Giữ hồn di sản, khơi nguồn trách nhiệm văn hóa trong mỗi bước phát triển

Những ngày đầu tháng 11, khi sắc thu còn vương vàng trên triền sông Hồng, lễ hội Chùa Keo mùa thu ở xã Vũ Tiên (Hưng Yên) lại rộn ràng tiếng trống hội. Năm 2025, lễ hội được tổ chức quy mô, trang trọng với chủ đề “Ánh sáng Thần Quang”, tôn vinh Quốc sư Dương Không Lộ – vị thiền sư tài đức trác tuyệt triều Lý, người được xem là linh hồn của ngôi chùa cổ hơn 400 năm tuổi.

Đến thời điểm hiện tại, Chùa Keo đã có niên đại gần 400 năm

Chùa Keo tên chữ là "Thần Quang tự", tọa lạc trên thế đất bằng phẳng (trước đây là xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình, nay là xã Vũ Tiên, tỉnh Hưng Yên). Chùa Keo gồm hai cụm kiến trúc: Chùa là nơi thờ Phật và đền là nơi thờ Đức thánh Dương Không Lộ. Tiêu biểu nhất ở chùa Keo là kiến trúc tòa gác chuông. Đây là một kiến trúc đẹp, cao 11m, có 3 tầng mái. Bộ khung gác chuông làm bằng gỗ liên kết với nhau bằng mộng, nâng 12 mái ngói với 12 đao loan. Gác chuông được dựng trên một nền gạch; tầng một treo một khánh đá cao 1,2m; tầng hai có quả chuông đồng lớn, đúc năm 1686 cao 1,3m, đường kính 1m. Hai quả chuông nhỏ treo ở tầng ba và tầng thượng cao 0,62m, đường kính 0,69m đều được đúc năm 1796.

Chùa Keo được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 1587/QĐ-TTg ngày 22/12/2016 của Thủ tướng Chính phủ. Trước đó, năm 1962, chùa đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia. Đến năm 2017, Lễ hội chùa Keo được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Năm 2021, Hương án chùa Keo được Chính phủ công nhận là “Bảo vật quốc gia”. Đến nay, hương án chùa Keo được xem là lớn nhất trong các hương án sơn son thếp vàng tại các di tích thờ tự và tôn giáo tín ngưỡng ở Việt Nam. 

Chùa Keo vẫn giữ được vẻ đẹp sừng sững, uy nghi

Năm nay, với chủ đề “Ánh sáng Thần Quang”, lễ hội được tổ chức từ ngày 30/10 đến 4/11 (tức 10 đến 15 tháng 9 âm lịch), quy tụ hàng vạn du khách thập phương. Không gian lễ hội chia làm hai phần rõ nét: phần lễ trang nghiêm, tưởng nhớ Thiền sư Dương Không Lộ, và phần hội rộn ràng với các trò chơi dân gian như múa ếch vồ, thi trải cạn, thi têm trầu, đua thuyền, hát chèo giao duyên.

Vừa qua, Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên Nguyễn Khắc Thận đánh trống khai hội chùa Keo

Lễ hội Chùa Keo mùa thu là minh chứng sinh động về đời sống văn hóa của người dân địa phương gìn giữ di sản của mình bằng tình yêu, niềm tin và tinh thần trách nhiệm. Mọi nghi lễ đều được chuẩn bị chu đáo, từng đoàn rước kiệu, đội tế, đội múa, đội chèo… đều tuân thủ nghi thức truyền thống được truyền lại qua nhiều thế hệ.

Giữ gìn di sản không chỉ là công việc của ngành văn hóa, mà là trách nhiệm của mỗi người dân, mỗi tổ chức, mỗi cán bộ, đảng viên. Bởi di sản chính là tấm gương phản chiếu chất lượng sống của xã hội, từ ứng xử nơi công cộng, thái độ với truyền thống, đến cách ta định nghĩa hạnh phúc và giá trị.

