Tham dự phiên họp có các đồng chí: Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà; Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng là Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quang ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ. Đồng chí Đinh Văn Ân, Trợ lý Tổng Bí thư; đại diện các cơ quan của Đảng, Quốc hội cùng dự phiên họp.
Tại phiên họp, Chính phủ đã tập trung thảo luận về tình hình phát triển kinh tế - xã hội tháng 4 và 4 tháng đầu năm, phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm trong tháng 5 và thời gian tới cùng một số nội dung quan trọng khác (về giải ngân vốn đầu tư công, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, 3 chương trình mục tiêu quốc gia).
Các báo cáo, ý kiến phát biểu tại cuộc họp thống nhất đánh giá, trong tháng 4 và 4 tháng đầu năm 2023, tình hình có khó khăn, thách thức nhiều hơn cơ hội và thuận lợi. Trên thế giới, tăng trưởng giảm, lạm phát hạ nhiệt nhưng vẫn neo ở mức cao; các thị trường lớn, truyền thống của Việt Nam bị thu hẹp. Trong nước, Việt Nam là nước đang phát triển, nền kinh tế đang chuyển đổi, quy mô nền kinh tế nhỏ nhưng độ mở lớn, sức chống chịu có hạn, một tác động nhỏ bên ngoài có thể ảnh hưởng lớn tới bên trong.
Trong bối cảnh đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tập trung triển khai quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ.
Chính phủ, Thủ tướng tập trung chỉ đạo các bộ, ngành địa phương chủ động rà soát, hoàn thiện các quy định của pháp luật về cơ chế, chính sách, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho sản xuất kinh doanh, tạo việc làm, sinh kế cho người dân; giao nhiệm vụ cho từng thành viên Chính phủ tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong cơ quan của mình và làm việc trực tiếp, nắm tình hình, giải quyết các vấn đề tại địa phương.
Kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh 10 điểm nổi bật trong công tác chỉ đạo, điều hành tháng 4 và 4 tháng vừa qua.
Thứ nhất, tập trung tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy các thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp (Nghị định 08), thị trường bất động sản (Nghị quyết 33).
Thứ hai, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, đôn đốc các dự án, công trình trọng điểm quốc gia với 5 tổ công tác được thành lập.
Thứ ba, cho phép các tổ chức tín dụng cơ cấu lại nợ, gia hạn nợ, mua lại trái phiếu doanh nghiệp (NHNN đã ban hành 2 thông tư về nội dung này).
Thứ tư, gia hạn thời gian nộp thuế, tiền thuê đất (Nghị định 12) và đang trình cấp có thẩm quyền xem xét giảm thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất.
Thứ năm, đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh (Nghị quyết 58).
Thứ sáu, xử lý vướng mắc về mua sắm thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế (Nghị quyết 30 và Nghị định 07).
Thứ bảy, tổ chức các hội nghị triển khai chương trình hành động của Chính phủ thực hiện các nghị quyết của Bộ Chính trị về 6 vùng kinh tế - xã hội gắn với các hội nghị xúc tiến đầu tư.
Thứ tám, tổ chức các hội nghị trực tuyến toàn quốc về triển khai công tác quy hoạch, chuyển đổi số, du lịch, ngoại giao kinh tế, thực hiện Đề án 06, các phiên họp Ban chỉ đạo về cải cách hành chính, các công trình trọng điểm quốc gia..., gặp mặt các tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp nước ngoài và trong nước để lắng nghe các ý kiến một cách cầu thị.
Thứ chín, tập trung xử lý quyết liệt, có hiệu quả với các doanh nghiệp, dự án thua lỗ, các ngân hàng yếu kém. Trong 12 dự án thua lỗ ngành công thương, đã tìm được đầu ra cho 8 dự án. Cùng với đó, xử lý các vấn đề liên quan Trung tâm nhiệt điện Ô Môn, Nhiệt điện sông Hậu 1; Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 được khánh thành mà không sử dụng thêm ngân sách và còn tiết kiệm hơn 200 tỷ đồng tổng mức đầu tư đã được phê duyệt. Cơ cấu lại các ngân hàng thương mại được kiểm soát đặc biệt và xử lý các vấn đề liên quan ngân hàng SCB...
