Đo lường bằng năng lực đổi mới sáng tạo và khả năng làm chủ công nghệ
Lễ phát động được tổ chức trực tiếp tại Hội trường C2, Đại học Bách khoa Hà Nội và trực tuyến trên các nền tảng của Trung ương Đoàn, Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam, với sự tham dự của đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương; lãnh đạo Trung ương Đoàn, Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam; các nhà khoa học, chuyên gia công nghệ, doanh nghiệp uy tín hàng đầu cùng hơn 20.000 sinh viên theo dõi trực tuyến trong và ngoài nước.
Phát biểu định hướng tại Lễ phát động, đồng chí Lâm Tùng – Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đoàn, Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam nhấn mạnh: thế giới đang bước vào năm 2026 không chỉ với những biến động chính trị – kinh tế thông thường, mà bằng một cuộc dịch chuyển sâu sắc trên nền tảng tri thức, mở ra bình minh của Cách mạng công nghiệp lần thứ 5, nơi sức mạnh của một quốc gia được đo lường bằng năng lực đổi mới sáng tạo và khả năng làm chủ công nghệ.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam đang đứng trước một vận hội lịch sử mang tính bước ngoặt. Nếu coi khoa học – công nghệ là động cơ phát triển, thì thế hệ trẻ, đặc biệt là sinh viên Việt Nam chính là nguồn năng lượng quý giá nhất. Sinh viên Việt Nam hôm nay không chỉ dừng lại ở việc tiếp cận, học hỏi công nghệ tiên tiến, mà đang từng bước làm chủ các công nghệ mang dấu ấn “Make in Vietnam”.
Tuy nhiên, đồng chí Lâm Tùng cũng thẳng thắn chỉ ra những thách thức đặt ra. Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Việt Nam hiện có hơn 2 triệu sinh viên đại học, song tỷ lệ sinh viên theo học các lĩnh vực STEM mới đạt khoảng 27 – 31%. Trong khi đó, từ nay đến năm 2030, Việt Nam cần bổ sung khoảng 1,3 – 1,5 triệu nhân lực công nghệ, trong đó nhiều lĩnh vực công nghệ chiến lược đang thiếu hụt nghiêm trọng như trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, dữ liệu lớn, bán dẫn và an ninh mạng.
Ở chiều tích cực, phong trào nghiên cứu khoa học trong sinh viên đang phát triển mạnh mẽ cả về quy mô và chất lượng. Khoảng 30 – 35% sinh viên tham gia nghiên cứu khoa học; nhiều công trình đã tiệm cận chuẩn mực quốc tế, được công bố trên các tạp chí uy tín thuộc hệ thống Scopus, Web of Science. Thực tiễn đó cho thấy sinh viên Việt Nam hoàn toàn có khả năng nghiên cứu theo chuẩn mực quốc tế khi được tạo môi trường, cơ chế và điều kiện hỗ trợ phù hợp.
Tuy nhiên, hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên hiện nay vẫn còn phân tán, thiếu liên thông, nhiều nhóm nghiên cứu hoạt động manh mún, thiếu cố vấn, thiếu học liệu chất lượng cao và chưa được kết nối thành mạng lưới chiến lược. “Vấn đề không nằm ở năng lực hay khát vọng của sinh viên, mà ở việc chúng ta chưa có một cơ chế đủ mạnh để tổ chức, dẫn dắt và phát huy đúng tầm tiềm năng ấy”, đồng chí Lâm Tùng nhấn mạnh.
Trên cơ sở bám sát Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ, tại Hội nghị Ban Thư ký, Ban Chấp hành Hội Sinh viên Việt Nam tháng 7/2025, Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam đã xác định đồng hành cùng sinh viên tài năng công nghệ là nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên hàng đầu trong giai đoạn tới, tập trung vào 11 nhóm công nghệ chiến lược bao gồm: (1) Trí tuệ nhân tạo (AI), bản sao số và thực tế ảo/tăng cường; (2) Điện toán đám mây, điện toán lượng tử, dữ liệu lớn; (3) Blockchain; (4) Mạng di động thế hệ sau (5G/6G); (5) Robot và tự động hóa; (6) Chip bán dẫn; (7) Công nghệ y sinh tiên tiến; (8) Năng lượng và vật liệu mới; (9) Công nghệ đất hiếm, đại dương, lòng đất; (10) An ninh mạng; (11) Hàng không vũ trụ.