Lan tỏa giá trị văn hóa chính là lan tỏa giá trị chất lượng sống

Chuyến đi của Chi bộ Cơ quan Hội KH&KT về Tiêu chuẩn và Chất lượng Việt Nam không chỉ là hoạt động thực tế, trở về với cội nguồn tinh thần dân tộc, là dịp để nhắc nhau về bản lĩnh giữ chuẩn mực giữa nhịp sống hiện đại và là hành trình vun đắp niềm tin, ý thức và trách nhiệm xã hội. Từ Chùa Keo, những bài học về gìn giữ di sản đã hóa thành nguồn cảm hứng để xây dựng văn hóa chất lượng trong công việc và cuộc sống.

Rộn ràng lễ rước Đức Thánh Dương Không Lộ trong lễ hội chùa Keo mùa thu

Trong tiếng chiêng trống hòa lẫn tiếng cười nói, đoàn công tác của Chi bộ Cơ quan Hội Khoa học và Kỹ thuật về Tiêu chuẩn và Chất lượng Việt Nam cùng bước đi giữa sân chùa cổ kính, lòng dâng tràn cảm xúc. Mỗi người đều cảm nhận rõ nét sự giao hòa giữa cái linh thiêng của quá khứ và hơi thở của hiện tại, giữa đức tin dân gian và ý thức giữ gìn di sản trong thời đại hội nhập.

Thu về trẩy hội chùa Keo xã Vũ Tiên là niềm tự hào về quê hương 

Điều đặc biệt khiến các thành viên trong đoàn chi bộ ấn tượng, đó là cách tổ chức khoa học, bài bản của lễ hội. Từ khâu quy hoạch không gian, đảm bảo an ninh, vệ sinh, đến việc hướng dẫn du khách, quản lý môi trường, tất cả đều được triển khai theo tinh thần “chuẩn mực nhưng gần gũi”. Người dân không chỉ tham gia lễ hội với niềm tự hào mà còn ý thức sâu sắc rằng họ đang cùng nhau bảo vệ một thương hiệu văn hóa, di sản phi vật thể quốc gia.

Là điểm đến mời gọi du khách gần xa trải nghiệm văn hóa dân gian 

Theo bà Đặng Thị Kim Hiên - Bí thư chi bộ, Phó Chủ tịch Hội, Tổng biên tập Tạp chí Chất lượng và cuộc sống, “chuyến đi về với Chùa Keo mùa thu không chỉ là dịp để các đồng chí trong Ban chi ủy chi bộ cùng toàn thể đảng viên chi bộ tham quan di sản, mà là hành trình học cách người dân địa phương quản lý chất lượng của lễ hội. Lan tỏa giá trị văn hóa chính là lan tỏa giá trị chất lượng sống khi mỗi hoạt động, mỗi không gian ở đây đều được chăm chút và gìn giữ bằng tình yêu và ý thức. Đó cũng chính là tinh thần mà công tác tiêu chuẩn, chất lượng hướng đến để tạo ra giá trị bền vững, tôn trọng quá khứ và phục vụ hiện tại. Chất lượng không chỉ đo bằng thông số, mà bắt đầu từ văn hóa, từ cách con người tôn trọng giá trị, tỉ mỉ trong hành động và sống có trách nhiệm, nhân ái và hài hòa”.

Chùa Keo sẽ luôn là một trong những điểm đến du lịch văn hóa tâm linh hàng đầu của tỉnh Hưng Yên

Lễ hội Chùa Keo dạy cho người làm công tác tiêu chuẩn một bài học giản dị mà sâu sắc, chất lượng không chỉ nằm ở sản phẩm, mà còn nằm trong cách con người đối xử với di sản, với cộng đồng, với chính môi trường sống của mình. Khi mỗi người dân tự giác giữ gìn trật tự, vệ sinh, bảo vệ di tích; khi ban tổ chức coi trọng từng chi tiết, từng khâu tổ chức, đó chính là biểu hiện của một “văn hóa chất lượng” đã ăn sâu vào đời sống.

