Lo ngại nợ xấu tăng cao
Thông tin được đưa ra tại Hội nghị Sơ kết hoạt động 9 tháng đầu năm 2021 của các tổ chức hội viên là CTTC của VNBA tổ chức sáng 29/10.
Tính đến nay, tổng vốn điều lệ của các CTTC hội viên đạt: 22.195 tỷ đồng, tăng trên 21% so với tổng vốn điều lệ năm 2020 và chiếm khoảng gần 80% tổng vốn điều lệ của toàn khối các CTTC, trong đó công ty đứng đầu về vốn điều lệ là Fe Credit (10,928 tỷ đồng).
Tổng tài sản các CTTC hội viên (ngoại trừ CTTC Handico (HAFIC) đang diện kiểm soát đặc biệt và CTTC bưu điện PTFinance chưa cung cấp số liệu) tính đến cuối tháng 9/2021 đạt khoảng 151.000 tỷ đồng tăng nhẹ khoảng 2% so với cuối năm 2020;
Đáng ngại, tổng dư nợ tín dụng của các CTTC chỉ đạt khoảng 129.000 tỷ đồng, gần như không tăng trưởng so với cuối năm 2020; Trong khi đó, tỷ lệ nợ xấu bình quân là 9-10% (tỷ lệ này vào thời điểm cuối năm 2020 đạt khoảng 6%) và dự kiến đến cuối năm 2021 sẽ tiếp tục tăng.
Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký VNBA, mặc dù trong hầu hết các năm, tăng trưởng tiêu dùng tư nhân chiếm từ 60-70% tổng tăng trưởng kinh tế, nhưng trong thời gian từ đầu năm 2021 đến nay, đại dịch COVID– 19 đã tác động, ảnh hưởng mạnh đến hoạt động tài chính tiêu dùng.
Đối với các CTTC tiêu dùng, phân khúc khách hàng là người lao động có thu nhập thấp, công nhân viên, tiểu thương….là nhóm đối tượng bị ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề nhất bởi dịch bệnh COVID 19, trong thời gian giãn cách theo Chỉ thị và Quyết định của từng địa phương, nhiều khách hàng là F1, Fo hoặc trong khu vực giãn cách không thể giao tiếp được với các công ty để làm các thủ tục theo quy định.
Trong khi đó, đa phần các Điểm giới thiệu dịch vụ đều phải duy trì số lượng tối thiểu cán bộ nhân viên (làm việc luân phiên hoặc 3 tại chỗ) và/hoặc tạm thời đóng cửa, dẫn đến khó khăn trong việc giao dịch với khách hàng để giới thiệu sản phẩm cũng như thu phí dịch vụ, thu nợ, xử lý nợ xấu,... (do khách hàng phải hạn chế đi lại, các nhà hàng và cửa hàng bán lẻ bị đóng cửa).
Những yếu tố này vừa tác động lớn đến kết quả doanh số giải ngân và thu nợ dẫn tới phát sinh nợ quá hạn, nợ xấu tăng cao, đồng thời cũng hạn chế tăng trưởng, thậm chí tăng trưởng âm.
Bên cạnh đó, việc phân loại nhóm nợ, trích lập dự phòng rủi ro, dự phòng bắt buộc (theo Thông tư 01/2020/TT-NHNN và Thông tư 03/2021/TT-NHNN và Thông tư 14/2021/TT-NHNN) rất lớn và hiện đang được thực hiện thủ công, không có phần mềm phù hợp, điều đó rát khó khăn cho cán bộ và khó tránh khỏi việc xảy ra sai sót trong quá trình xác định nhóm nợ khách hàng.
Gỡ vướng pháp lý
Trong quá trình hoạt động, các CTTC đã căn cứ vào Nghị định 39/2014/NĐ-CP về hoạt động của CTTC và các văn bản hướng dẫn của NHNN để triển khai như Văn bản hợp nhất 09/VBHN-NHNN; Thông tư 39/2016/TT-NHNN; Thông tư 43/2016/TT-NHNN; Văn bản hợp nhất 39/VBHN-NHNN; Thông tư 19/2016/TT-NHNN và các văn bản sửa đổi bổ sung. Tuy nhiên, quá trình thực thi còn gặp nhiều vướng mắc, bất cập và hạn chế.
Với các vướng mắc đang gặp phải trong quá trình hoạt động liên quan đến các văn bản trên, đại diện CTTC TNHH MB SHINSEI (Mcredit) đề nghị, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nên ưu tiên sửa sớm các quy định liên quan đến hoạt động của CTTC ngay trong năm 2022.
Đồng thời, NHNN cũng nên công bố room tín dụng sớm hơn để các CTTC xây dựng kế hoạch kinh doanh có mức phân bổ hợp lý cho năm sau (thông thường vào tháng 11 và 12 hàng năm, các tổ chức đều bắt tay xây dựng kế hoạch kinh doanh cho năm sau).
Đại diện Lotte Finance cho biết, công ty sẽ tiếp tục kiện toàn lại hoạt động trong thời gian tới, trong đó có việc tăng vốn điều lệ. Đồng thời, mong muốn Hiệp hội, đại diện các vụ, cục của NHNN sẽ chuyển tải đến lãnh đạo NHNN có những giải pháp, chính sách để hỗ trợ các CTTC có được hoạt động phong phú, đa dạng, tăng mức độ cạnh tranh.
