Hà Nội là đô thị đặc biệt, giữ vai trò trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học và an ninh quốc phòng, cũng là đô thị có diện tích và dân số lớn hàng đầu cả nước. Cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh, đặc biệt tại khu vực nội đô có tốc độ tăng dân số cơ học rất lớn. Hà Nội còn là trung tâm khu vực Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất cả nước. Với đặc thù này, Hà Nội luôn đối mặt với rất nhiều vấn đề môi trường như ô nhiễm không khí, quá tải trong xử lý chất thải rắn, nước thải…
Sáng 14/3, UBND TP Hà Nội phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “Thực trạng và giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong công tác bảo vệ môi trường Thủ đô Hà Nội”, nhằm phân tích các nguyên nhân và tìm ra giải pháp thực chất, hiệu quả để hướng tới việc nâng cao chất lượng môi trường của Thủ đô Hà Nội trong thời gian tới.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết: “Hội thảo “Thực trạng và giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong công tác bảo vệ môi trường Thủ đô Hà Nội” có ý nghĩa rất quan trọng, nhằm phân tích các nguyên nhân và tìm ra giải pháp thực chất, hiệu quả để hướng tới việc nâng cao chất lượng môi trường của Thủ đô Hà Nội trong thời gian tới”.
Công tác bảo vệ môi trường luôn là vấn đề trọng tâm, được Trung ương và lãnh đạo thành phố quan tâm hàng đầu. Gần đây, Luật Thủ đô sửa đổi năm 2024 và 2 Quy hoạch của Thủ đô mới được phê duyệt. Trong đó, Luật Thủ đô đã nêu cụ thể một số nhiệm vụ cần triển khai về xác định vùng phát thải thấp. Tại Quy hoạch Thủ đô, vấn đề môi trường được đặt lên là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong số các nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách cần giải quyết của Thủ đô trong giai đoạn 2025-2030.
Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh phát biểu tại hội thảo
Thực hiện chủ trương đó, Hà Nội đã thực hiện nhiều hoạt động nhằm cải thiện môi trường như: Xử lý ô nhiễm không khí, hiện Hà Nội đang thực hiện các giải pháp giảm phương tiện xe cá nhân, tăng cường đầu tư, đưa vào sử dụng các phương tiện vận tải hành khách công cộng, chuyển đổi giao thông xanh, xóa bỏ tình trạng đốt than tổ ong, tăng cường rửa đường, giám sát vệ sinh môi trường các công trình xây dựng…; xử lý nước thải, làm sạch các dòng sông, theo đó khẩn trương thực hiện các giải pháp bổ cập nước sông Tô Lịch, làm sống lại dòng sông theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm
“Hà Nội đặt quyết tâm trong tháng 9/2025 sẽ hoàn thành nhiệm vụ bổ cập nước sông Tô Lịch. Cùng với đó, Thành phố cũng hiện đại hóa công tác thu gom rác thải, thí điểm phân loại rác tại nguồn tại 5 quận nội thành”, Chủ tịch Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh.
"Tuy nhiên, chất lượng môi trường tại Hà Nội chưa đáp ứng yêu cầu, đặc biệt là chất lượng môi trường không khí. Để giải quyết bài toán này, Hà Nội rất mong muốn có sự chung tay, đồng hành, chia sẻ của các chuyên gia, nhà khoa học, các tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư trên địa bàn thành phố", Chủ tịch UBND TP Hà Nội khẳng định.
Phát biểu tham luận, TS. Hoàng Dương Tùng, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đã đề cập đến vấn đề rất “nóng” hiện nay là ô nhiễm không khí. Ô nhiễm không khí ở Hà Nội có chỉ số PM2.5 cao, vượt quá quy chuẩn cho phép 1,5-2 lần trong nhiều ngày. Số ngày có chất lượng không khí Tốt chỉ chiếm 15% , Trung bình 50%, Kém và Xấu 34%.