Giữa nhịp sống hiện đại, lễ hội Chùa Keo vẫn giữ được linh hồn nguyên bản. Nhưng điều khiến mọi người xúc động là sự hòa nhập tinh tế giữa truyền thống và hiện đại. Nhiều hoạt động được tổ chức bằng công nghệ mới, ánh sáng, âm thanh, trình diễn nghệ thuật, song vẫn tôn trọng không gian tâm linh cổ kính. Những hình ảnh quảng bá được thiết kế trang nhã, hệ thống hướng dẫn du khách thân thiện, truyền thông số được sử dụng hiệu quả để lan tỏa giá trị văn hóa đến cộng đồng. Điều đó cho thấy, di sản có thể phát triển mà không đánh mất gốc rễ. Cũng như trong lĩnh vực tiêu chuẩn và chất lượng, phát triển công nghệ, đổi mới phương pháp là cần thiết, nhưng cái cốt lõi vẫn là con người, là tinh thần và giá trị cốt lõi không thể thay đổi.

Chuyến đi đã giúp các thành viên chi bộ hiểu rõ hơn rằng, trong bất kỳ lĩnh vực nào từ văn hóa đến kinh tế, từ sản xuất đến quản lý chất lượng chỉ bền vững khi được nuôi dưỡng bởi văn hóa. Không thể có một hệ thống tiêu chuẩn hoàn hảo nếu thiếu con người có tâm, có tầm, có tình yêu với công việc và trách nhiệm với xã hội.

Chiều thu Hưng Yên, lất phất những hạt mưa phùn, rời sân chùa để trở về Hà Nội nhưng những thành viên trong đoàn với lòng an nhiên, còn lưu luyến nhìn lại mái ngói rêu phong, hàng cau thẳng tắp, những cụ già mỉm cười hiền hậu bên cổng chùa. Mỗi người đều mang theo trong lòng một cảm xúc khó tả, vừa tự hào, vừa biết ơn, vừa trăn trở. Giữ gìn di sản không chỉ là trách nhiệm của ngành văn hóa, mà là nghĩa vụ của mỗi người Việt Nam. Và hơn thế, đó là cơ hội để chúng ta học hỏi cách “làm chất lượng” từ chính văn hóa truyền thống, kiên trì, nhân văn và có chiều sâu.

Từ một lễ hội địa phương, Chùa Keo mùa thu đã trở thành điểm sáng về du lịch văn hóa, góp phần phát triển kinh tế địa phương, nâng cao đời sống tinh thần cho người dân. Đó cũng là minh chứng rằng, khi văn hóa được đặt ở vị trí trung tâm của phát triển, xã hội sẽ bền vững hơn, hài hòa hơn. Với Chi bộ Cơ quan Hội Khoa học và Kỹ thuật về Tiêu chuẩn và Chất lượng Việt Nam, chuyến đi này không chỉ là một hoạt động thực tế mà là một hành trình nhận thức, giúp mỗi đảng viên, đoàn viên thấu hiểu sâu sắc hơn mối liên hệ giữa văn hóa – tiêu chuẩn – chất lượng – con người. 

Hành trình ngắn nhưng để lại dấu ấn dài lâu về cách tổ chức một lễ hội dân gian truyền cảm hứng cho công tác quản lý chất lượng, về cách con người tìm lại sự cân bằng giữa vật chất và tinh thần, giữa quy chuẩn và cảm xúc, mỗi người lựa chọn sống có chuẩn mực, có nhân văn, có trách nhiệm hơn, hướng tới cái tốt, cái đẹp, cái bền vững; một nền văn hóa mà “chất lượng”. Đó cũng là thông điệp mà Chi bộ Cơ quan Hội Khoa học và Kỹ thuật về Tiêu chuẩn và Chất lượng Việt Nam mang về sau chuyến đi này. Và khi ánh sáng Thần Quang còn tỏa rạng trên mái chùa Keo, niềm tin ấy sẽ còn được lan tỏa, như ngọn lửa của di sản soi đường cho hôm nay và mai sau.