Thứ mười, tập trung thúc đẩy các dự án hạ tầng chiến lược, vừa khánh thành các tuyến cao tốc Mai Sơn – Quốc lộ 45, Dầu Giây – Phan Thiết và các dự án Phan Thiết–Vĩnh Hảo, Cam Lâm–Nha Trang sẽ hoàn thành trong tháng 5 tới. Khởi công 12 dự án cao tốc Bắc – Nam phía đông giai đoạn 2 với chiều dài 729 km và khẩn trương chuẩn bị khởi công các dự án kết nối đông tây, các tuyến vành đai 4 Hà Nội, vành đai 3 TPHCM… Đã báo cáo cấp có thẩm quyền và chuẩn bị triển khai đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.
Về tình hình kinh tế - xã hội tháng 4, các báo cáo và ý kiến tại phiên họp đánh giá nhìn chung xu hướng tích cực và một số lĩnh vực cải thiện hơn.
Cụ thể, lạm phát có xu hướng giảm dần qua các tháng, CPI bình quân 4 tháng đầu năm 2023 tăng 3,84% so với cùng kỳ năm trước, trong khi lạm phát ở hầu hết các nước đối tác lớn đều neo ở mức cao và kéo dài. Thị trường tiền tệ, tỉ giá cơ bản ổn định, lãi suất điều hành được điều chỉnh giảm 2 lần liên tiếp, lãi suất cho vay bình quân giảm 0,41% so với cuối năm 2022; các ngân hàng thương mại nhà nước tiên phong, dẫn dắt giảm lãi suất. Xuất siêu tiếp tục tăng mạnh, tháng 4 xuất siêu 1,51 tỷ USD, 4 tháng đầu năm xuất siêu 6,35 tỷ USD.
Về tăng trưởng, nông nghiệp tiếp tục khẳng định là bệ đỡ vững chắc trong khó khăn. Lúa gạo được mùa, được giá, năng suất lúa đông xuân ước đạt 72 tạ/ha, tăng 1,2 tạ/ha so với năm trước; tháng 4 xuất khẩu 1,1 triệu tấn gạo với giá trị 574 triệu USD, tăng 98% về lượng và 108% về giá so với cùng kỳ; tính chung 4 tháng, xuất khẩu 2,95 triệu tấn gạo với giá trị 1,55 tỷ USD.
Sản xuất công nghiệp tăng trở lại. Chỉ số sản xuất công nghiệp tháng 4 tăng 3,6% so với tháng 3 và tăng 0,5% so với cùng kỳ (3 tháng đầu năm giảm 2,2%). Khu vực dịch vụ tiếp tục phục hồi. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 4 tăng 3,7% so với tháng trước và tăng 11,5% so với cùng kỳ năm trước, tính chung 4 tháng tăng 12,8% so với cùng kỳ năm trước.
Vốn đầu tư thực hiện từ ngân sách nhà nước tăng khá, tháng 4 đạt 39,3 nghìn tỷ đồng, tăng 16,4% so với cùng kỳ. Số doanh nghiệp thành lập mới tăng trở lại, trong tháng 4 có 16 nghìn doanh nghiệp thành lập mới, tăng 12,3% về số doanh nghiệp, tăng 6,2% về vốn đăng ký và tăng 28,5% về số lao động so với tháng 3.
Du lịch tiếp tục xu hướng phục hồi nhanh, lượng khách quốc tế đến Việt Nam tháng 4/2023 đạt 984 nghìn lượt, cao nhất tính từ đầu năm đến nay, tăng 9,9% so với tháng trước và gấp 9,7 lần so với cùng kỳ.
Các hoạt động kỷ niệm Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương, Ngày Giải phóng miền Nam 30/4, Ngày Quốc tế lao động 1/5 diễn ra vui tươi, an toàn, lành mạnh, tiết kiệm. Các hoạt động thể thao sôi động, được đẩy mạnh, trong đó có lễ xuất quân SEA Games 32.
