Dự báo tăng trưởng GDP cả năm đạt 2-2,5%.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê mới công bố, tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý 3 ước giảm 6,17% so với cùng kỳ năm ngoái, là mức giảm sâu nhất kể từ khi Việt Nam tính và công bố GDP quý đến nay. Trong đó, khu vực dịch vụ giảm 9,28%, công nghiệp và xây dựng giảm 5,02%, nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng nhẹ 1,04%. Tăng trưởng của ngành y tế và hoạt động trợ giúp xã hội đạt 38,56%, cao nhất trong các ngành. Tính chung, GDP 9 tháng chỉ tăng 1,42% so với cùng kỳ năm trước.
PGS.TS. Phạm Thế Anh, chuyên gia kinh tế vĩ mô, Trưởng bộ môn Kinh tế vĩ mô, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, kinh tế trưởng Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) nhận định, kinh tế suy giảm nghiêm trọng trong quý 3 kèm theo các hậu quả kinh tế xã hội nặng nề sẽ phải mất nhiều thời gian sau mới khắc phục được. Việc chuyển đơn hàng của một số doanh nghiệp FDI, sự rời bỏ thành phố của người lao động có thể trở thành vấn đề lâu dài nếu Việt Nam không có những thay đổi phù hợp.
Trong khi đó, sự gia tăng mạnh của giá nguyên, nhiên vật liệu đầu vào, chi phí logistics và phòng chống bệnh dịch, không sớm thì muộn, sẽ được chuyển vào giá tiêu dùng. Bên cạnh đó, sự đứt gãy trong lưu thông hàng hóa, nông dân được mùa nhưng không tiêu thụ được sản phẩm khiến họ phải thu hẹp sản xuất. Đây là nguyên nhân có thể đẩy giá thực phẩm tăng cao vào dịp cuối năm.
Nhóm nghiên cứu của VEPR đưa ra 2 kịch bản được dự báo gồm:
Theo kịch bản xấu, bệnh dịch có nguy cơ tái bùng phát tại Việt Nam. Tình trạng “đóng-mở” lặp lại ở một số nơi xuất hiện các ca nhiễm gây thiệt hại cho sản xuất. Một số đơn hàng tiếp tục rời khỏi Việt Nam do không đảm bảo được tiến độ sản xuất. Tình trạng thiếu hụt lao động có thể xảy ra do người lao động còn bất an. Chi phí tăng cao khiến nhiều ngành thu hẹp, đặc biệt là trong nông nghiệp. Theo đó, mức độ tác động của Covid-19 lên các ngành nông lâm ngư nghiệp, sản xuất chế biến chế tạo và các ngành trong khu vực dịch vụ sẽ nghiêm trọng hơn so với hiện tại. Tăng trưởng kinh tế cả năm 2021 được dự báo ở mức 1-1.5%.
Với kịch bản tốt, cả nước thống nhất được các biện pháp thích ứng với bệnh dịch và vẫn đảm bảo sản xuất và lưu thông hàng hóa không bị đứt gãy, các hoạt động sản xuất và tiêu dùng được hồi phục tuy chậm nhưng chắc chắn. Dự báo cho kịch bản này là, tăng trưởng GDP cả năm đạt 2-2,5%.
Ông Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu kinh tế và chiến lược Việt Nam nhận định, sự bùng phát dịch lặp lại trong năm đã làm nền kinh tế bị đình trệ, đứt gãy chuỗi cung ứng, xáo trộn thị trường lao động, doanh nghiệp nội địa bị tổn thương rất nặng nề. Cùng với đó, các động thái địa chính trị và diễn biến kinh tế thế giới có thể tăng rủi ro cho yếu tố đầu vào của doanh nghiệp như giá nguyên liệu... Điều này sẽ gây ảnh hưởng khi mở cửa nền kinh tế, tạo độ trễ đối với sự hồi phục kinh tế.
Gói hỗ trợ cho doanh nghiệp cần thông thoáng về mặt thủ tục
Theo TS. Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế cao cấp, sự thành công của nền kinh tế phụ thuộc rất nhiều vào việc kiểm soát dịch bệnh thông qua việc tiêm vaccine và gói cứu trợ xã hội thật sự lớn, đi cùng với biện pháp giải ngân mạnh mẽ và hiệu quả, đẩy mạnh kinh tế số và cải cách hành chính.
“Để kinh tế quý 4/2021 và năm 2022 phục hồi nhanh, cần có gói hỗ trợ đủ lớn và kích thích nền kinh tế. Việt Nam vẫn còn dư địa để tăng gói cứu trợ lên mức 8-10% GDP”, TS. Lê Đăng Doanh đề cập.
Cũng theo TS. Lê Đăng Doanh thì các gói cứu trợ doanh nghiệp thời gian tới cần phải thông thoáng tối đa về mặt thủ tục, đồng thời phải nhằm vào các doanh nghiệp có khả năng hồi phục để mà hỗ trợ, tránh hỗ trợ những doanh nghiệp không còn khả năng gượng dậy hoặc chắc chắn phá sản.
Việt Nam cũng cần đẩy mạnh hơn nữa việc chuyển đổi sang kinh tế số, với việc kiện toàn Chính phủ điện tử để trợ giúp cho các doanh nghiệp, từ đó sẽ tạo sự liên kết tốt hơn cho chuỗi giá trị. Khi số hóa mạnh mẽ, các doanh nghiệp Việt Nam có thể kết nối trực tiếp với các doanh nghiệp đối tác mua hàng của nước ngoài.
Cũng theo các chuyên gia thì bên cạnh thay đổi chiến lược thích ứng hiệu quả với đại dịch, các hỗ trợ an sinh xã hội và tài khóa cũng đóng vai trò quan trọng cho sự hồi phục của nền kinh tế.
Thực tế các gói hỗ trợ cho tới nay là rất hạn hẹp. Trong bối cảnh hiện tại, Việt Nam có thể tạm thời chấp nhận mức thâm hụt ngân sách cao hơn bình thường nhằm an dân và hỗ trợ doanh nghiệp nối lại hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, khi đại dịch qua đi, các kỷ luật tài khóa cần phải được tuân thủ chặt chẽ trở lại để tránh các rủi ro về tài khóa và nợ công trong dài hạn.