22 tuổi đã là Trưởng Công an xã, 25 tuổi là hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân
Bà Nguyễn Thị Minh Châu sinh năm 1945, lớn lên trong một gia đình đông anh chị em tại xã Quỳnh Hồng, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Mẹ mất sớm, còn cha thì sức khỏe yếu, nên từ khi còn rất trẻ, bà Châu đã phải gánh vác trách nhiệm chăm lo cho gia đình. Với vóc dáng nhỏ bé nhưng nghị lực phi thường, bà vừa làm ruộng, vừa mò cua bắt ốc đem ra chợ bán để nuôi các em, đồng thời còn tham gia tích cực vào các công tác đoàn thể của xã.
Năm 1964, bà bắt đầu tham gia Ban Công an với vai trò công an viên. Hai năm sau, bà được bổ nhiệm làm Phó Trưởng Công an xã Quỳnh Hồng và vinh dự trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Với tinh thần tận tụy, trách nhiệm cao và sự nhiệt huyết trong công việc, bà được cấp trên tin tưởng bầu vào Ban Chấp hành Đảng bộ xã Quỳnh Hồng. Năm 1967, ở tuổi 22, bà Châu đã đảm nhận chức vụ Trưởng Công an xã.
Xã Quỳnh Hồng nằm dọc theo Quốc lộ 1 và gần ga Giát (huyện Quỳnh Lưu), đã trở thành mục tiêu trọng điểm của đế quốc Mỹ trong nỗ lực cắt đứt đường tiếp tế cho chiến trường miền Nam. Khu vực này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ từ các nhóm tình báo địch, luôn tìm cách xâm nhập, phá hoại chính quyền, phá hoại những thành quả của cách mạng và lôi kéo người dân.
Trong hoàn cảnh địch đánh phá ác liệt, Ban Công an xã cùng với lực lượng dân quân và thanh niên xung phong đã nhanh chóng tham gia sửa chữa, nâng cấp mặt đường để đảm bảo giao thông vận tải luôn thông suốt. Dưới màn đêm mịt mù, trong không khí nồng nặc mùi bom đạn, bà Châu đã cùng các đồng chí Công an xã phối hợp với lực lượng dân quân, chia thành các nhóm dẫn đường cho xe vào nơi ngụy trang, đồng thời nhanh chóng chuyển hàng hóa vào nhà dân. Hàng hóa, lương thực, thực phẩm, súng đạn, hàng nghìn tấn đã được cất giữ trong hang đá và nhà dân, luôn được kiểm soát chặt chẽ, giao nhận đúng nguyên tắc. Nhờ đó, từ năm 1967 đến 1970, không xảy ra tình trạng hư hỏng hay mất cắp; nhà cửa và tài sản của người dân đi sơ tán cũng được bảo vệ an toàn.
Dù phải đối mặt với những trận bom ác liệt, cướp đi sinh mạng và tài sản, Ban Công an xã Quỳnh Hồng cùng với nhân dân vẫn kiên trì làm tròn nhiệm vụ chi viện nhân lực và vật lực cho chiến trường miền Nam. Họ luôn bám trụ, bảo vệ quê hương, và sẵn sàng chiến đấu, trở thành lá cờ đầu trong thâm canh lúa của tỉnh. Ban Công an xã cũng xuất sắc đạt danh hiệu Đơn vị Quyết thắng trong phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc suốt bốn năm liền.
Nhờ những thành tích xuất sắc, nhiều năm liền Ban Công an xã Quỳnh Hồng luôn dẫn đầu trong phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc, xứng đáng là đơn vị Quyết thắng. Nữ trưởng công an xã, một đảng viên đầy nhiệt huyết, đã không ngừng phấn đấu và liên tiếp ba năm liền (1965-1967) được công nhận là Chiến sĩ thi đua. Đến năm 1968, đồng chí Châu tiếp tục vinh dự đạt danh hiệu Chiến sĩ Quyết thắng. Vào ngày 25/8/1970, bà Nguyễn Thị Minh Châu đã vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân khi vừa tròn 25 tuổi.
Luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ
Bà Châu và chồng là ông Trần Thế Phiệt (sinh năm 1940) đã quen biết và quý mến nhau từ lâu, bởi cả hai cùng sinh ra và lớn lên trong cùng một làng. Khi ông Phiệt đang làm y tá tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc đã bước vào giai đoạn cam go. Đầu năm 1966, ông nhận lệnh lên đường chi viện cho chiến trường miền Nam.
Ngày 17/4/1966, trong thời gian ngắn ngủi khi ông được phép về thăm gia đình trước khi ra trận, hai bên gia đình đã khẩn trương chuẩn bị cho một đám cưới đơn sơ nhưng đầy ấm cúng. Lễ cưới của ông Phiệt và bà Châu diễn ra trong không khí vui vẻ, được sự chúc phúc của bà con làng xóm và đồng đội.
Hai vợ chồng chỉ ở bên nhau được 3 ngày 2 đêm thì ông Phiệt đã phải khoác ba lô, từ biệt người vợ mới cưới và gia đình để trở lại chiến trường miền Nam. Bà Châu lặng lẽ cất giấu nỗi nhớ trong lòng, kiên cường vượt qua mọi thử thách, dồn tâm huyết vào công việc và chờ đợi ngày đoàn tụ với ông.
Năm 1972, bà Châu được Bộ Công an cử đi học lớp nghiệp vụ bồi dưỡng cán bộ công an huyện tại tỉnh Hà Tây (cũ). Trong khi đó, ông Phiệt, chồng bà, đã bị thương nặng và đang điều trị tại tỉnh Hải Hưng (cũ). Đây là thời điểm hiếm hoi mà bà Châu được phép xuống thăm chồng sau bảy năm xa cách không có thư từ hay tin tức.
Bà Châu chia sẻ với Tạp chí Người đưa tin: “Chúng tôi được hai mẹ mai mối khi còn nhỏ. Chồng hơn tôi 4 tuổi, vì vậy chúng tôi ít có cơ hội trò chuyện. Việc cưới hỏi được hai mẹ sắp đặt. Thời đó, chúng tôi chưa kịp yêu nhau, cưới nhau chỉ được ba ngày hai đêm thì chồng đã nhận lệnh ra chiến trường B.”
Sau nhiều lần được tổ chức tạo điều kiện thăm chồng tại trại an dưỡng ở Hải Hưng, bà Châu và ông Phiệt đã vui mừng chào đón người con đầu lòng, đặt tên là Trần Hải Hà. Sau đó, ông bà có với nhau thêm 3 người con nữa. Trong suốt quá trình công tác tại Công an huyện, bà đã đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ khác nhau như cán bộ hồ sơ, an ninh, hình sự và xét hỏi, và ở cương vị nào, bà cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, góp phần bảo vệ sự bình yên của cộng đồng cho đến khi về hưu với cấp hàm Thiếu tá. Người con trai cả và con gái thứ ba của bà hiện đang tiếp bước gia đình, phục vụ tại các đơn vị thuộc Công an tỉnh Nghệ An.
Vào năm 2004, vợ chồng bà Châu chuyển về TP. Vinh sống cùng người con cả. Tại phường Hưng Dũng, bà tiếp tục tích cực tham gia các hoạt động địa phương, đảm nhận vai trò Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ khối và là thành viên tích cực của Chi hội người cao tuổi. Năm 2023, do tuổi cao sức yếu, bà đã xin nghỉ vai trò Chi hội trưởng để đảm bảo hoạt động hiệu quả của Chi hội. Tuổi già, vợ chồng bà dành thời gian hỗ trợ con cái trong việc quán xuyến nhà cửa và chăm sóc các cháu.