Đời sống vật chất, tinh thần của người dân được cải thiện; tỉ lệ hộ đánh giá có thu nhập trong tháng 4 không thay đổi và tăng lên so với tháng cùng kỳ năm trước là 94,4% (tăng 1% so với tháng trước).
Các đại biểu cho rằng, những kết quả nổi bật của tháng 4 đã đóng góp quan trọng vào kết quả chung của cả nước trong 4 tháng. Đánh giá khái quát, kinh tế vĩ mô được duy trì ổn định, lạm phát được kiểm soát, tăng trưởng được thúc đẩy, các cân đối lớn được bảo đảm; các ngành, lĩnh vực chủ yếu phát triển ổn định, đặc biệt là công nghiệp tăng trưởng trở lại sau khi suy giảm trong quý I, ngành nông nghiệp ổn định và phát triển, khu vực dịch vụ phục hồi tốt.
Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 4 tháng tăng 12,8% so với cùng kỳ năm trước. Có 3,7 triệu lượt khách quốc tế, gấp 19,2 lần cùng kỳ.
Đầu tư phát triển được đẩy mạnh, trong đó giải ngân đầu tư từ ngân sách đến ngày 30/4/2023 là 110.633 tỷ đồng, đạt 15,65% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn cùng kỳ năm 2022 (18,48%) tuy nhiên về số tuyệt đối tăng gần 15 nghìn tỷ đồng (khoảng 16%) so với cùng kỳ năm 2022.
Số dự án FDI mới tăng 65,2%, tổng vốn đăng ký tăng 11,1%, tổng giá trị vốn góp mua cổ phần tăng 70,4% so với cùng kỳ, chỉ riêng số vốn đăng ký bổ sung giảm 68%. Tổng vốn đăng ký mới, bổ sung, mua cổ phần tính đến ngày 20/4/2023 ước đạt 8,8 tỷ USD, trong đó vốn thực hiện 5,58 tỷ USD, giảm nhẹ so với cùng kỳ.
Tổng số doanh nghiệp thành lập mới và quay lại hoạt động là 78,9 nghìn, vượt số doanh nghiệp rút lui là 77 nghìn.
Các đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng, nhân lực được tập trung chỉ đạo, công tác quy hoạch được chú trọng, cải cách hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh được đẩy mạnh gắn với triển khai Đề án 06, xây dựng cơ sở dữ liệu, chuyển đổi số quốc gia. Quyết liệt triển khai các kết luận của Bộ Chính trị về các vấn đề, dự án tồn đọng, kéo dài.
Các lĩnh vực văn hóa, xã hội được chú trọng, tổ chức an toàn các ngày lễ lớn. An sinh xã hội, đời sống người dân được bảo đảm. Chỉ số hạnh phúc của Việt Nam tăng 12 bậc, từ vị trí 77 vào năm 2022 lên 65 trong năm 2023.
Công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được đẩy mạnh và đạt nhiều kết quả, góp phần củng cố, tăng cường niềm tin của nhân dân. Quốc phòng, an ninh, chủ quyền lãnh thổ được giữ vững; trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; tai nạn giao thông giảm cả 3 tiêu chí. Công tác đối ngoại và hội nhập được đẩy mạnh, uy tín và vị thế đất nước tiếp tục nâng lên.
Thông tin truyền thông được tăng cường; tích cực đưa thông tin nhanh chóng, chính xác về tình hình kinh tế - xã hội của đất nước và ngăn chặn, gỡ bỏ, phản bác nhiều thông tin giả, xấu, độc, phản cảm, chống phá Đảng và Nhà nước.
Các tổ chức quốc tế đánh giá tốt về tình hình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam và dự báo lạc quan trong thời gian tới. OECD ngày 26/4 nhận định Việt Nam phục hồi kinh tế nhanh nhờ phản ứng chính sách kịp thời trong kiểm soát dịch bệnh; tăng trưởng kinh tế Việt Nam hiệu quả cao hơn so với hầu hết các nền kinh tế khác ở Đông Nam Á, tạo điều kiện tiền đề, nền tảng để tăng trưởng khoảng 6,5% trong năm 2023 và 6,6% trong năm 2024.
