Tiến sĩ Trần Viết Hoàn là một nhà sử học nổi tiếng và cựu Giám đốc Khu Di tích Hồ Chí Minh. Ông từng có những năm tháng sống cạnh Bác, bảo vệ Bác với tư cách là một người lính cận vệ, sau đó dành 16 năm "giữ nhà cho Bác" khi đảm nhận vai trò Giám đốc Khu Di tích Phủ Chủ tịch. Mãi sau này, mỗi khi nhắc đến Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong mắt ông Hoàn lại ánh lên sự ngưỡng mộ và niềm tự hào khó tả.
Trong một bài chia sẻ với hãng thông tấn Sputnik của Nga, TS Trần Viết Hoàn cho biết: "Vào tháng 2/2001, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã sang thăm Việt Nam và dành thời gian đến Khu Di tích Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch ở Hà Nội. Tổng thống Putin là vị nguyên thủ quốc gia đầu tiên trong thế kỷ 21 đến thăm khu di tích này và đã ghi Lưu bút trong Sổ vàng của Khu Di tích về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với nét chữ rắn rỏi, ông Putin viết: 'Tôi chân thành quan tâm tới cuộc đời của người thầy vĩ đại của nhân dân Việt Nam, một người mà tên tuổi đã ghi vào lịch sử toàn thế giới'."
Với vai trò là Giám đốc Khu Di tích, ông đã đón tiếp và giới thiệu với Tổng thống Putin và đoàn đại biểu Nga về Khu Di tích Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch. Tổng thống Putin và các vị khách Nga lắng nghe chăm chú, thể hiện sự chú ý và thành kính đặc biệt.
"Nhiều năm trôi qua, nhưng tôi vẫn nhớ rõ như in lần đó – lần mà tôi trực tiếp hướng dẫn và giới thiệu cho Tổng thống Putin về Khu Di tích nơi Bác Hồ từng sống và làm việc. Đó không phải là lần đầu tôi giới thiệu nơi này cho một nguyên thủ quốc gia, nhưng đó thực sự là buổi giới thiệu mang lại cho tôi nhiều cảm xúc nhất.
Chỉ cần nhìn cái cách ông ấy chăm chú lắng nghe từng lời giới thiệu và thấy sự trân trọng qua từng ánh mắt khi nhìn những vật dụng Bác Hồ từng sử dụng cũng đủ để cảm nhận tình cảm của Tổng thống Putin dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh sâu sắc đến thế nào. Hơn nữa, ông nội của Tổng thống Putin từng là đầu bếp của Lê-nin mà Bác Hồ luôn coi mình là học trò của Lê-nin, vì thế việc ông Putin có tình cảm đặc biệt với Cụ Hồ cũng không có gì khó hiểu", ông Hoàn nhớ lại.
Ông Hoàn kể rằng trong chuyến thăm ấy, khi đang chăm chú lắng nghe, Tổng thống Putin đột nhiên ngắt lời ông bằng một câu hỏi: "Khi Chủ tịch Hồ Chí Minh còn sống, ông có được gặp Người không?"
"Lúc đó, tôi vô cùng tự hào, ngẩng cao đầu và nói: 'Thưa ngài, tôi chính là một trong những người lính cận vệ đã ngày đêm bảo vệ Cụ Hồ'".
"Dù là một chính khách lớn, Tổng thống Putin vẫn không giấu được vẻ vui mừng, phấn khởi. Ông nắm lấy tay tôi và nói: 'Tôi rất quý những người đã được gần gũi với Hồ Chủ tịch. Ngày mai tôi về nước, tôi mời ông và phu nhân sang thăm Nga cùng tôi'". ông Hoàn hồi tưởng.
“Tôi rất bất ngờ và cũng cảm thấy tự hào. Không phải ai cũng có vinh dự được đích thân Tổng thống Nga mời sang thăm lại còn được đi cùng trên chuyên cơ của Tổng thống – điều này quả thực khó có thể tưởng tượng được. Tôi đã lưỡng lự một chút nhưng cuối cùng vẫn phải từ chối vì cần xin ý kiến cấp trên. Tôi viện lý do phải thu xếp công việc gia đình rồi sẽ trả lời sau".
Ngay lập tức, Tổng thống Putin quay sang nói với Đại sứ Nga tháp tùng đoàn, yêu cầu liên lạc với Bộ Văn hóa Nga để làm thủ tục mời ông Trần Viết Hoàn cùng phu nhân và thêm hai cán bộ của Khu Di tích sang thăm Nga.
Tuy nhiên, vì một số lý do mà phải đến hơn một năm sau, mọi thủ tục mới được hoàn tất. Nhiều lúc, ông Hoàn cũng nghĩ: “Có lẽ họ bận rộn quá nên quên mất rồi". Nhưng rồi một ngày, thật bất ngờ, ông nhận được thư mời từ Đại sứ quán Nga. Cả gia đình ông nhộn nhịp chuẩn bị cho chuyến đi của hai vợ chồng.
Người phấn khởi nhất có lẽ là vợ ông vì đây là lần đầu tiên bà được sang Nga lại do chính Tổng thống Putin mời. “Bà ấy cầm thư mời đi khoe khắp lối xóm, ai cũng vui mừng cho vợ chồng tôi. Còn với riêng tôi, tôi biết rằng đó là cái phước mà Cụ Hồ đã để lại cho gia đình mình".
Trong suốt chuyến đi, ông Hoàn vô cùng bất ngờ trước sự tiếp đón trọng thị và nồng hậu mà phía bạn dành cho. “Họ thông báo cho cả Đại sứ quán Việt Nam ở Nga, nên khi vừa đến nơi đã có người của Đại sứ quán và Bộ Văn hóa Nga chờ sẵn. Chúng tôi được ở khách sạn Nga – hồi đó là khách sạn lớn nhất ở Thủ đô Mátxcơva, được bà Thứ trưởng Bộ Văn hóa Nga đón tiếp, và trong suốt chuyến đi luôn có một trưởng phòng Phòng Đối ngoại của Bộ Văn hóa Nga trực tiếp đưa đi tham quan khắp nơi".
Chuyến đi của vợ chồng ông Hoàn kéo dài chỉ một tuần, và dù không có cơ hội gặp lại Tổng thống Putin, nhưng với ông, đó vẫn là một chuyến đi đặc biệt. Điều đặc biệt đầu tiên là chuyến thăm này do chính Tổng thống Putin mời. Và điều đặc biệt thứ hai, như ông vẫn luôn nhắc nhở, là “nhờ cái phước của Cụ Hồ”.