Các biến thể COVID-19 và cuộc chạy đua tìm “siêu vaccine”

Các khoa học gia hàng đầu đã đặt mục tiêu xóa bỏ lo ngại về một đại dịch tiếp theo bằng cách phát triển một loại vaccine đa trị có thể chống lại tất cả các đột biến của virus Corona và bất cứ biến thể nào trong tương lai của virus này.

Tiến sĩ Melanie Saville đã phát đi lời kêu gọi bào chế một loại vaccine bảo vệ rộng trước tất cả các virus betacorona và bất cứ chủng mới tiềm tàng nào “có thể lây từ động vật sang con người trong tương lai”.

Với thực tế virus SARS-CoV-2 cùng các biến thể của nó đang lây nhiễm nhanh rộng, việc phát triển một mũi vaccine có khả năng bảo vệ con người trước tất cả các loại bệnh tương tự đã trở thành ưu tiên tập trung của một số khoa học gia.

Giáo sư Chris Whitty, Giám đốc Y tế xứ England, phát biểu: “Trong vòng 5 năm, vaccine đa trị - chống lại tất cả các chủng Corona khác nhau, sẽ giữ vị trí rất lớn khi xuất hiện các biến thể mới”.

Đợt cao điểm bào chế các loại vaccine COVID-19 hiện nay, với nhiều loại đã có hiệu quả cao chống lại chủng SARS-CoV-2 gốc và các biến thể tiếp theo, đã tập trung vào việc tạo ra kháng thể để vô hiệu hóa protein đột biến mà virus sử dụng để xâm nhập vào tế bào người.

Nhiều nhà dịch tễ học đã nghiên cứu bào chế các loại vaccine đa trị chống lại tất cả các biến thể của virus SARS-CoV-2 (Ảnh: Reuter)

Trong khi đó, các loại vaccine đa trị, thường nhắm mục tiêu vào những mảnh protein trong virus kích hoạt phản ứng miễn dịch, được gọi là epitope (kháng nguyên), và tập trung tấn công những epitope này ở những phần không đột biến của virus, ngay cả dưới áp lực tiến hóa.

Nhiều mũi vaccine như vậy cũng tìm cách kích thích sản sinh tế bào T - bên cạnh các kháng thể, loại tế bào dần dần xuất hiện và là một phần quan trọng của phản ứng miễn dịch chống COVID-19.

Vaccine đa trị có thể làm sản sinh phản ứng của tế bào T có thể hiệu quả với bệnh COVID-19, SARS, MERS và những loại virus Corona trong tương lai. Tuy nhiên, phát triển vaccine có khả năng chống lại nhiều loại mầm bệnh là cực kỳ khó khan, nhưng để mở rộng tầm tấn công đến cả MERS, chưa nói đến các loại virus Corona trong tương lai, sẽ đa dạng hơn, thì khó khăn hơn nhiều. 

Tiến sĩ Saville tin rằng, tìm ra những epitope có khả năng bảo vệ chống lại các virus Corona đa dạng sẽ đòi hỏi sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) – công nghệ đang được tăng cường triển khai trong nghiên cứu và phát triển dược phẩm ngày nay.

Tiến sĩ John Lewis, Giám đốc điều hành tại Entos Pharmaceuticals (trụ sở tại Edmonton, Canada), cho biết công ty của ông đã áp dụng "phương pháp học máy" cho vaccine đa trị của mình. Entos hợp tác với một công ty chuyên về AI, với phần mềm cho phép xác định "34 epitope khác nhau từ các protein virus Corona khác nhau" sẽ tạo ra phản ứng tế bào T mạnh nhất của con người, hy vọng sẽ bắt đầu thử nghiệm trên người trong tháng 9/2021.

Trong khi đó, OSE Immunotherapeutics, một công ty công nghệ sinh học của Pháp, đã sử dụng một thuật toán AI mà trước đây họ đã triển khai để phát triển một loại vaccine ung thư. Công nghệ này cho phép xác định 12 kháng nguyên nhắm vào 11 protein, hầu hết trong số chúng nằm trong virus chứ không phải trên bề mặt của nó.

Giai đoạn 1 thử nghiệm trên người đối với vaccine này đã bắt đầu với kết quả dự kiến vào tháng 9. OSE đã kế hoạch giai đoạn 2, được hỗ trợ tài chính từ ngân hàng BPI France mới của Pháp, BPI France, và có thể sẽ thử nghiệm giai đoạn 3 vào năm 2022.