mềm mại qua những đồi núi, sườn đồi lớn nhỏ khác nhau dạng hình vòng sóng, tạo nên những tầng đường mà nếu có dịp dừng chân trên đỉnh nhìn xuống, dễ thấy vẻ quyến rũ lãng mạn lẫn hùng vĩ của nó.

Với địa thế khá hiểm trở, Đèo Ngoạn Mục trở thành đoạn đường thú vị cho một tour chinh phục bằng xe đạp, xe gắn máy trên đường từ phố núi Tây Nguyên về duyên hải miền Trung. Nếu lên Ngoạn Mục vào buổi sáng bằng xe máy, du khách dễ bị choáng ngợp bởi những cụm mây mịt mù bao quanh. Ghé thăm nơi đây những chiều đông, bạn còn có thể đứng ở vực cao ngắm nhìn những mảng rừng thay màu lá xanh, lá đỏ. Chạy qua đèo vào những đêm trăng sáng, du khách dễ nhận ra một không gian huyền ảo giữa bao la núi rừng.

Đứng trên đỉnh đèo, thu vào tầm mắt của du khách là bức tranh thiên nhiên kỳ vĩ thấm đẫm chất thơ và tràn đầy nhựa sống. Đó màu xanh ngút ngàn của rừng cây hoa lá, thấp thoáng những con đường uốn lượn chạy quanh lưng núi tạo nét uyển chuyển, dịu dàng cho con đèo Ngoạn Mục. Từ đây, nếu bỏ lại phía sau là hồ Đơn Dương cùng thị trấn D’ran vùng cao yên tĩnh, bạn sẽ thấy toàn cảnh nhà máy thủy điện Đa Nhim hiện ra trước mắt với phong cảnh trữ tình say đắm lòng người.

Ngoài ra, bạn sẽ được "mục sở thị" hai ống nước màu trắng từ trên đỉnh núi đưa xuống. Đó là hai ống thủy áp dài hơn 2.000m xuyên qua lòng núi nằm ngay dưới dãy đèo Ngoạn Mục, giúp đưa nước từ hồ Đa Nhim về đến nhà máy thủy điện ở chân đèo Sông Pha.

Phóng tầm mắt ra xa là đồng bằng Phan Rang cùng hai dải núi cao ôm bọc lấy thung lũng chạy ra tận biển. Hun hút xa trông sẽ thấy dòng sông Cái uốn lượn như dải lụa đào dẫn lối. Vào những ngày đẹp trời có thể thấy đường bờ cát trắng và nhấp nhô những con sóng lăn tăn. Vượt đèo dốc cheo leo hiểm trở để lên đến đỉnh vất vả bao nhiêu thì lúc đổ đèo xuống núi mới thật sự là những khúc cua ngoạn mục. Một bên là núi đá chênh vênh, một bên vực sâu thăm thẳm. Nếu không vững tay lái bạn dễ bị đứng tim bởi những khúc ngoặt bất ngờ.

Không chỉ hấp dẫn bởi cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, con đường đèo dốc lớn nhất miền Nam còn ấn tượng bởi sự thay đổi ngoạn mục của tiết trời. Nằm trong khu vực chuyển tiếp giữa vùng đồng bằng ven biển nam Trung Bộ và cao nguyên Đà Lạt, đèo Ngoạn Mục mang trong mình nhiều trạng thái khí hậu khác nhau. Nếu đi từ dưới lên, bạn sẽ bị choáng ngợp bởi sương mây mù mịt. Nhưng khi đến lưng chừng thì bầu không khí trong lành mát dịu sẽ làm căng đầy lồng ngực bạn. Tới khi đến đỉnh bạn sẽ có cảm giác như với tay đến nắng mà vẫn mát rượi gió ngàn thu.

Nhưng nhiều lúc không khí đèo Ngoạn Mục cũng tỏ ra đỏng đảnh. Khi thì gắt gỏng nắng nóng như thời tiết đặc trưng của mảnh đất Ninh Thuận quanh năm nắng gió, khi lại đột ngột chuyển trời với những đợt gió lạnh cao nguyên giá buốt. Sự thay đổi này thường xuất hiện ở những khúc cua tay áo và điển hình nhất ở điểm phân định tại Eo Gió trên đèo. Chỉ gần 20km đường đèo Ngoạn Mục, bạn sẽ được trải nghiệm hết 4 mùa đất nước trải dọc từ Bắc đến Nam.

Cũng chính vì khí hậu, tại các đai độ cao thấp của khu vực đèo Ngoạn Mục có rừng thường xanh, lưu giữ nhiều thực vật quý hiếm như cây hương, gõ, lai, pơ mu, thông lá dẹp… Về động vật thì có các loài gấu, rùa vàng, khỉ, công, trĩ... Ngày 9/8/1986, khu Bảo tồn Thiên nhiên Đèo Ngoạn Mục được công nhận theo Quyết định số 194/CT của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng.

Trong những năm trở lại đây, tỉnh Ninh Thuận và Lâm Đồng đã kêu gọi, đầu tư và hình thành những loại hình du lịch lữ hành, khám phá như leo núi, cắm trại, dã ngoại, xây dựng các khu nhà nghỉ, khu văn hóa dân tộc, khu nuôi động vật bán hoang dã hay các khu vui chơi mạo hiểm gắn với suối - thác, thu hút được đông đảo du khách trong và ngoài nước tham gia. Đèo Ngoạn Mục đang trở thành một điểm đến của du khách thập phương.

* Ảnh: Ninh Thuận Tourism, Báo Vietnamnet, MIA, Báo VnExpress.