Giáo sư Ngô Bảo Châu nhận định, kỳ thi Olympic Toán học Quốc tế (IMO) là một sân chơi trí tuệ, phần nào là thước đo để đánh giá năng lực phát triển giáo dục Toán học của một quốc gia. Tuy có những nốt thăng trầm nhưng trong mỗi thời kỳ, Việt Nam đều có những cá nhân rất xuất sắc.
Tại hội thảo đánh giá công tác bồi dưỡng và kết quả thi Olympic Toán Quốc tế vừa qua, Giáo sư Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, đã công bố thống kê về số lượng học sinh tham gia kỳ thi này từ năm 2001 đến nay. Theo đó, đã có 144 lượt học sinh đến từ 25 trường trên toàn quốc đại diện cho Việt Nam tại kỳ thi danh giá này.
Trong đó, 10 trường THPT có nhiều học sinh thi Olympic Toán Quốc tế nhất bao gồm:
1. Trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên
Xét về từng đơn vị, Trường chuyên Khoa học Tự nhiên (thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) dẫn đầu với 32 lượt thí sinh, chiếm hơn 22% tổng số.
Trong đó, có những cựu học sinh của trường tên tuổi được nhắc đến như huyền thoại của nền Toán học Việt Nam, chẳng hạn như Giáo sư, Tiến sĩ Đàm Thanh Sơn đạt Huy chương Vàng Olympic Toán Quốc tế năm 1984; Giáo sư Ngô Bảo Châu đạt Huy chương Vàng Olympic Toán các năm 1988 và 1989, người Việt đầu tiên được tặng giải thưởng Fields (năm 2010)...
Những năm gần đây, một số gương mặt trẻ của trường đã đem lại thành tích cao cho cho đội tuyển IMO Việt Nam như Ngô Quý Đăng - 2 lần giành được Huy chương Vàng, đạt điểm số tuyệt đối năm 2022; Phạm Việt Hưng - 2 năm liền giành được Huy chương Vàng...
Bên cạnh Toán học, đây cũng là ngôi trường giàu thành tích bậc nhất Việt Nam. Trong các kỳ thi Olympic Quốc tế, học sinh của nhà trường đã giành được hơn 300 tấm huy chương Olympic. Riêng năm 2022, trường đạt kết quả cao nhất từ trước đến nay với 7/10 Huy chương Vàng của cả nước (2 Huy chương Vàng môn Toán học, 3 Huy chương Vàng môn Vật lý, 1 Huy chương Vàng môn Hóa học, 1 Huy chương Vàng môn Tin học).
2. Trường THPT chuyên Đại học Sư phạm
Trường chuyên Đại học Sư phạm (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) xếp thứ hai với 16 học sinh tham dự kỳ thi này. Kể từ năm 1974, khi Việt Nam lần đầu tiên tham gia kỳ thi Olympic Toán học Quốc tế, ngôi trường này đã thường xuyên có học sinh đại diện cho đất nước tham dự kỳ thi danh giá này.
Người đầu tiên mang về Huy chương Bạc Quốc tế cho Việt Nam nói chung và cho Trường chuyên Đại học Sư phạm nói riêng tại IMO năm 1974 là Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Đình Hòa.
Tại kỳ thi năm 1989 diễn ra ở Cộng hòa Liên bang Đức, học sinh Đinh Tiến Cường đã xuất sắc giành Huy chương Vàng đầu tiên cho Trường chuyên Sư phạm với số điểm tuyệt đối 42/42...
3. Trường Phổ thông Năng khiếu
Xếp thứ ba là Trường Phổ thông Năng khiếu (thuộc Đại học Quốc gia TP. HCM) với 15 lượt thí sinh. Dù tham gia đội tuyển IMO Việt Nam khá muộn nhưng thành tích của học sinh Phổ thông Năng khiếu đấu trường quốc tế cũng khá tốt.
Kể từ lần đầu có học sinh đạt huy chương IMO (năm 2003), trải qua thời gian chưa dài nhưng trường đã đóng góp nhiều huy chương cho đội tuyển Olympic Toán Việt Nam. Một số cái tên tiêu biểu như Phạm Tuấn Huy - Huy chương Vàng năm 2013 và 2014, Cấn Trần Thành Trung - Huy chương Vàng năm 2013, Nguyễn Nguyễn - Huy chương Vàng năm 2019...
Hai trường chuyên Vĩnh Phúc và Trần Phú (Hải Phòng) cùng có 11 lượt thí sinh mỗi trường. Tiếp theo là Trường chuyên Hà Nội - Amsterdam với 8 lượt và Trường chuyên Lam Sơn (Thanh Hóa) với 7 lượt.
Các trường chuyên Đại học Vinh, Lê Quý Đôn (Đà Nẵng), Lê Hồng Phong (Nam Định) và Hà Tĩnh đều có 5 lượt học sinh tham dự kỳ thi này.
Có thể thấy, phần lớn các thí sinh đều đến từ các trường chuyên thuộc các tỉnh, thành phố, trong đó các trường chuyên thuộc đại học cũng chiếm tỉ lệ lớn. Duy nhất, THPT Lê Hồng Phong (tỉnh Phú Yên) là trường không chuyên có học sinh thi IMO, đó là cựu học sinh Võ Văn Huy - người giành Huy chương Đồng Olympic Toán Quốc tế năm 2011.
Giáo sư Lê Anh Vinh cũng chỉ ra sự thay đổi rõ rệt khi so sánh hai giai đoạn 2001-2012 và 2013-2024. Ở giai đoạn sau, ngày càng có nhiều học sinh đến từ các tỉnh phía Nam tham gia thi IMO, trong đó nổi bật là trường Phổ thông Năng khiếu cùng các tỉnh Bình Định, Đồng Tháp và Bà Rịa - Vũng Tàu.
Những năm gần đây, ngoài IMO, các đội tuyển Việt Nam đi thi Olympic Quốc tế và khu vực cũng có thí sinh đến từ nhiều tỉnh, thành, thay vì chỉ tập trung ở các thành phố lớn như Hà Nội hay TP. HCM.