Bên cạnh những kết quả đạt được, về tồn tại, hạn chế, khó khăn và những vấn đề cần lưu ý, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, ổn định kinh tế vĩ mô chưa thực sự vững chắc, tăng trưởng tín dụng thấp, rủi ro nợ xấu gia tăng, tình hình bất ổn bên ngoài tiếp tục tác động, ảnh hưởng lớn.
Sản xuất công nghiệp tuy phục hồi trong tháng 4 nhưng tính chung 4 tháng vẫn giảm so với cùng kỳ. Các động lực tăng trưởng chủ yếu (đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng) đều có xu hướng suy giảm, xuất nhập khẩu 4 tháng giảm. Tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công 4 tháng thấp hơn cùng kỳ. Vốn FDI đăng ký giảm.
Việc triển khai một số chính sách trong chương trình phục hồi, các chương trình mục tiêu quốc gia còn chậm. Hoạt động sản xuất kinh doah còn khó khăn, chi phí đầu vào tăng, tiếp cận vốn ở một số nơi còn khó khăn, mặt bằng lãi suất đã giảm nhưng còn cao. Nông nghiệp cần đặc biệt lưu ý việc cơ cấu lại cây trồng, vật nuôi, thị trường xuất khẩu, nhất là chăn nuôi lợn gặp khó khăn do giá đầu ra giảm, đầu vào tăng. Các thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, bất động sản tiếp tục gặp khó khăn.
Cải cách hành chính, nhất là thủ tục hành chính với người dân và doanh nghiệp, việc triển khai Đề án 06 và cải cách hành chính nội bộ cần bứt phá mạnh mẽ hơn nữa với quan điểm đề cao trách nhiệm cá nhân, tinh thần phục vụ, dám nghĩ, dám làm.
Đời sống một bộ phận người dân còn khó khăn, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và người chịu tác động bởi đại dịch. An ninh, trật tự an toàn xã hội ở một số địa bàn, lĩnh vực tiềm ẩn nhiều nguy cơ.
Lưu ý việc có lúc, có nơi dự báo chưa sát, phản ứng chưa kịp thời với tình hình, xuất hiện tình trạng né tránh, đùn đẩy, sợ trách nhiệm, Thủ tướng nhấn mạnh một số bài học kinh nghiệm.
Đó là, phải giữ vững đoàn kết, thống nhất, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, thực hiện nghiêm các quy định, quy chế. Cùng với đó, làm tốt công tác nghiên cứu, dự báo tình hình, nắm chắc thực tiễn, bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, trực tiếp, thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, các nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ để thực hiện, vận dụng sáng tạo, ban hành các chính sách, phản ứng kịp thời, hiệu quả theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Đồng thời, giữ vững nguyên tắc nhưng chủ động, linh hoạt, sáng tạo, đổi mới trong điều hành, quản lý và xử lý các vấn đề đột xuất, bất ngờ.
Về bối cảnh, tình hình thời gian tới, Thủ tướng nêu rõ một số vấn đề cần lưu ý như việc OECD áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024; việc Trung Quốc mở cửa, phục hồi vừa mang lại cơ hội vừa có những thách thức; rủi ro tài chính, tiền tệ, bất động sản trên thế giới còn cao.
Về mục tiêu, quan điểm, định hướng, Thủ tướng nhấn mạnh, cần nhất quán theo Nghị quyết Đại hội XIII, các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ, theo đó, phải đạt được mục tiêu ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn; giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội; củng cố, bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, nâng cao hiệu quả đối ngoại và hội nhập quốc tế, góp phần giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định, tạo thuận lợi cho phát triển đất nước.
Thủ tướng nêu rõ 3 nhóm nhiệm vụ lớn. Trong đó, nhóm nhiệm vụ thứ nhất là tập trung chuẩn bị các đề án, báo cáo trình Trung ương, Quốc hội bảo đảm tiến độ và chất lượng theo quy định.
