Đèo Ô Quy Hồ bên cạnh quốc lộ 4D chạy qua dãy Hoàng Liên Sơn, nối liền hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu với đỉnh đèo là ranh giới hai tỉnh. Được mệnh danh là con đèo hùng vĩ bậc nhất ở miền Bắc với chiều dài gần 50km, đèo Ô Quy Hồ nằm trên độ cao 2.000m, uốn lượn quanh co qua những vách núi cao ngút trời và vực sâu thăm thẳm.
Ảnh: Tổng Cục Du lịch.
Theo Cổng thông tin tỉnh Lai Châu, 2/3 quãng đường đèo Ô Quy Hồ thuộc địa phận huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu; 1/3 còn lại nằm ở phía Sa Pa, Lào Cai. Đây là một con đèo giữ kỷ lục về độ dài tại vùng núi Tây Bắc Việt Nam với chiều dài lên tới gần 50 km, dài hơn đèo Pha Đin (32 km, nằm ở ranh giới tỉnh Sơn La và Điện Biên) hay đèo Khau Phạ (40 km, thuộc tỉnh Yên Bái). Độ cao, sự hiểm trở và chiều dài của Ô Quy Hồ khiến đèo được mệnh danh là "vua đèo vùng Tây Bắc".
Có một truyền thuyết được cho là của người H’Mông bản địa về nguồn gốc của tên đèo. Xưa có nàng tiên nhà trời và chàng tiều phu yêu nhau nhưng chẳng đến được với nhau, chàng trai bị biến thành con rùa đen dưới một dòng thác trên đỉnh đèo, còn nàng vì thương nhớ mà hóa một loài chim chiều chiều bay qua đèo kêu lên da diết: “Ô Quy Hồ! Ô Quy Hồ!...”
Ngoài ra, đèo còn có tên gọi khác là Hoàng Liên Sơn do bắc ngang dãy núi này. Một số người gọi đèo Ô Quy Hồ là đèo mây do đỉnh đèo quanh năm có sương mù. Càng lên cao, sương mù càng dày, tầm nhìn phía trước có thể giảm xuống chỉ còn vài mét.
Đứng trên đỉnh Ô Quy Hồ lộng gió và ngắm nhìn biển mây trắng tinh khôi ôm ấp những dãy núi xanh thẳm sừng sững đẹp như chốn bồng lai tiên cảnh, người ta dường như cũng trở nên rung cảm hơn.
Đến vào mùa đông, nếu may mắn bạn có thể được chiêm ngưỡng một cảnh tượng hiếm gặp ở Việt Nam đó là những bông tuyết và hiện tượng băng đá. Những giọt nước đọng lại trên những cành cây, bông hoa bị đóng băng tạo nên hình ảnh thật đẹp và độc đáo. Ở nơi cao hơn, bạn có thể thấy được trên nền đất màu trắng xóa của những bông tuyết và bắt gặp hình ảnh của những đứa trẻ, các cặp tình nhân đang thích thú nô đùa cùng nhau và quên đi cái giá rét khắc nhiệt của thời tiết.
Ảnh: Traveloka.
Vì cắt qua dãy Hoàng Liên Sơn, đèo Ô Quy Hồ nằm ở vị trí khá cao, khoảng hơn 2.000m so với mực nước biển. Trước đây, đèo Ô Quy Hồ rất hiếm xe cộ đi lại do mức độ hiểm trở. Tuy nhiên, sau khi được nâng cấp, đèo trở thành tuyến đường quan trọng của các tỉnh vùng núi phía Bắc.
Ngoài đèo Ô Quy Hồ, dãy Hoàng Liên Sơn còn nổi tiếng với nhiều đỉnh núi cao. Theo thống kê, 16/20 đỉnh núi cao nhất Việt Nam đều thuộc dãy núi này. Trong đó, đỉnh Fansipan cao 3.147,3m giữ kỷ lục đỉnh núi cao nhất cả nước.
Năm 2013, đèo được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận là con đèo dài nhất cả nước, thuộc “Tứ đại đỉnh đèo”. Bao gồm đèo Ô Quy Hồ (cao hơn 2.000m so với mực nước biển), đèo Pha Đin ( cao 1.648m so với mực nước biển), đèo Mã Pí Lèng (cao 1.500m so với mực nước biển), đèo Khau Phạ (cao 1.200 – 1.500m so với mực nước biển). Cả 4 con đèo này đều nằm ở vùng núi Tây Bắc.
Đèo Ô Quy Hồ Lào Cai nằm ngay trên quốc lộ 4D nên để đến được nơi này, du khách cần bắt xe đi đến thị trấn Sa Pa. Từ đây hỏi người dân trong trấn đường ra quốc lộ, bạn sẽ được chỉ đường lên Ô Quý Hồ Sa Pa ngắn nhất.
Trên thực tế, đoạn đường di chuyển cũng không quá dài vì đèo Ô Quy Hồ cách Sa Pa tầm hơn 15km (tính từ trung tâm thị trấn). Tuy nhiên, đường có nhiều khúc uốn lượn cực kỳ khó đi, hiểm trở, đặc biệt là đoạn từ Trạm Tôn xuống chân đèo. Nếu bạn không có tay lái cứng, tốt nhất hãy thuê xe ô tô có tài xế địa phương để đảm bảo an toàn.