Tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam năm 2025 phiên thứ nhất với chủ đề “Giải pháp đột phá để đạt mục tiêu tăng trưởng trên 8%” do báo Người lao động tổ chức, ông Bạch Khánh Nhựt, ngành điều là một trong bốn ngành xuất khẩu nông sản chủ lực của Việt Nam, bên cạnh trái cây, gạo và cà phê. Dù tiềm năng tăng trưởng lớn, ngành điều vẫn gặp khó khăn do các quy định lỗi thời, không phù hợp thực tế.
Hiện nay, ngành điều nhập khẩu 90% nguyên liệu thô, trong đó 70% từ châu Phi và 20% từ Campuchia. Tuy nhiên, quy định yêu cầu 100% điều thô sau khi chế biến phải xuất khẩu hoàn toàn, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong xử lý sản phẩm cấp thấp.
Phó Chủ tịch VINACAS cho rằng, hạt điều cao cấp có giá trị xuất khẩu cao nhưng hạt điều cấp thấp dù vẫn đảm bảo an toàn thực phẩm lại không được phép tiêu thụ nội địa. Do đó, doanh nghiệp buộc phải làm phân bón, thức ăn chăn nuôi hoặc bỏ đi, gây lãng phí lớn.
Một số doanh nghiệp cố gắng đưa sản phẩm cấp thấp vào thị trường nội địa nhưng bị quy kết là buôn lậu, thậm chí vướng vào vòng lao lý. Ngoài ra, hạt điều cấp thấp không được ngân hàng chấp nhận làm tài sản thế chấp, khiến doanh nghiệp khó huy động vốn và xoay vòng dòng tiền.
Ông Bạch Khánh Nhựt đề xuất, nếu cho phép tiêu thụ nội địa hạt điều cấp thấp và chấp nhận chúng làm tài sản thế chấp, doanh nghiệp sẽ tận dụng tốt hơn nguồn nguyên liệu, giảm lãng phí và tăng khả năng tiếp cận vốn. Điều này sẽ tạo động lực cho ngành điều phát triển bền vững hơn.
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, khối lượng xuất khẩu hạt điều tháng 2/2025 ước đạt 25 nghìn tấn với giá trị đạt 170,5 triệu USD, đưa tổng khối lượng và giá trị xuất khẩu hạt điều 2 tháng đầu năm 2025 đạt 62,4 nghìn tấn và 424,8 triệu USD, giảm 31,8% về khối lượng và giảm 13,7% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.
Hoa Kỳ, Hà Lan và Trung Quốc là 3 thị trường tiêu thụ hạt điều lớn nhất của Việt Nam, chiếm thị phần lần lượt là 21,7%, 11,8% và 7,1%. So với cùng kỳ năm trước, giá trị xuất khẩu hạt điều tháng 1/2025 sang thị trường Hoa Kỳ giảm 32,5%, thị trường Trung Quốc giảm 76,8%, trong khi thị trường Hà Lan tăng 23,5%.
Trong nhóm 15 thị trường xuất khẩu lớn nhất, giá trị xuất khẩu hạt điều tăng mạnh nhất ở thị trường Pháp với mức tăng 29,9% và giảm mạnh nhất ở thị trường Trung Quốc với mức giảm 76,8%.
Năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu 730.000 tấn nhân điều chế biến, đem về 4,37 tỷ USD, tăng 13,3% về lượng và tăng 20,2% về trị giá so với năm 2023. Giá bình quân xuất khẩu khoảng 6.003 USD/tấn, tăng 6,1% so với năm 2023.
Hiệp hội Điều Việt Nam cũng đưa ra dự báo, xuất khẩu hạt điều sẽ thu về khoảng 4,5 tỷ USD trong năm nay.