Ngày 16/9, Bộ Công an đã công bố dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) và kêu gọi ý kiến đóng góp từ công chúng. Dự thảo này được Ban soạn thảo xây dựng dựa trên thực tiễn thi hành Luật Thi hành án hình sự năm 2019, sau nhiều năm áp dụng.
Ban soạn thảo cho biết, từ khi Luật Thi hành án hình sự năm 2019 có hiệu lực, quy trình thi hành án đã dần ổn định, đảm bảo tính chặt chẽ và nghiêm minh của pháp luật. Đồng thời, quyền lợi và chế độ dành cho phạm nhân cũng được thực hiện đúng quy định, góp phần tích cực vào quá trình điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án, thể hiện rõ nét chính sách khoan hồng và nhân đạo của Đảng và Nhà nước.
Tuy nhiên, qua quá trình áp dụng thực tiễn, Luật Thi hành án hình sự năm 2019 đã bộc lộ một số khó khăn và hạn chế, đòi hỏi sự điều chỉnh và bổ sung nhằm đáp ứng yêu cầu của tình hình hiện nay.
Những nội dung mới trong dự thảo luật
Dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) đề xuất nhiều điểm mới, trong đó đáng chú ý là quy định cụ thể về các trường hợp được hoãn thi hành án tử hình.
Theo Điều 95 của dự thảo, Hội đồng thi hành án tử hình sẽ quyết định hoãn thi hành án trong các trường hợp sau:
Một là, người bị kết án tử hình thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 40 của Bộ luật Hình sự. Các trường hợp này gồm: Phụ nữ có thai hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; người đủ 75 tuổi trở lên; người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn;
Hai là, người bị kết án tử hình có lý do bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan;
Ba là, ngay trước khi thi hành án người bị kết án tử hình khai báo những tình tiết mới về tội phạm.
Biên bản hoãn thi hành án cần được tất cả các thành viên của Hội đồng thi hành án ký xác nhận, lưu trữ vào hồ sơ và báo cáo lên Chánh án Tòa án đã ra quyết định thi hành án, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân cấp tỉnh hoặc cấp quân khu, cùng các cơ quan thi hành án hình sự liên quan.
Đối với trường hợp hoãn thi hành án theo khoản 3, Điều 40 Bộ luật Hình sự, Hội đồng thi hành án sẽ báo cáo Chánh án Tòa án nhân dân tối cao để xem xét và ra quyết định cuối cùng.
Khi lý do hoãn thi hành án không còn, Chánh án Tòa án sẽ ra lệnh tiếp tục thi hành án theo quy định.
Ngoài ra, dự thảo luật cũng đề xuất phương thức thi hành án tử hình bằng cách tiêm thuốc độc, với quy trình cụ thể sẽ do Chính phủ quy định.
Trước khi thi hành án, người bị kết án tử hình sẽ được phép ăn uống, viết thư hoặc ghi âm lời nhắn gửi đến người thân. Sau khi thi hành án, bác sĩ pháp y sẽ kiểm tra và báo cáo tình trạng của người đã thi hành án lên Hội đồng thi hành án.
Cơ quan thi hành án hình sự có trách nhiệm thông báo cho gia đình người bị thi hành án trong vòng 3 ngày làm việc sau khi án được thi hành.