Theo thống kê từ Globocan năm 2022, ung thư đại trực tràng đứng thứ 3 toàn cầu về số lượng ca mắc mới với 1.926.425 trường hợp và là nguyên nhân tử vong do ung thư đứng thứ 2, chỉ sau ung thư phổi.
Tại Việt Nam, năm 2022 đã ghi nhận 16.835 ca mắc mới ung thư đại trực tràng, xếp hạng thứ 4 trong các loại ung thư phổ biến (chiếm 9.7% các ca mắc) và đứng thứ 5 về số lượng tử vong do ung thư (sau ung thư phổi, gan, vú và dạ dày).
Theo khuyến cáo từ Viện Y học Ứng dụng Việt Nam, mặc dù không thể thay đổi yếu tố di truyền và tuổi tác, chúng ta có thể phòng ngừa ung thư đại trực tràng bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống. Cụ thể:
Tăng cường ăn thực phẩm có nguồn gốc thực vật
Một trong những cách hiệu quả nhất để giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng là tăng cường tiêu thụ thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật như rau, củ, quả. Nghiên cứu cho thấy chế độ ăn giàu trái cây, rau xanh, đậu và ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp giảm nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cũng như các loại ung thư khác.
Một nghiên cứu vào năm 2017 đã chỉ ra rằng, những gì chúng ta ăn có thể ảnh hưởng đến nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng. Chế độ ăn giàu chất xơ, trái cây và rau củ giúp giảm nguy cơ, trong khi ăn nhiều thịt đỏ và thịt chế biến làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Thêm vào đó, một nghiên cứu năm 2015 cho thấy chế độ ăn chủ yếu từ thực vật giảm tới 49% nguy cơ ung thư đại tràng so với chế độ ăn phổ biến có lượng tiêu thụ thịt cao ở Mỹ. Các nghiên cứu khác cũng đồng thuận rằng chế độ ăn dựa trên thực vật không chỉ có lợi trong việc chống lại nhiều loại ung thư mà còn an toàn, không gây ra các tác dụng phụ đáng lo ngại.
Tăng cường tập thể dục, thể thao
Thường xuyên vận động không chỉ giúp duy trì cân nặng mà còn có tác động tích cực đến việc giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng. Ngoài ra, tập thể dục cũng có thể nâng cao tinh thần và cải thiện giấc ngủ.
Nghiên cứu năm 2019 cho thấy, hoạt động thể chất có thể ngăn ngừa khoảng 15% nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng, đồng thời giảm thiểu nguy cơ tử vong và tái phát bệnh ở những người đã được chẩn đoán mắc bệnh.
Giảm tiêu thụ thịt đỏ, thịt chế biến sẵn
Việc giảm thiểu tiêu thụ thịt đỏ và thịt chế biến sẵn là yếu tố quan trọng giúp giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng. Một nghiên cứu tại châu Âu năm 2005 đã theo dõi gần nửa triệu người, và kết quả cho thấy những người ăn nhiều thịt đỏ (từ 140g trở lên mỗi ngày) có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn nhiều so với những người ăn ít thịt (dưới 28g mỗi ngày).
Ngoài ra, cùng năm 2005, một nghiên cứu khác khẳng định rằng tiêu thụ cả thịt đỏ lẫn thịt chế biến sẵn đều làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Hạn chế tiêu thụ rượu, bia
Hạn chế hoặc ngừng tiêu thụ rượu, bia là một biện pháp hữu hiệu để giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng. Theo hướng dẫn của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, nên giới hạn uống rượu ở mức không quá một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và không quá hai ly mỗi ngày đối với nam giới.
Một nghiên cứu vào năm 2021 đã chỉ ra việc uống nhiều rượu từ giai đoạn đầu trưởng thành làm tăng nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng. Trước đó, nghiên cứu năm 2018 đã nhấn mạnh rằng tiêu thụ rượu là một trong những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến sự phát triển ung thư đại trực tràng.
Cai thuốc lá
Hút thuốc lá không chỉ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về phổi mà còn có liên hệ mật thiết với ung thư đại trực tràng. Những người hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh cao hơn 50% so với những người chưa bao giờ hút thuốc.
Một nghiên cứu kéo dài 12 năm với hơn 180.000 người đã chỉ ra mối quan hệ giữa hút thuốc và ung thư đại trực tràng, với nguy cơ cao nhất thuộc về những người hút thuốc lâu năm.
Tin tốt là nguy cơ này có thể giảm đi đối với những người bỏ thuốc trước 40 tuổi hoặc không hút trong hơn 31 năm. Một nghiên cứu khác từ năm 2000 cũng kết luận rằng, việc bỏ thuốc sớm sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ tử vong do ung thư đại trực tràng.