Nhóm nhiệm vụ lớn thứ hai là ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng trong khi vẫn nhất quán mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô. Điều hành hài hòa, cân bằng, hợp lý, hiệu quả giữa lãi suất và tỷ giá, giữa tăng trưởng và lạm phát, giữa cung và cầu, giữa chính sách tiền tệ và tài khóa, giữa bên trong và bên ngoài. Hiện nay, lạm phát vẫn được kiểm soát trong mục tiêu Quốc hội giao và đang giảm dần, do đó, ưu tiên hơn cho tăng trưởng từ tháng 4, tháng 5 và những tháng tiếp theo.
Thủ tướng yêu cầu tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chắc chắn, chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả; trước mắt, tăng khả năng tiếp cận vốn cho sản xuất, kinh doanh và phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay với cả khoản vay mới và hiện hữu.
Thực hiện chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm, linh hoạt, hiệu quả; tăng cường hơn nữa vai trò của chính sách tài khóa trong bối cảnh dư địa còn khá lớn khi dư nợ công khoảng 38% GDP, dư nợ Chính phủ khoảng 34,7% GDP, so với Nghị quyết Đại hội XIII là 60% và 50% GDP, ngưỡng cảnh báo là 50% và 45% GDP.
Tập trung tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ kịp thời, hiệu quả cho người dân, doanh nghiệp; thúc đẩy cả phía cầu và cung. Về cầu, sớm có các giải pháp kích cầu tiêu dùng, phát triển mạnh thị trường trong nước; sớm có các giải pháp miễn giảm thuế, phí, lệ phí, hỗ trợ người lao động, người dân, khuyến mại, giảm giá; đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, tạo thuận lợi thu hút vốn đầu tư tư nhân, tháo gỡ mọi rào cản, huy động hợp tác công tư, khơi thông mọi nguồn lực phát triển; về xuất khẩu, tăng cường xúc tiến thương mại, giữ vững các thị trường truyền thống, mở rộng các thị trường mới, đẩy mạnh đàm phán các FTA. Đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, chung tay xây dựng cơ sở hạ tầng; phong trào người Việt Nm ưu tiên dùng hàng Việt Nam.
Về cung, tập trung đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, tiết giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp. Nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp, ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao năng suất, sức cạnh tranh. Nâng cao năng lực quản lý nhà nước và quản trị xã hội về lao động, môi trường, tạo thuận lợi cho các thị trường vốn, khoa học công nghệ, lao động, nâng cao năng suất lao động. Đẩy mạnh hợp tác công tư, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư.
Nhóm nhiệm vụ lớn thứ ba, Thủ tướng yêu cầu tiếp tục tập trung rà soát, đôn đốc thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm đã đề ra, nhất là rà soát, hoàn thiện thể chế; làm tốt công tác quy hoạch; giải ngân vốn đầu tư công, 3 chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình phục hồi và phát triển.
Tăng cường huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao tay nghề, kỹ năng nghề. Tiếp tục thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp chú trọng phát triển văn hoá, bảo vệ môi trường, nâng cao đời sống nhân dân.
Đẩy mạnh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, tăng cường kỷ luật, kỷ cương; nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý nhà nước và phối hợp chặt chẽ, hiệu quả hơn giữa các bộ, ngành, địa phương; củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, đẩy mạnh đối ngoại và hội nhập; tăng cường công tác truyền thông, nhất là truyền thông chính sách, phản bác mạnh mẽ hơn nữa với các luận điệu chống phá của các thế lực thù địch.
Cùng với việc giao nhiệm vụ rất cụ thể cho các bộ, ngành, địa phương, Thủ tướng yêu cầu các bộ trưởng, trưởng ngành, Chủ tịch UBND các địa phương tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành với quyết tâm cao hơn, nỗ lực lớn hơn, quyết liệt hơn, có trọng tâm, trọng điểm, thực hiện tốt các nghị quyết, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ. Thực hiện nghiêm Công điện số 280/CĐ-TTg ngày 19/4/2023 của Thủ tướng Chính phủ, khắc phục tình trạng né tránh, đùn đẩy công việc, tâm lý e dè, sợ sai, sợ trách nhiệm, không dám tham mưu, đề xuất xử lý công việc, rút ngắn thời gian xử lý và nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành./.