Rau lìm kìm là loại thân leo, bò trườn, sống trong rừng vùng đất phèn mặn, chủ yếu phân bố nhiều ở Nam bộ, mọc gần kênh rạch, bờ ruộng, bờ đê. Người dân hay gọi với tên khác là rau liềm kiềm, rau kìm, rau bìm nước. Thân có lông, lá đơn mọc thưa. Phiến lá hình trứng dài, đầu lá tròn, có thể lõm hoặc có kim nhọn. Lá lìm kìm xanh bóng, cỡ ngón tay, thon thon tựa mắt ngọc.
| Lá lìm kìm. |
Điểm đặc biệt của lá lìm kìm là mùi vị thay đổi theo sáng sớm, trưa, chiều tối: Chua chua hậu ngọt, chát hăng, chua chát… Việc hái lá không những căn cứ theo thời điểm trong ngày mà còn theo mùa. Càng về già, dây lìm kìm càng cho nhiều trái thon dài gần hai lóng tay như những hòn ngọc xanh bóng.
Sau khi cây chết, những trái khô, tự tách đôi, bung ra nhiều hạt bay lơ lửng phát tán khắp rừng. Ở mỗi đầu hạt có một nhúm nhỏ bông gòn trắng tươi, đóng vai trò chiếc cánh, đưa hạt phát tán xa hơn. Mặt khác, rễ chủ của dây lìm kìm sẽ phình to thành củ trong lòng đất để chờ những cơn mưa xuống, nó sẽ nảy nhiều chồi non bụ bẫm duy trì cho thế hệ sau.
| Lá lìm kìm dùng để chế biến món ăn. |
Để lá có vị chua chua và ít chát đặc trưng thì người địa phương sẽ hái vào lúc sáng sớm, khi mặt trời vừa ló dạng. Lúc này, lá sẽ tươi non mơn mởn, điểm vị chua nhẹ và giòn thơm hơn. Nhặt bỏ phần cuống, rửa sạch rồi để ráo nước. Nếu làm gỏi thì nước mắm cũng là thành phần không thể thiếu cho chất lượng món gỏi. Sự kết hợp giữa lá rau và nước mắm tạo nên sự hòa quyện cho món ăn. Lá có vị chua chua và hơi chát nên nước mắm pha phải ngọt ngọt một chút. Lá rau kìm cũng dùng nấu canh với tôm hoặc tép nước ngọt.
| Gỏi cá thòi lòi trộn lá lìm kìm. |
Món gỏi bóng nhảy lá kìm (gỏi cá thòi lòi trộn lá lìm kìm) cũng chính là món ăn đặc biệt mà khách du lịch phải thưởng thức khi đến với Khu du lịch sinh thái Vàm Sát.
Theo một số nghiên cứu, ngoài việc dùng để làm thực phẩm, rau lìm kìm còn có tác dụng điều trị bệnh ít tiết mật, ăn khó tiêu. Vì vậy, nếu có dịp du lịch qua đây, bạn nên gọi món gỏi rau lìm kìm để vui vầy cùng gia đình và nhóm bạn. Chắc chắn món đặc sản này sẽ làm bạn hài lòng trong khung cảnh rừng đước thơ mộng của khu du lịch sinh thái Vàm Sát.
Xuân Nghĩa (Tổng hợp)