TS. Hoàng Dương Tùng cho biết, nguồn gây ô nhiễm không khí gồm giao thông (ô tôxe máy chạy xăng dầu; bụi đường); Công nghiệp (các huyện ngoại thành): các KCN, cụm công nghiệp, làng tái chế, làng nghề ( từ các cơ sở sản xuất sử dụng than làm nguyên liệu không có thiết bị xử lý khí thải).
Xây dựng các công trình xây dựng đô thị, nhà cao tầng, xây dựng và sửa chữa hạ tầng; Nông nghiệp (các huyện ngoại thành) như trang trại chăn nuôi, sử dụng phân bón trong trồng trọt (phát sinh PM2.5 thứ cấp); Đốt phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch; Từ các tỉnh lân cận gồm: Hà Nam, Hưng Yên, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc...
TS. Hoàng Dương Tùng nhấn mạnh, vừa qua, TP. Hà Nội đã có quyết tâm, thực hiện nhiều việc cụ thể để giảm thiểu ô nhiễm không khí như cấm xe 16 chỗ hoạt động ở phố cổ, có lộ trình hoàn thành các công trình giao thông trọng điểm…
Ông cũng nêu việc Hà Nội đã triển khai nhiều biện pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí như: Xây dựng hệ thống quan trắc không khí tự động; triển khai lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 4,5; chuyển đổi một số tuyến xe buýt sang chạy điện; Giảm tối đa bếp than tổ ong…Tuy nhiên, TS. Hoàng Dương Tùng cho rằng, TP. Hà Nội đã làm nhiều nhưng kết quả chưa cao vì chưa kiểm soát được nguồn thải, thiếu dữ liệu, chưa có bộ phận chuyên biệt về xử lý ô nhiễm môi trường.
TS. Hoàng Dương Tùng đề xuất, việc quản lý chất lượng không khí là trách nhiệm không chỉ của UBND TP. Hà Nội, của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội mà còn là của các quận/huyện (hiện nay) và các xã (sắp tới) thuộc Hà Nội và các vùng lân cận (Vùng Thủ đô).
Về một số giải pháp cấp bách, TS. Hoàng Dương Tùng kiến nghị: Cần thực hiện kiểm tra khí thải xe máy lưu thông trong khu vực nội thành; Hỗ trợ tài chính đẩy nhanh lộ trình giao thông xanh; Đến năm 2030 chuyển đổi toàn bộ xe buýt sang xe buýt điện (nhanh hơn 5 năm so với kế hoạch); Hạn chế đăng ký xe ô tô xe máy mới chạy xăng/dầu; Thắt chặt hơn một số quy chuẩn phát thải công nghiệp đối với các cơ sở ở Thủ đô và vùng Thủ đô; Lắp đặt camera kiểm soát các công trường xây dựng...
Hà Nội tìm các giải pháp nâng cao chất lượng môi trường
Phát biểu tại hội thảo, nhận định những vấn đề bất cập về môi trường Hà Nội, GS.VS Châu Văn Minh, Viện trưởng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, thời gian qua, Chính phủ đã có nhiều chủ trương thúc đẩy phát triển đô thị bền vững, trong đó có các quyết định về quy hoạch chung của Thủ đô Hà Nội. Những quyết định này đều nhấn mạnh đến vai trò quan trọng của khoa học công nghệ trong đổi mới sáng tạo và bảo vệ môi trường.
Tại hội thảo, các đại biểu, nhà khoa học đã tập trung trao đổi, phân tích, làm rõ một số nội dung: Nhận diện các vấn đề môi trường cấp bách của Thủ đô Hà Nội, trọng tâm là xác định các vấn đề về ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, xác định cụ thể nguồn gây ô nhiễm; kinh nghiệm quốc tế trong xử lý ô nhiễm môi trường; các nhiệm vụ, giải pháp, lộ trình cụ thể xử lý các vấn đề ô nhiễm môi trường; các giải pháp về công nghệ, quản lý.