Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, chuyển đổi số trong giáo dục đại học và cao đẳng không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết. Đây chính là chìa khóa để các cơ sở giáo dục đổi mới mô hình đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và hội nhập sâu rộng với giáo dục quốc tế.
Chuyển đổi số – xu thế tất yếu của giáo dục hiện đại
Thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, nhiều trường đại học, cao đẳng – đặc biệt tại Hà Nội đang triển khai mạnh mẽ các giải pháp chuyển đổi số, từng bước hình thành đại học số, kết nối dữ liệu, khai thác trí tuệ nhân tạo và đồng bộ hóa hệ sinh thái số trong giảng dạy, quản lý và nghiên cứu khoa học. Trao đổi tại Hội thảo khoa học Giải pháp thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW đột phá phát triển khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng, lãnh đạo nhiều trường đại học cho rằng đây là cơ hội lớn, đặc biệt là cơ sở giáo dục đại học kỹ thuật đa ngành, giúp các trường gia tăng năng lực cạnh tranh, hội nhập quốc tế sâu rộng. Các trường có cơ hội đổi mới toàn diện mô hình đào tạo, triển khai mạnh mẽ các chương trình đào tạo và nghiên cứu gắn liền với công nghệ số, năng lượng thông minh và chuyển đổi năng lượng sạch.
Hiện nay, nhiều trường đại học đã và đang tích cực triển khai các giải pháp toàn diện trong đào tạo và quản lý. Các trường đại học, cao đẳng đã tăng cường áp dụng công nghệ số trong quản lý, giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Hệ thống quản lý học tập và giảng dạy trực tuyến ngày càng phổ biến, giúp sinh viên có thể học tập linh hoạt hơn. Nhiều trường đã đầu tư xây dựng các phòng thí nghiệm ảo, thư viện số và các nền tảng trí tuệ nhân tạo nhằm cá nhân hóa trải nghiệm học tập. Trường đại học Điện lực đang ứng dụng hệ thống E-learning, nền tảng quản lý học tập, các công cụ thí nghiệm ảo và số hóa tài nguyên học tập đã góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và mở rộng khả năng học tập linh hoạt cho sinh viên.
Hướng đến hội nhập quốc tế và phát triển bền vững
Hiện nay, công tác chuyển đổi số trong hệ thống giáo dục đại học, cao đẳng vẫn đang diễn ra với nhiều nỗ lực, tuy nhiên thực tế triển khai vẫn tồn tại một số thách thức. Đại diện trường Cao đẳng Công nghệ Cao Hà Nội cho rằng có 2 thách thức lớn trong quá trình thực hiện chuyển đổi số. Thứ nhất, về nhân tố con người, đây là yếu tố mục tiêu, trung tâm của sự phát triển, hình thành văn hóa số gắn với bảo vệ văn hóa và giá trị đạo đức của con người. Việc sử dụng các phương tiện dạy học và ứng dụng các loại công nghệ của giảng viên hiện chưa hoàn toàn có sự chuyển đổi bởi mỗi giảng viên có nền tảng khác nhau, có khả năng thích ứng công nghệ khác nhau trước sự bùng nổ của khoa học, công nghệ. Do vậy, việc tiếp cận và sử dụng chưa kịp thời và có những khó khăn nhất định. Thứ hai, về cơ sở hạ tầng, nền tảng sổ, thiết bị và học hiệu số. Nền tảng số là giải pháp đột phá để thúc đẩy chuyển đổi số nhanh hơn, giảm chi phí và tăng hiệu quả. Việc tập trung và đẩy mạnh phát triển, tạo sự bứt phá thực sự về hạ tầng, ứng dụng cũng như nhân lực về công nghệ thông tin là điều kiện cần thiết, nhưng đây cũng là thách thức và áp lực về nguồn lực tài chính của các trường trong lộ trình thực hiện chuyển đổi số.
Theo ông Nguyễn Yên Thắng – Đại diện trường Cao đẳng Công nghệ Cao Hà Nội, hiện lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp đã xây dựng Bộ tiêu chí, tiêu chuẩn cho việc đánh giá trường cao đẳng số/thông minh; module đào tạo “năng lực số” trình độ trung cấp, cao đẳng; xây dựng và bước đầu đưa vào sử dụng hệ thống giáo dục đào tạo trực tuyến; nền tảng quản trị số; nền tảng Tài nguyên Giáo dục mở dùng chung, phòng E-learing studios sản xuất học liệu số, hệ thống thực tế ảo; nền tảng học tập trực tuyến… Có thể thấy, chuyển đổi số trong giáo dục đại học, cao đẳng bước đầu góp phần mở rộng phương thức đào tạo, tăng thêm cơ hội tiếp cận giáo dục nghề nghiệp cho người học, thúc đẩy phát triển hệ thống giáo dục theo hướng mở, linh hoạt, thích ứng với yêu cầu chuyển đổi số quốc gia.
Chuyển đổi số không chỉ giúp các trường đại học và cao đẳng nâng cao chất lượng đào tạo mà còn mở ra cơ hội hợp tác quốc tế, chia sẻ tài nguyên giáo dục và tham gia vào các mạng lưới đào tạo toàn cầu. Nhiều trường đã triển khai chương trình liên kết đào tạo trực tuyến, cho phép sinh viên học tập với giảng viên và bạn bè từ khắp nơi trên thế giới.
Đặc biệt, việc áp dụng các chuẩn mở trong quản lý đào tạo, kiểm định chất lượng và công nhận tín chỉ quốc tế thông qua nền tảng số sẽ giúp Việt Nam nhanh chóng hội nhập với hệ thống giáo dục toàn cầu, nâng cao vị thế giáo dục đại học và cao đẳng trong khu vực và thế giới.
Chuyển đổi số trong giáo dục đại học, cao đẳng không phải là đích đến mà là một hành trình liên tục đổi mới. Để quá trình này thành công, cần sự đồng hành của Nhà nước, cơ sở giáo dục, giảng viên, sinh viên và toàn xã hội. Đầu tư vào hạ tầng, nâng cao năng lực số cho đội ngũ giáo viên, xây dựng chiến lược số hóa toàn diện là những giải pháp trọng tâm để giáo dục Việt Nam vững bước trên con đường đổi mới và hội nhập quốc tế.