Với những tác động tiêu cực từ đại dịch COVID-19, đại diện SHB Finance cho biết, các CTTC đang chịu rủi ro mất vốn rất cao. Bởi lẽ, các CTTC cũng là doanh nghiệp đi vay và cho vay lại, đặc trưng nổi bật về khách hàng của công ty là khách hàng dưới chuẩn bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch nên không có khả năng trả nợ, do đó khả năng thu hồi nợ trong năm 2021 sẽ rất khó khăn.
Không chỉ vậy, cơ cấu lại nợ, trích lập dự phòng rủi ro, giới hạn trần tăng trưởng tín dụng… cũng đang khiến nhiều CTTC gặp khó khăn. Đại diện SHB Finance kiến nghị, trong năm 2022, NHNN cần cho các CTTC chủ động cũng như cho phép thời hạn cơ cấu nợ dài hơn, không chỉ gói gọn trong năm 2022. Bên cạnh đó, NHNN cũng nên xem xét giãn lộ trình trích lập dự phòng rủi ro bổ sung cho các khoản cơ cấu nợ theo Thông tư 01, Thông tư 03 va Thông tư 14 để các CTTC có nội lực, đủ năng lực về tài chính, có khả năng huy động vốn, tăng vốn điều lệ tiếp tục duy trì cho vay ra thị trường.
Với chức năng hoạt động riêng biệt, khác với các ngân hàng, đại diện HD Saison kiến nghị NHNN không đánh đồng quy định về tỷ lệ nợ xấu tại CTTC với ngân hàng. Bởi theo thông lệ quốc tế, tỷ lệ nợ xấu của các CTTC khoảng 8-10%, nếu để mức 3% như hiện nay sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến chỉ số tài chính của các CTTC. Đây sẽ là chỉ số tài chính rất tiêu cực khi NHNN xét chỉ tiêu, cũng như mức độ tăng trưởng tín dụng cho các CTTC trong năm kế tiếp.
Do đó, trong mối quan hệ giữa nợ xấu và tăng trưởng tín dụng, đại diện HD Saison đề nghị nên tách biệt, phải có thước đo về mặt định tính, định lượng, chứ không chỉ đơn thuần xét tăng trưởng tín dụng trên tiêu chuẩn định tính. Vì trong hoạt động tài chính tiêu dùng, đối tượng khách hàng là tầng lớp yếu thế, thu nhập thấp và không ổn định. Do vậy, việc xét tỷ lệ tăng trưởng để giao chỉ tiêu là điều bất cập đối với các CTTC.
Từ thực tế triển khai chuyển đổi số tại các CTTC, đại diện FE Credit đề nghị, NHNN sớm ban hành khung pháp lý riêng cho các giao dịch điện tử. Hơn nữa, CTTC là kênh tiếp cận vốn cho các khách hàng yếu thế, do vậy, đại diện FE Credit cũng bày tỏ mong muốn Hiệp hội Ngân hàng và các cơ quan báo chí truyền thông phối hợp triển khai các chiến dịch truyền thông để cộng đồng hiểu hơn về hoạt động của các CTTC, chứ không nên đánh đồng các CTTC như các app cho vay nặng lãi.
Ủng hộ NHNN trong kiểm soát tăng trưởng tín dụng, tuy nhiên xét về tính trọng yếu của tài chính tiêu dùng, đại diện VietCredit kiến nghị NHNN cân nhắc duyệt chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho các CTTC. Cụ thể, công ty này đề nghị NHNN xem xét áp dụng theo phương pháp tuyệt đối, thay vì tỷ lệ % như hiện nay.
Bên cạnh đó, đại diện VietCredit cũng đề xuất NHNN khi đưa ra các chính sách hãy coi các CTTC có các đặc thù riêng, phương thức hoạt động riêng… để tháo gỡ khó khăn trong hoạt động cho các CTTC.
Đại diện Shinhan Finance kiến nghị, NHNN cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý cho CTTC, cũng như có hành lang pháp lý cụ thể về chuyển đổi số, eKYC…
Đại diện Shinhan Finance cho rằng, đối với Thông tư 01/2020/TT-NHNN và Thông tư 03/2021/TT-NHNN và Thông tư 14/2021/TT-NHNN, dù được ban hành kịp thời nhưng với quá nhiều thông tư, quá nhiều thời điểm khác nhau đã dẫn tới khó khăn cho các CTTC và khách hàng trong việc áp dụng các quy định tại các thông tư này. Do đó, đề nghị nên xem xét thay thế bằng một giải pháp, thậm chí là ban hành thông tư mới gộp 3 thông tư này lại theo hướng rõ ràng và chi tiết hơn.
Tại hội nghị, đại diện Vụ Pháp chế, Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Vụ Chính sách tiền tệ, Cơ quan thanh tra giám sát đã ghi nhận và đánh giá cao các đóng góp tích cực của VNBA và các CTTC. Các ý kiến góp ý, các kiến nghị của Hiệp hội và các tổ chức hội viên đưa ra tại hội nghị sẽ được nghiên cứu, báo cáo lãnh đạo để hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, có chỉnh sửa phù hợp với thực tế nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các CTTC.
Tổng Thư ký VNBA, ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết, VNBA sẽ tập hợp các kiến nghị và có đề xuất các giải pháp phù hợp đối với các CTTC tiêu dùng trong hoạt động kinh doanh năm 2022. “Tất cả chung tay để làm tốt việc đẩy lùi tín dụng đen…”- Ông Hùng nhấn mạnh.