Nguyễn Nhật Ánh và văn học thiếu nhi

Dấu ấn của Nguyễn Nhật Ánh

Không chỉ là nhà văn có sức viết “khủng khiếp”, Nguyễn Nhật Ánh hiện nay còn là một trong những tác giả nhận được sự yêu mến của đông đảo độc giả. Sách của ông luôn nằm ở hạng mục bestseller và liên tục được tái bản.

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh

Với đối tượng độc giả chính là học sinh tuổi mới lớn, Nguyễn Nhật Ánh cùng những trang sách của mình đã trở thành tuổi thơ của rất nhiều thế hệ. Nhiều độc giả đã trưởng thành hiện nay vẫn tìm đọc Nguyễn Nhật Ánh vì muốn tìm lại khoảng trời ngày bé, những ký ức tuổi thơ. Vì thế, nên ông có sức ảnh hưởng khá lớn đến đại đa số độc giả bao gồm cả người lớn lẫn thiếu nhi.

Sự thành công của Nguyễn Nhật Ánh còn thể hiện việc ông có nhiều tác phẩm được chuyển thể thành phim truyền hình và điện ảnh như: Áo trắng sân trường, Nữ sinh, Kính vạn hoa, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Cô gái đến từ hôm qua… sắp tới sẽ là Ngồi khóc trên cây, Thiên thần nhỏ của tôi và Mắt biếc.

Bộ phim tuổi học trò “Kính vạn hoa”

Sáng tác văn học thiếu nhi

Bên cạnh Nguyễn Nhật Ánh, ở Việt Nam hiện nay còn một số tác giả theo đuổi mảng văn học thiếu nhi suốt nhiều năm như Nguyễn Đông Thức, Nguyễn Ngọc Thuần, Lê Nhật Ký… hoặc mới đây có thêm một số tác giả đã rất thành công ở những đề tài khác như Dương Thụy, Đỗ Bích Thủy, Phong Điệp… Điều này phần nào đã giúp cho văn học thiếu nhi có một nền tảng nhất định và có cơ hội phát triển hơn trong tương lai.

Mặc dù đã có đội ngũ tác giả tương đối đông đảo nhưng trên thực tế văn học thiếu nhi vẫn rơi vào tình trạng thiếu tính đặc sắc và đột phá.

Nguyễn Nhật Ánh gần như là cái tên được nhớ đến đầu tiên và duy nhất khi nhắc về mảng sáng tác này. Ông vẫn sử dụng những hình ảnh, câu chuyện của lứa tuổi mới lớn theo một cách gần gũi, bình dị, chân thật để truyền tải thông điệp qua từng tác phẩm. Nhìn nhận một cách khách quan, suốt nhiều năm qua, phong cách viết văn của ông không có quá nhiều sự thay đổi.

Phim điện ảnh “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”

Những đóng góp của Nguyễn Nhật Ánh là điều không thể phủ nhận nhưng ở khía cạnh khác, nhiều độc giả lẫn các chuyên gia đã vô tình khoác lên ông một chiếc áo quá rộng. Một số người cho rằng với tầm ảnh hưởng của Nguyễn Nhật Ánh, nếu không thay đổi phong cách viết, thay đổi đề tài, thì văn học thiếu nhi Việt Nam sẽ đi vào lối mòn và cũ kỹ. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng, phong cách sáng tác của một nhà văn khó mà thay đổi và quan trọng nhất là sự phát triển của một nền văn học không chỉ phụ thuộc vào một cá nhân mà cần sự cố gắng của nhiều người. 

Mặt khác, chính do cái bóng quá lớn của ông mà nhiều nhà văn khác khi viết về văn học thiếu nhi ít nhiều bị ảnh hưởng từ phong cách Nguyễn Nhật Ánh. Điều này sẽ dẫn đến việc đi vào lối mòn trong sáng tác. Ngoài ra, khi viết cho thiếu nhi không được áp đặt, buộc thiếu nhi phải suy nghĩ như cách của người lớn mà quan trọng nhất là gợi mở, khai phóng giúp các em tư duy và sáng tạo.

Thị trường văn học thiếu nhi hiện nay

Nếu các nước phát triển rất chú trọng việc viết sách dành cho thiếu nhi, thì ở nước ta hiện nay chỉ mới bắt đầu được đẩy mạnh. Đa phần sách văn học thiếu nhi phát hành trên thị trường đều được dịch từ nước ngoài. Có rất nhiều quyển sách không phù hợp với môi trường sống và văn hóa của trẻ em Việt Nam đang được bày bán trên thị trường. Việc dịch sách thiếu nhi thiếu chọn lọc sẽ dẫn đến những hậu quả vô cùng nghiêm trọng đối với thế hệ tương lai của Việt Nam.

Tác phẩm của Lewis Carroll có nhiều sức ảnh hưởng trên thế giới

Nhiều tác phẩm nước ngoài đã tồn tại từ hàng chục đến hàng trăm năm được dịch sang tiếng Việt như Alice ở xứ sở diệu kỳ (1865 – Lewis Carroll), Phù thủy xứ OZ (1939 – Frank Baum), Hoàng tử bé (1943 – Antoine de Saint-Exupéry)… Đây là những tác phẩm hàm chứa rất nhiều giá trị giáo dục, nhân văn, phát triển tư duy sáng tạo, không chỉ dành cho thiếu nhi mà còn lôi cuốn cả người lớn.

Tóm lại, văn học thiếu nhi ở Việt Nam hiện nay đang thiếu những tác phẩm mang tính đột phá, đổi mới và có giá trị về nhiều mặt đối với sự phát triển của trẻ em. Bên cạnh đó, văn học thiếu nhi nước ngoài đóng vai trò rất quan trọng trong việc giúp trẻ em Việt Nam tiếp cận với văn hóa, tư duy một cách đa dạng. Nếu có được sự kết hợp hài hòa của văn học thiếu nhi trong và ngoài nước, thì văn học thiếu nhi Việt Nam sẽ có thêm những bước tiến quan trọng đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của độc giả.

Đức Tiến
Ảnh: Tổng hợp

Nên đọc

Văn học tuổi 20: Loại 2 tác phẩm vi phạm quy ước

Nhà văn Kazuo Ishiguro đoạt giải Nobel Văn học 2017

Trương Minh Phương - "Già làng" của giới văn học nghệ thuật Việt Nam

Bộ sách Văn học kinh điển rút gọn có tranh màu minh họa sắp ra mắt