Minh chứng rõ nét cho định hướng này là chuỗi 11 hội thảo khoa học sinh viên toàn quốc do Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam chủ trì tổ chức trong các tháng 10 – 11/2025. Chuỗi hoạt động được triển khai đồng loạt tại 6 thành phố lớn, quy tụ 211 chuyên gia, nhà khoa học, tiếp nhận và công bố 104 tham luận khoa học, kết nối trực tiếp gần 6.000 đại biểu trong nước và mở rộng tới 21.000 sinh viên tại 15 điểm cầu quốc tế, thu hút hơn 212.000 lượt theo dõi trên các nền tảng số.
Kết quả khảo sát sau chuỗi hội thảo cho thấy 92% sinh viên đánh giá nội dung thiết thực, cập nhật xu hướng, 88% mong muốn tổ chức Hội tiếp tục duy trì các không gian học thuật chuyên sâu, dài hạn. Đây được xem là nền tảng thực tiễn và cơ sở lý luận quan trọng để Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam chính thức triển khai Chương trình đồng hành với sinh viên Việt Nam tài năng công nghệ năm 2026.
Ra mắt Cổng thông tin Sinh viên Việt Nam tài năng công nghệ
Tại Lễ phát động, Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam chính thức ra mắt Cổng thông tin Sinh viên Việt Nam tài năng công nghệ (vietgenius.vn) – nền tảng số lần đầu tiên được xây dựng chuyên biệt cho cộng đồng sinh viên tài năng công nghệ.
Cổng thông tin cung cấp kho học liệu số với hàng nghìn đầu mục tài liệu, bài báo khoa học quốc tế; thiết lập cơ chế tương tác mở giữa sinh viên với mạng lưới nhà khoa học, chuyên gia trẻ đầu ngành; đồng thời đóng vai trò cầu nối bền vững giữa Sinh viên – Nhà trường – Doanh nghiệp – Giới khoa học, thúc đẩy chuyển giao tri thức và ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn.
Trong năm 2026, Chương trình đặt ra các chỉ tiêu cụ thể: tổ chức ít nhất 20 hoạt động học thuật trọng tâm gắn với 11 nhóm công nghệ chiến lược; bổ sung 5.000 đầu mục tài liệu vào kho học liệu số; hỗ trợ 1.000 bài báo khoa học sinh viên công bố quốc tế; thu hút 500 thạc sĩ, nghiên cứu sinh, tiến sĩ trẻ, nhà khoa học trẻ tham gia đồng hành; hỗ trợ 200 dự án, ý tưởng công nghệ sinh viên, giới thiệu và trưng bày 150 sản phẩm, mô hình khoa học – công nghệ tiêu biểu.
Chương trình hướng tới thu hút hơn 15.000 sinh viên, nghiên cứu sinh trong và ngoài nước tham gia trực tiếp và lan tỏa tinh thần khoa học – công nghệ tới hơn 500.000 học sinh THPT, góp phần hình thành nguồn nhân lực khoa học – công nghệ chất lượng cao cho đất nước trong tương lai.
Phát biểu tại Lễ phát động, PGS.TS Huỳnh Đăng Chính – Phó Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội khẳng định Nghị quyết 57 là kim chỉ nam cho con đường phát triển mà Nhà trường đã kiên trì theo đuổi suốt gần bảy thập kỷ qua. Với hệ sinh thái đào tạo – nghiên cứu hoàn chỉnh, đội ngũ nhà khoa học, phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu liên ngành và mạng lưới hợp tác doanh nghiệp – quốc tế, Đại học Bách khoa Hà Nội cam kết đồng hành chủ động, trách nhiệm cùng Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam trong triển khai Chương trình.
Lễ phát động Chương trình đồng hành với sinh viên Việt Nam tài năng công nghệ năm 2026 không chỉ là một dấu mốc khởi đầu, mà còn là lời khẳng định mạnh mẽ về vai trò tiên phong của tổ chức Hội và sinh viên Việt Nam trong nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo và làm chủ công nghệ, góp phần đưa Việt Nam vững vàng trên bản đồ công nghệ thế giới.