Ổ bánh mì và đường ống nước

  Một trùng hợp khá ngẫu nhiên là hình phạt cho 2 tội rất khác biệt về hậu quả xã hội lại có một khung y hệt: Từ 3-10 năm tù. Đó là tội “cướp tài sản” và “vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”.

  Đầu tháng 5/2016, Viện KSND Q.Thủ Đức (TP.HCM) hoàn tất cáo trạng, chuyển hồ sơ sang TAND Q.Thủ Đức vụ án “cướp tài sản” liên quan đến 2 bị can Nguyễn Hoàng Tuấn và Ôn Thành Tân (cùng 18 tuổi). Cáo trạng truy tố hành vi phạm tội của Tân, Tuấn là “cướp tài sản” thuộc trường hợp dùng thủ đoạn nguy hiểm theo khoản 2, Điều 136 Bộ luật Hình sự, với mức hình phạt từ 3-10 năm tù. Theo cáo trạng, sáng 18/10/2015, Tuấn và Tân rủ nhau đến một nhà hàng ở Q.Thủ Đức xin việc làm. Trên đường đi cả hai đói bụng nhưng không có tiền nên bàn nhau đến tiệm tạp hóa hỏi mua bánh rồi giật, bỏ chạy. Khi đến tiệm tạp hóa trên đường Tô Vĩnh Diện (Q.Thủ Đức), Tuấn nói với chủ quán bán một bịch chuối sấy, ổ bánh mì ngọt và 3 bịch me. Chị chủ quán bỏ tất cả vào chiếc túi thì Tuấn giật lấy và phóng xe đi. Nghe tiếng chủ quán tri hô, hai người đàn ông ở gần đó đuổi theo bắt Tân và Tuấn giao cho công an phường. Kết quả định giá số bánh bị cướp giật là 45.000 đồng.

  Ngày 15/7/2016, Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Bộ Công an đã hoàn tất kết luận điều tra bổ sung vụ án “Vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Tổng Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam (Vinaconex), đồng thời chuyển hồ sơ tới Viện KSND Tối cao đề nghị truy tố 9 bị can về tội danh trên. Theo cáo trạng, dự án nước sạch Sông Đà - Hà Nội do Vinaconex làm chủ đầu tư, xây dựng từ năm 2004 và đến năm 2009 được nghiệm thu đưa vào sử dụng có tổng mức đầu tư là 1.450 tỷ đồng và trong quá trình vận hành, tuyến ống liên tục xảy ra sự cố. Từ tháng 2/2012 đến tháng 9/2015 đã bị vỡ 14 lần với số lượng 18 cây ống composite cốt sợi thủy tinh bị phá hủy khiến doanh nghiệp khai thác phải chi hơn 13,4 tỷ đồng để sửa chữa, khắc phục sự cố; buộc phải dừng cấp nước sạch sinh hoạt cho người dân thủ đô trong 343 giờ, với lượng nước ngừng cấp là hơn 1,5 triệu m³, làm ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt của 177 ngàn hộ dân Hà Nội. Theo như kết quả giám định của Bộ Xây dựng, nguyên nhân gây ra sự cố do chất lượng ống cốt sợi thủy tinh không bảo đảm thiết kế, độ bền không đạt 50 năm như yêu cầu của dự án; Tuyến ống cốt sợi thủy tinh sản xuất theo công nghệ Trung Quốc cung cấp cho dự án nước sạch dù phồng rộp, tách lớp, nhiều vết nứt rạn, mỏng... vẫn được lắp đặt. Để xảy ra sự cố nêu trên, 9 bị can phải chịu trách nhiệm vì đã vi phạm các quy định, quy trình sản xuất ống, thi công lắp đặt và giám sát nghiệm thu dự án. Điều bất nhẫn là trong quá trình điều tra, tuyến đường ống lại vỡ thêm... 4 lần nữa. Theo luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội thì “Việc thiếu trách nhiệm gây hậu quả vỡ đường ống nước tới nay là 18 lần, thiệt hại rất lớn như vậy thì không ai có thể bỏ qua được. Rủi ro có thể là 1 lần hay 2 lần nhưng “rút kinh nghiệm” đến 18 lần thì làm sao ai có thể nghe được”.

  Tại kết luận điều tra của cả hai vụ án nói trên, dù các nghi can đều “thành khẩn khai báo” nhưng trong khi hai “tội phạm bánh mì” có vẻ khó tránh khỏi sự trừng phạt nghiêm khắc của pháp luật thì những nhân vật chủ chốt trong HĐQT của Vinaconex gồm ông Phí Thái Bình - Chủ tịch, Nguyễn Văn Tuân - Tổng Giám đốc, Tô Ngọc Thành, Hoàng Hợp Thương và Vũ Đình Chầm - các ủy viên, dù “đã không thực hiện đúng quy định pháp luật về quản lý đầu tư xây dựng công trình” nhưng “... trong quá trình điều tra, những người này khai báo thành khẩn, hợp tác với cơ quan điều tra để làm rõ bản chất vụ án, có nhân thân tốt, nhiều đóng góp cho ngành xây dựng (...) nên liên ngành tư pháp Trung ương xét thấy không cần thiết phải xử lý hình sự”. Dư luận một phen choáng váng vì giữa “nhân thân tốt, có cống hiến cho ngành” và xử lý trách nhiệm do vi phạm pháp luật là 2 vấn đề hoàn toàn khác nhau và nội hàm này chỉ có thể được phán quyết bởi một tòa án có thẩm quyền. Theo ông Nguyễn Bá Thuyền, Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, thì “chỉ có tòa án mới có quyền quyết định khoan hồng, giảm nhẹ. Nhiệm vụ của cơ quan điều tra là nếu có dấu hiệu phạm tội, phải cung cấp cho tòa để toàn quyền xử lý chứ lại kết luận luôn là không đúng”.

  Đặt hai vụ án quá dị biệt về quy mô phạm tội và quy mô hệ lụy thì có vẻ hơi khiên cưỡng. Nhưng từ những dữ kiện như thế này, người ta lại có quyền hoài nghi về các trình tự tố tụng “quyết liệt với người này, lơi lỏng với người kia” mà nguyên nhân thì chỉ có người trong cuộc mới có thể hiểu nổi mà thôi.

  Bích Phượng